Door onze redacteur MICHIEL VAN NIEUWSTADT
ROTTERDAM, 23 DEC. De miljardenlobby van uitgevers, muziekbedrijven en filmindustrie heeft de miljardenlobby van de telecommunicatie en bedrijven die toegang bieden tot Internet op punten verslagen. In Genève is vrijdagovereenstemming bereikt over twee nieuwe verdragen die de bescherming van auteursrechten in deelnemende landen uitbreiden tot onder meer Internet.

,,Het compromis dat in Genève is bereikt vloeit voort uit de enorme ruzie van twee grote lobby-groepen in de Verenigde Staten'', aldus mr. E. Arkenbout, wetgevingsspecialist op het ministerie van justitie, die de conferentie namens Nederland heeft bijgewoond. Vooral de muziekindustrie had hoog ingezet in Gene&vgrave;e. Giganten als Polygram, Sony Music en EMI zagen in Internet een enorme digitale kopieermachine die hun voortbestaan bedreigt.

Een woordvoerder van de internationale belangenorganisatie IFPI van muziekproducenten heeft verheugd gereageerd op de resultaten die in Gene&vgrave;e zijn behaald. ,,Onze inzet was bescherming van auteursrechten om de enorme investeringen te waarborgen die distributie via Internet in de toekomst vergt'', alus een woordvoerder. ,,In dat opzicht stellen de verdragen ons tevreden.''

Binnen vijf jaar zou distributie via Internet, volgens IFPI een marktaandeel kunnen behalen van omstreeks 15 procent. Daarmee zou alleen al in Europa een marktomvang van twee miljard dollar (3,5 miljard gulden) kunnen worden behaald. Met het verdrag als steun in de rug zal de IFPI zich wijden aan nieuwe systemen (versleuteling met electronische codes) ter bescherming van auteursrechten.

De aanbieders van diensten op het Internet en telecommunicatiebedrijven vreesden voor belemmering van de ontwikkeling van digitale snelwegen. In de brief aan Clinton hadden de bestuursvoorzitters van bedrijven als America Online, CompuServe, Bell Atlantic en MCI Communications hem verzocht te interveniëren. Zij schetsten een doemscenario waarin het gebruikers onmogelijk zou worden gemaakt over Internet te surfen. Als een gebruiker zich toegang verschaft tot plaatjes, tekst of muziek maakt de computer daarvan tijdelijk een kopie. ,,Over deze tijdelijke kopieën is nog geen overeenstemming bereikt'', aldus Arkenbout.

Volgens Arkenbout brengen de verdragen, wanneer ze door Nederland zijn ondertekend, hier weinig verandering in de bescherming van het auteursrecht. ,,De Nederlandse wet is op dit punt flexibel'', zegt hij. Volgens Arkenbout was het met name in de Angelsaksische landen ingewikkeld copyright aan te passen aan de nieuwe distributiemethoden die ontstaan als gevolg van de technologische ontwikkeling. ,,Ook voor landen die tot op heden nauwelijks auteursrechterlijke bescherming kenden is het verdrag een belangrijke ingreep'', zegt hij.

Binnen de Nederlandse auteurswet kan de rechthebbende nu al stappen ondernemen tegen illegale kopieën die worden gedistribueerd via het Internet. Een eigenaar van auteursrechten kan de instantie die zijn werk zonder toestemming op Internet beschikbaar stelt voor de rechter dagen en sluiting eisen van de aansluiting (site) waarop deze informatie staat. Zo gaf de rechter deze zomer PTT Telecom gelijk in een procedure tegen het Haarlemse bedrijf Vuurwerk dat via Internet een elektronische telefoongids aanbood.

Bedrijven die gebruikers toegang bieden tot het Internet hebben tegenover Clinton de vrees uitgesproken dat zij aansprakelijk worden gesteld voor het materiaal dat via hun netwerken de consument bereikt, maar zich intussen tevreden getoond over het bereikte compromis.

Volgens Arkenbout is de vrees voor claims van de aanbieders van toegang tot Internet binnen de Nederlandse verhoudingen ongegrond. De Haagse rechtbank stelde dit voorjaar de Church of Scientology in het ongelijk in een zaak tegen aanbieders van toegang tot het Internet. De Church of Scientology wilde de zogeheten Internet-providers aansprakelijk stellen voor de verspreiding door Internet-gebruikers van geheime documenten van deze omstreden sekte.

In Genève is onderhandeld over de modernisering van drie verdragen. Over twee daarvan, de bescherming van auteursrechten en naburige rechten is overeenstemming bereikt. Het auteursrecht beschermt de oorspronkelijke makers van een werk. Naburige rechten beschermen uitvoerders van een werk. Over de bescherming van databanken is geen overeenstemming bereikt. Volgens Arkenbout was dit te voorzien. ,,Er is nog geen enkel land dat op dit terrein wetgeving heeft geïmplementeerd'', zegt hij.

Muziek- en filmbedrijven schatten dat van hun auteursrechtelijk beschermde werken nu al het drievoudige illegaal in omloop is. Werken die ter beschikking worden gesteld op het World Wide Web (het deel van het Internet waar muziek, tekst en beeld gecombineerd kunnen worden) staan ter beschikking van 60 miljoen Internet gebruikers en dat aantal groeit snel.