Muziekruildienst Napster hoeft van de federale rechter nog niet op slot, maar moet wel stoppen met het verspreiden van muziek waar auteursrechten op rusten.

Door onze redacteur JOCHEN VAN BARSCHOT

ROTTERDAM, 13 FEBR. Het afgelopen weekend was het drukker dan ooit op de computers van Napster, een soort ruilbeurs voor muziek op internet. Zo'n anderhalf miljoen gebruikers haalden samen 250 miljoen muziekbestanden binnen met het programma dat gebruikers in staat stelt muziek van elkaars harde schijven te plukken. Zij wilden nog snel profiteren van de mogelijkheid om gratis muziek uit te wisselen, voor het geval de rechter dat gisteren per direct zou hebben verboden.

Dat blijkt voorlopig niet het geval. De federale rechtbank van San Francisco heeft de zaak terugverwezen naar de lagere rechter, die Napster eerder verbood te fungeren als doorgeefluik voor muziek waar de vijf muziekuitgevers die tegen Napster procederen het auteursrecht op hebben. Die lagere rechter moet zijn eerdere uitspraak echter alleen verfijnen. Dat Napster auteursrechten schendt en daarmee moet ophouden, is ook de opvatting van de hogere rechter. Het einde van Napster in zijn huidige vorm is daarmee in zicht. Napster zou immers alle MP3-bestanden die gebruikers uitwisselen moeten gaan filteren voor nummers waarop de vijf betrokken platenlabels - die samen de muziekmarkt beheersen - het auteursrecht hebben. Dat is nagenoeg onmogelijk, want gebruikers kunnen zulke filters gemakkelijk omzeilen door de namen van hun muziekbestanden aan te passen. Als Napster verantwoordelijk wordt voor elk illegaal MP3-bestand dat door de filters glipt, zijn de claims van de platenlabels niet te overzien.

Van het principe dat alle muziek via Napster vrij verkrijgbaar is, blijft na het blokkeren van een groot deel van het muziekaanbod weinig over. Voor gebruikers wordt Napster daardoor een stuk minder interessant. Zij zullen zich wenden tot alternatieven, zoals het vergelijkbare programma Gnutella. Het is dan echter een kwestie van tijd voor ook Gnutella door de platenindustrie het zwijgen opgelegd wordt.

Weliswaar zullen er telkens weer nieuwe Napster-klonen opstaan - muziekpiraterij kun je niet stoppen, je kunt er hooguit tegen vechten - maar voordat die zich kunnen ontwikkelen tot een grote, miljoen gebruikers tellende gemeenschap, zoals Napster, bestaan ze waarschijnlijk al niet meer. Het succes van Napster is juist gebaseerd op het feit dat meer dan vijftig miljoen gebruikers hun muziekcollectie aan elkaar beschikbaar stellen.

De rechter heeft nu definitief vastgesteld dat dit illegaal is. Gebruikers wisselen immers muziek uit zonder daarvoor auteursrechten te betalen. Met 'thuiskopiëren' (kopiëren voor eigen gebruik), zoals Napster betoogt, heeft dat niets meer te maken.

De uitspraak van de rechter houdt in de praktijk in dat Napster zonder medewerking van de platenmaatschappijen ten dode opgeschreven is. De kans dat de platenlabels zaken willen doen met Napster is echter nihil, omdat mediaconcern Bertelsmann sinds november een belang in Napster heeft. Bertelsmann is eigenaar van platenmaatschappij BMG, een van de vijf muziekuitgevers die ook tegen Napster procedeert.

Bertelsmann wil Napster op termijn omvormen tot een betaalde dienst. Het is echter onwaarschijnlijk dat de andere platenlabels zullen meewerken aan de exploitatie van hun muziek door concurrent Bertelsmann, ook al krijgen ze daar een vergoeding voor.

In de praktijk zal het muziekaanbod van Napster dus drastisch ingeperkt worden. Het is de vraag of iemand daar nog voor zal willen betalen. Dat is bovendien zuur voor Bertelsmann, dat al tientallen miljoenen in Napster heeft geïnvesteerd, want zonder gebruikers is Napster een lege huls.