Monopolist

De monopolist is de enige aanbieder van een bepaald goed. De figuur toont welke verkoopprijs wordt vastgesteld door een monopolist die zijn totale winst wil maximeren. Zijn prijs-afzetlijn heeft een dalend verloop: bij hogere prijzen zijn de afnemers geneigd minder te kopen dan bij lage.

Stel dat zijn prijs-afzetlijn luidt p = -x + 11. In de figuur is deze getekend. In plaats van over de prijs per stuk kunnen we ook spreken over de gemiddelde opbrengst (GO); dus geldt p = GO = -x + 11. De totale opbrengst (TO) wordt gevonden door de opbrengst per stuk te vermenigvuldigen met het aantal verkochte stuks: TO = GO.x = -x2 + 11x. In de tabel staat deze totale opbrengst (TO) in de derde kolom. In de vierde kolom is de marginale opbrengst afgeleid uit de totale opbrengst.

Totale, marginale en gemiddelde opbrengst

Aantal stuks x	Gemiddelde opbrengst GO	Totale opbrengst TO	Marginale opbrengst MO
0	11	0	.
.	.	.	10
1	10	10	.
.	.	.	8
2	9	18	.
.	.	.	6
3	8	24	.
.	.	.	4
4	7	28	.
.	.	.	2
5	6	30	.
.	.	.	0
6	5	30	.
.	.	.	-2
7	4	28	.
.	.	.	-4
8	3	24	.
.	.	.	-6
9	2	18	.
.	.	.	-8
10	1	10	.
.	.	.	-10
11	0	0	.
.	.	.	.

De stap van 2 naar 3 stuks doet de totale opbrengst stijgen van 18 naar 24; de marginale opbrengst van de derde eenheid is dus 24 - 18 = 6. Worden 7 in plaats van 6 stuks verkocht dan blijkt de totale opbrengst af te nemen van 30 naar 28; de marginale opbrengst van de zevende eenheid is dus negatief en wel -2.

Monopolie

In de figuur is de marginale opbrengstlijn getekend. Evenals de krommen die de productiekosten weergeven. Om nu de verkoopprijs te vinden waarbij de monopolist zijn totale winst maximaal maakt, zoeken we het punt waar de marginale opbrengst en de marginale kosten aan elkaar gelijk zijn, MO = MK . Dit snijpunt van de MO-lijn en de MK-lijn is punt E. Uit dit snijpunt gaan we loodrecht omlaag naar punt H om af te kunnen lezen dat de monopolist OH eenheden aanbiedt. Uit punt E gaan we loodrecht omhoog naar punt C op de prijs-afzetlijn (de GO-lijn) om af te lezen dat de bijbehorende verkoopprijs OD bedraagt. Hiermee is vastgesteld dat de totale winst maximaal is. Dit wil zeggen dat er geen andere combinatie van de prijs en de verkochte hoeveelheid te vinden is die een grotere winst oplevert. Vervolgens kunnen we nagaan hoe groot die maximale totale monopoliewinst is. In de figuur zien we dat in de evenwichtssituatie het lijnstuk BC de winst per stuk aangeeft. Er worden OH eenheden verkocht dus de totale winst is gelijk aan het aantal verkochte eenheden x de winst per eenheid, ofwel OH x BC, ofwel AB x BC, ofwel de oppervlakte van de rechthoek ABCD in de figuur.