VOLGENS MINISTER Vermeend (Sociale Zaken) is de so ciale dienst van Amsterdam zo'n rommeltje dat extern onderzoek door ambtenaren van zijn departement is geboden. Hoewel hij het woord niet gebruikt, lijkt deze interventie er op dat Vermeend de Amsterdamse sociale dienst onder een vorm van curatele wil stellen. Volgens verantwoordelijk wethouder Köhler (GroenLinks) functioneert de hoofdstedelijke sociale dienst juist goed en is Vermeend bezig met "quasi-juristerij". Als er in Amsterdam al een probleem is, dan is het personeelsgebrek. Daardoor zijn er te weinig ambtenaren om de uitkeringsgerechtigden verantwoord achter de broek te zitten om te gaan werken.

De sociale dienst in Amsterdam heeft de grootste 'klantenkring' van Nederland, zoals het tegenwoordig eufemistisch heet. In de hoofdstad, waar ruim 50.000 mensen van een uitkering leven, werken bij de sociale dienst bijna net zoveel ambtenaren als in Den Haag, een stad met 25.000 uitkeringsgerechtigden. Met een omzet van bijna anderhalf miljard gulden aan bijstandsuitkeringen is de hoofdstedelijke sociale dienst een middelgrote financiële instelling.

KÖHLER IS NU drie jaar verantwoordelijk voor de sociale dienst. Toen hij in 1998 aantrad, erfde hij een ingewikkelde boedel. Hij stelde zich vooral defensief op: activering bleek een woord waarvoor hij niet warm wenste te lopen. Dat is op zichzelf al pijnlijk in de hoofdstad, die aan de top van de arbeidsmarkt een ongekende bloei doormaakt, maar aan de basis tolereert dat de helft van de 'klanten' van de sociale dienst drie jaar of langer werkloos blijft. Köhler liet de leiding van de dienst intussen zozeer op haar beloop dat hij al twee directeuren ontslag zag nemen, mede omdat ze geen steun kregen in hun pogingen de regiochefs te disciplineren. De dienst is volgens accountantsbureau KPMG "onbe stuurbaar". Ook de kritiek van Vermeend op het onvermogen de sociale dienst op een betere leest te schoeien, wees Köhler van de hand. Vermeend strafte intussen het hoofdstedelijk bestuur met een boete van negen miljoen gulden (de tweede in twee jaar) wegens administratieve lacunes, die er onder meer toe hebben geleid dat onterechte uitkeringen niet tijdig worden teruggevorderd.

DE WETHOUDER toont zich nu verbaasd over de laatste in terventie van Vermeend. Volgens Köhler is 99 procent van de uitkeringen rechtmatig. De kern van het dispuut is echter dat Köhler al drie jaar geen succes boekt bij de onvermijdelijke stroomlijning van het management, het noodzakelijke activeringsbeleid en een fraudebestrijding die recht doet aan de wettelijke eisen. Amsterdam is niet in staat om de sociale dienst - in tijden van hoogconjunctuur - adequaat te laten werken. De bestuurlijke kwestie van de sociale dienst is zodoende uitgegroeid tot de politieke kwestie-Köhler.