Zuid-Korea en het IMF

Op 4 december jl. kwam het Internationaal Monetair Fonds (IMF) met Zuid-Korea een reddingsoperatie van ruim 55 miljard dollar overeen. (Zie: Recordhulp van $55 miljard voor Zuid-Korea en Vijfenvijftig miljard uit NRC Handelsblad van resp. 3 en 4 december 1997.)

Besloten werd dat:

• Korea de komende drie jaar een krediet van $ 21 miljard van het IMF krijgt;
• de Wereldbank financiële hulp biedt ter waarde van $ 10 miljard;
• de Asian Development Bank voor $ 4 miljard deelneemt en
• een twaalftal OESO-landen, waaronder Nederland, samen ruim $20 miljard uitlenen.

Dit is het grootste krediet dat ooit bij een dergelijke hulpactie is verstrekt; het IMF zit inmiddels wat krap bij kas.

Tientallen jaren heeft de Koreaanse economie een groei van het BBP per inwoner van zo'n 7% per jaar laten zien. Daardoor is de van oorsprong arme landbouweconomie veranderd in een vooraanstaande industriële natie met momenteel een gemiddeld jaarinkomen per inwoner van zo'n 10.000 dollar; vergelijkbaar met Portugal. Tegelijkertijd zijn de bezwaren van gedetailleerd overheidsingrijpen op micro-niveau aan het licht getreden. De grote conglomeraten (chaebols) konden via de overheid te gemakkelijk aan krediet komen waarmee onverantwoorde investeringen werden gefinancierd. Er was maar een bescheiden conjuncturele teruggang nodig om een aantal van deze met schulden overladen chaebols failliet te laten gaan. Banken bleven met niet afbetaalde leningen zitten en kwamen zo zelf in grote moeilijkheden. De internationale financiële markten verloren het vertrouwen in Korea's financieel systeem. 

Het heeft heel lang geduurd voordat Zuid-Korea het hoofd in de IMF- schoot legde. Al een aantal jaren heeft het IMF een reeks van Aziatische landen gewaarschuwd voor een financiële crisis. Maar wat Korea betreft moest de zaak eerst bijna vastlopen voordat men zijn trots opzij kon zetten. Uiteindelijk brak het inzicht door dat het failliet dichtbij is als een land zo'n 70 miljard dollar kortlopende buitenlandse schuld heeft en niet meer over voldoende buitenlandse valuta's beschikt om die schuld af te lossen. Gezegd wordt dat Zuid-Korea nog een dag of tien te gaan had voordat het failliet zou zijn.

Seoel heeft een tijd lang geprobeerd het probleem over de presidentsverkiezingen van 18 december heen te tillen.

Het IMF vraagt in dit geval om een bestedingsbeperking die de productiegroei van 6 naar 3 procent zal brengen. Daarbij loopt de werkloosheid op van 2,5 naar 7 procent. Verder moet Korea de financiële sector herstructureren waarbij deze doorzichtiger, efficienter en meer marktgericht moet worden. Een aantal insolvabele banken moet failliet gaan of worden overgenomen door sterkere broeders. Het land moet zijn financiële markten openstellen voor het buitenland. Al eerder was Korea gestopt met het krampachtig steunen van zijn munt, de won, en had het de obligatiemarkt toegankelijk gemaakt voor buitenlandse beleggers. Ondernemingen moeten hun activiteiten minder met kortlopende kredieten financieren en leren risico's beter in te schatten. 

Niet iedereen is ervan overtuigd dat de IMF-aanpak het juiste recept is voor Zuid-Korea. Zo schrijft Business Week dat in IMF-taal de financiële crisis in Azië veroorzaakt is door het doen van niet-verantwoorde investeringen omdat het vermogen te makkelijk verkrijgbaar was. In Indonesië, Korea, Maleisië en Thailand hebben politici en ambtenaren de overheidsbanken gebruikt om geld naar vriendjes, familieleden en corrupte ondernemers te sluizen. (Lees: In 'Als het IMF komt helpen'. )

In een deflatoire economische situatie, waar politieke problemen de basis vormen van de financiële chaos, kan het traditionele IMF-recept (bestedingsbeperking) meer kwaad dan goed doen. Het gaat in deze landen niet om uit de hand gelopen begrotingstekorten; de regeringen in Bangkok, Jakarta, Kuala Lumpur en Seoul voeren al een behoorlijk terughoudend begrotingsbeleid. Evenmin is er sprake van verontrustende inflatie. Business Week vreest dat het deflatoire klimaat door de IMF-maatregelen wordt versterkt. Daardoor worden miljoenen gewone mensen werkloos, terwijl het probleem wordt gevormd door een corrupte elite die de economie inclusief het bankwezen in een ijzeren greep heeft. Het afknijpen van de Aziatische economieën is het verkeerde medicijn. Evenals in Indonesië moet in Zuid-Korea het corrupte politieke systeem worden aangepakt en dat lukt niet met het traditionele IMF-hulpprogramma.

(RS)