ZOU IEDERE FIETSER die vandaag van rechts kwam zijn voorrang op het snelverkeer hebben opgeëist? En heeft iedere automobilist op een gelijkwaardige kruising voorrang verleend aan het van rechts komende langzame verkeer? Het laatste is onwaarschijnlijk; het eerste niet te hopen. Per 1 mei geldt de wettelijke plicht aan alle bestuurders van rechts op gelijkwaardige kruispunten voorrang te verlenen. Anders gezegd: ook langzaam verkeer van rechts, waaronder fietsers, heeft voortaan voorrang op auto's. Maar voorrang hebben is iets anders dan voorrang nemen of krijgen. Dat is een combinatie van de verkeersregels goed toepassen, persoonlijke inschatting, eigenzinnig rijgedrag en hoffelijkheid.

De nieuwe voorrangsregel is voor Nederland met zijn vele honderdduizenden (brom)fietsers een kleine revolutie. Sinds zestig jaar is het anders geweest. Het was de Duitse bezetter die in 1941 bepaalde dat trams, auto's en motoren (en militaire voertuigen) voorrang hebben op andere weggebruikers. De tram had daarvoor ook al voorrang op al het overige verkeer en houdt dat tot op de dag van vandaag. Na de oorlog heeft de overheid de voorrangsregel van de Duitsers niet veranderd omdat het vooral de kwetsbaar geachte fietsers waren die tegen zichzelf moesten worden beschermd. Op initiatief van GroenLinks maakte de Tweede Kamer midden jaren negentig een eind aan de bestaande voorrangsregel. Nederland was al die tijd samen met het Verenigd Koninkrijk een buitenbeentje geweest. In heel Europa geldt de regel dat verkeer van rechts voorrang heeft.

HET DOEL VAN de maatregel is duidelijk: helderheid en eenheid scheppen waardoor de veiligheid wordt vergroot. Het aantal dodelijke ongelukken onder (brom)fietsers is relatief hoog; het totaal aantal ongelukken waarbij langzaam verkeer is betrokken loopt jaarlijks in de duizenden. Of het met ingang van vandaag veiliger is in het verkeer, is een kwestie van afwachten. De regel moet zich nog bewijzen. Op papier oogt hij goed, maar daarmee is de zaak niet afgedaan. De invoering ervan is ingewikkeld en kostbaar en is gekoppeld aan een complete herinrichting van de voorrangsregels op verkeersaders. Veel Nederlandse wegen zien er sinds kort anders uit dan voorheen; weggebruikers moeten hun gedrag aanpassen. Dat vergt enige tijd. De overheid heeft de uitvoering van de regel begeleid met een reclamecampagne die te kort was en die merkwaardig genoeg in de Postbus 51-uitingen meer de nadruk legt op voorrang hebben dan op de plicht om voorrang te verlenen.

DE 'ZWAKKERE' verkeersdeelnemer is vanaf vandaag juri disch een stukje sterker geworden. Maar deze statuswinst doet niets af aan het algemeen geldende principe dat voorzichtige fietsers altijd tot twee tellen voordat ze op een kruising doorrijden. Hun leven is ze meer waard dan hun voorrang.