De Europese Unie volgt afwachtend de eerste stappen van president Bush op het internationale toneel. De grote test is zijn ontmoeting met de EU-leiders in juni.

Door onze correspondent BEN VAN DER VELDEN

BRUSSEL, 1 MEI. De Amerikaanse president George W. Bush heeft met uitspraken over internationale politiek de afgelopen weken veel geërgerde reacties opgeroepen, behalve in Brussel. De Europese Unie is weloverwogen terughoudend. De staf van Javier Solana, de hoge functionaris voor het Buitenlands Beleid van de EU, houdt alle stappen van de regering-Bush in de gaten. Maar EU-diplomaten concluderen keer op keer dat de Amerikaanse soep niet zo heet wordt gegeten als hij wordt opgediend.

"We hebben tot nu toe maar één duidelijkheid, die is dat er nog geen Amerikaanse buitenlandse politiek bestaat", zegt een EU- diplomaat. Hij constateert dat veel commentaren op Bush gebaseerd zijn op "de retoriek van zijn verkiezingscampagne". Er moet gewacht worden tot de huidige herziening van het Amerikaanse beleid tot duidelijke resultaten heeft geleid. "Als er ooit duidelijke resultaten komen", voegt hij toe.

De EU probeert de herziening van het Amerikaanse beleid maximaal te beïnvloeden. Daarbij richt de EU zich vooral op Bush' staf en op het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken. Zeer tevreden heeft Brussel vastgesteld dat Bush een belangrijke diplomaat van de Amerikaanse vertegenwoordiging bij de EU als adviseur naar het Witte Huis heeft gehaald. "Nu hebben we een telefoonnummer in het Witte Huis", zeggen EU-diplomaten.

Dat is van belang, omdat de EU meent dat Bush door internationale onervarenheid erg van adviseurs afhankelijk is. Uitspraken van de Amerikaanse president die negatieve internationale reacties hebben opgeroepen zouden er ook op duiden dat Bush nog onvoldoende naar adviseurs heeft leren luisteren. Door de praktijk zal Bush dat leren, klinkt het optimistisch. De Amerikaanse president zei vorige maand tegen de Duitse bondskanselier Schröder tijdens diens bezoek aan Washington op bijzonder harde wijze zich niet aan het Kyoto protocol gebonden te achten. Geen adviseur kan zo'n optreden hebben geadviseerd, dat een salvo aan internationale kritiek opleverde, is de mening bij de EU. Schröder was naar Washington gegaan om rustig te overleggen over het protocol over de beperking van broeikasgassen. Door de harde opstelling van Bush was Schröder gedwongen zijn meningsverschil met de Amerikaanse president ook hard duidelijk te maken.

Het geschil over het Kyoto-protocol heeft tot harde Europese verwijten geleid, maar tegelijkertijd laat Eurocommissaris Wallström weten graag met de VS over oplossingen te praten. De EU houdt aan Kyoto vast en wil de VS beïnvloeden om vroeg of laat weer mee te doen. De EU zit met de realiteit dat zonder de VS het doel van de verminderingen van de broeikasgassen niet bereikt kan worden en bovendien belangrijke negatieve gevolgen voor de Europese economie dreigen.

EU-diplomaten noemen voorbeelden die tegen snelle conclusies over de regering Bush pleiten. Amerika blijft meer bij de Balkan betrokken dan uit de eerdere woorden van de Amerikaanse president leek. Een bezoek van minister van Buitenlandse Zaken Colin Powell heeft duidelijk gemaakt dat de VS zich niet zomaar uit Bosnië zullen terugtrekken. Zullen de Amerikanen minder tijd aan het Midden-Oosten besteden? In de praktijk wijst niets hierop. Voor het Europese defensiebeleid blijkt in Washington meer begrip te bestaan dan uitspraken van Bush in het verleden deden vermoeden.

Als het beleid van Bush wel duidelijk negatieve gevolgen voor de EU dreigt te krijgen, wil Brussel die zo rustig mogelijk trachten te voorkomen. Zo vertelde Eurocommissaris Lamy (Buitenlandse Handel) in het Europees Parlement dat het geplande vrijhandelsgebied voor heel Noord- en Zuid-Amerika ertoe kan leiden dat overal in die zône Amerikaanse regels worden ingevoerd. Dat zou in het nadeel kunnen zijn van Europa, dat ook met vijf Zuid-Amerikaanse landen onderhandelt over een vrijhandelsgebied. Europa moet met die vijf landen niet alleen meer praten over de afbraak van douanetarieven, maar ook de aanvaarding van Europese industriële standaarden, en regelingen over investeringen en overheidsaankopen aan de orde gaan stellen.

Terwijl er veel aandacht voor mogelijke conflicten was, hielp Lamy onlangs samen met de Amerikaanse handelsgezant Zoellick een bijna negen jaar oud Europees-Amerikaans geschil over bananen de wereld uit. EU- diplomaten vinden dat succes een aanmoediging voor hun voorzichtige opstelling. Of ze op de juiste weg zitten, zullen ze in juni merken. Dan komt de grote test voor de betrekkingen tussen de EU en de VS tijdens een ontmoeting van Bush met de Europese regeringsleiders in het Zweedse Götenborg.