Door onze correspondent FLORIS-JAN VAN LUYN
PEKING, 18 JUNI. Het akkoord aangaande de bescherming van intellectueel eigendom dat China en de Verenigde Staten gisteren te elfder ure hebben bereikt, wordt door beide lande beschouwd als een overwinning. Maar in Peking, en in toenemende mate in Azië, dat voor een belangrijk deel afhankelijk is van economische betrekkingen met beide landen, bestaat kritiek op de welhaast rituele terugkeer van handelsconflicten tussen China en de VS.

Zowel de Amerikaanse president Bill Clinton als zijn Chinese ambtgenoot Jiang Zemin, wezen in hun reactie na het bereiken van het akkoord op het belang van breedvoerig overleg. Clinton zei in Washington dat met de uitkomst van het overleg was bewezen dat ,,aanhoudende betrokkenheid'' loont. En volgens Jiang was opnieuw duidelijk gemaakt dat ,,onderhandelen de enige oplossing is voor conflicten tussen landen.''

Zakenlieden uit China, Hongkong en Taiwan begrijpen evenwel niet waarom handelsconflicten dan toch telkens zo hoog gespeeld moet worden. De Chinese en Amerikaanse onderhandelaars bereikten pas acht uur na afloop van een door Washington gesteld ultimatum overeenstemming en voorkwamen daarmee een omvangrijke handelsoorlog.

Maar de Amerikaanse plaatsvervangende handelsgezant Charlene Barshefsky heeft herhaaldelijk laten weten dat enkel garanties van het hoogste politieke niveau in Peking een handelsoorlog zou kunnen voorkomen. Barshefsky, die tot op het allerlaatste moment met haar Chinese tegenspelers heeft onderhandeld, zei eerder afgelopen week nog zeer ontevreden te zijn over het optreden van de Chinese autoriteiten tegen illegale producenten van compact discs, videofilms en computerprogrammatuur.

De Verenigde Staten dreigden een maand geleden met extra invoerrechten van twee miljard dollar wanneer de Chinese autoriteiten niet in staat zouden zijn voor 17 juni concrete maatregelen te nemen tegen illegale producenten van Amerikaans intellectueel eigendom. China, dat altijd heeft volgehouden voldoende tegen de piraten te zijn opgetreden, schermde met tegenmaatregelen van gelijke omvang.

Inmiddels zijn de Verenigde Staten echter overtuigd van China's goede intenties en ondanks het feit dat volgens Barshefsky nog veel moet gebeuren, zouden de garanties die China dit keer heeft gegeven meer effect moeten hebben dan de overeenkomst die beide landen in februari vorig jaar sloten. Toen dreigden de VS eveneens met een handelsoorlog en werd ruim na het aflopen van een ultimatum een akkoord bereikt.

In plaats van het veel globalere akkoord dat toen gesloten werd is nu sprake van concrete maatregelen en hebben de Chinese autoriteiten volgens Barshefsky in de afgelopen weken laten blijken dat zij serieus zijn in de aanpak van piraten. Zo heeft de politie in de zuidelijke provincie Guangdong, waar de meeste piraten werkzaam zijn, recentelijk 15 illegale fabrieken gesloten die elk goed waren voor een produktie van 30 tot 50 miljoen cd's per jaar. Voorts is daar de apparatuur voor het maken van de cd's en video's in beslag genomen, de controle op de export van illegale produkten opgevoerd en heeft Peking de garantie geven dat de VS meer toegang zullen krijgen tot Chinese markt.

Dat uiteindelijk toch een overeenkomst is bereikt, werd alom verwacht in China en de omliggende regio. Politici in Peking weten dat de VS niet gebaat zijn bij een handelsoorlog. Temeer daar president Clinton met de Amerikaanse verkiezingen in zicht weinig belang heeft bij duizenden extra werklozen. Bovendien, zo weet Peking, wil Clinton niet opnieuw het risico lopen dat China zich in de tussentijd richt op de Europese markt.

In China en daarbuiten bestaat om die reden in toenemende mate kritiek op het Amerikaanse China-beleid dat door Peking regelmatig is omschreven als inconsistent. De jaarlijkse verlening door de VS aan China van de status van meestbegunstigde land, een positie waarover bijna alle landen ter wereld beschikken, wordt daarbij als voorbeeld gebruikt; ,,Hoe kunnen wij een duurzame relatie met de VS opbouwen, wanneer China iedere jaar wordt getoetst op goed gedrag'', aldus een Chinese zakenman.