Vijfenvijftig miljard
ZUID-KOREA HEEFT een reddingsboei van vijfenvijftig miljard dollar toegeworpen gekregen. Met dat bedrag, gecoördineerd door het Internationaal Monetair Fonds (IMF), moet de economische rot in Azië tot staan worden gebracht. Het hulppakket is in recordtempo in elkaar gezet, het is de grootste financiële reddingsoperatie die ooit is uitgevoerd. Het gaat dan ook, in de woorden van een hoge IMF-functionaris, om uitzonderlijke omstandigheden.

Nooit eerder heeft het IMF op zo royale schaal zijn eigen regels voor de maximale omvang van financiering geschonden dan met de toezegging van 21 miljard dollar voor Zuid-Korea. Bovendien: waar het IMF in andere landen vaak maanden onderhandelt, waren het Fonds en de Zuid-Koreaanse regering nu in twee weken akkoord. Nog een detail: de Wereldbank, die al jaren geen projecten meer in Zuid-Korea financiert omdat het land boven de inkomensgrens ligt die geldt om in aanmerking te komen voor leningen, stelt tien miljard dollar beschikbaar.

DIT ALLEEN AL wijst op de ernst van de situatie. Met het bankroet van Zuid-Korea dreigde er een 'systeemrisico'. Hieronder wordt verstaan dat de problemen van één land zo ernstig zijn dat ze de integriteit van het internationale financiële stelsel bedreigen. De vrees bestond dat de Aziatische crisis, die deze zomer in Thailand begon en zich vervolgens verspreidde naar Maleisië, Indonesië, de Filippijnen en Zuid-Korea, ook naar andere regio's zou overslaan. In Rusland nemen de financiële problemen op het ogenblik snel toe, in India en Brazilië eveneens. Het IMF zelf dreigt na zijn drie recente megareddingsoperaties krap bij kas te komen.

In het internationale bankwezen zou zich een kettingreactie kunnen voordoen. Zuid-Korea heeft een buitenlandse schuld (120 miljard dollar) van hanteerbare proporties, maar de helft hiervan betaat uit kortetermijnleningen die niet meer automatisch worden verlengd: twintig miljard moet voor de jaarwisseling worden afgelost. De Zuid-Koreaanse deviezenvoorraad is uitgeput na de vergeefse poging de koers van de munt, de won, te behoeden voor een devaluatie. Er waren dus dringend deviezen nodig.

DE ZUID-KOREANEN zaten klem en dat bleek deze week, toen de nieuwe minister van Financiën, Lim Chang-yuel, tot drie keer toe een deal aankondigde die er nog niet bleek te zijn. Het IMF heeft zich, met rugdekking van de belangrijkste industrielanden, niet laten overrompelen.

De kern van het hulppakket is dat de economie zich moet hervormen. Die hervormingen zijn onvoorspelbaar omdat over twee weken in Zuid-Korea presidentsverkiezingen worden gehouden waarvan de uitkomst wat betreft het economische beleid onzeker is. Maar het besef dat het 'Koreaanse model' van een geleide markteconomie aan herziening toe is, begint na de plotselinge vernedering van de gedwongen gang naar het IMF geleidelijk door te dringen.

De kern van de moeilijkheden bevindt zich in de sturing door de overheid van gerichte financiering van sleutelindustrieën. Op deze manier zijn de chaebols, de Zuid-Koreaanse conglomeraten, groot geworden. Maar nu blijkt dat van de 30 chaebols er waarschijnlijk 25 technisch bankroet zijn. Het Zuid-Koreaanse bankwezen dat deze conglomeraten heeft gefinancierd, kan naar zijn geld fluiten. Zuid-Korea heeft dus niet zozeer te kampen met een liquiditeitsprobleem, een tijdelijk gebrek aan deviezen, maar met een chronisch probleem van insolvabiliteit van zijn bedrijfsleven.

MET DE FINANCIËLE steun van de internationale gemeenschap moet Korea nu schoon schip maken. Dat betekent stopzetting van de staatsgestuurde kredietverlening, sanering van de bancaire sector en van de industriële conglomeraten, opening van de afgesloten markt voor buitenlandse goederen en buitenlandse bedrijven, met name in de financiële sector. Seoul moet met andere woorden een te lang uitgesteld proces van marktliberalisatie doormaken. Het zal tot drastische aanpassingen leiden, tot stagnatie, werkloosheid en protesten. Maar het is de enige weg wil Zuid-Korea als een volwassen economie de komende eeuw ingaan.

(NRC HANDELSBLAD / OPINIE 4 DECEMBER 1997)