Onrust over 'complot' tegen Mbeki

Door onze correspondent LOLKE VAN DER HEIDE
JOHANNESBURG, 26 APRIL. In de Zuid-Afrikaanse regeringspartij ANC is grote onrust ontstaan over een vermeend complot tegen president Thabo Mbeki. Zelfs zijn leven zou in gevaar zijn.

Nadat Mbeki zelf gewag had gemaakt van de samenzwering en zijn minister van openbare veiligheid Steve Tshwete de namen noemde van drie 'verdachte' kaders tegen wie justitie een onderzoek instelt, haastte de partijtop zich gisteren juist steun uit te spreken voor deze drie. "Het is een complot. Ik weet dat er zakenmensen zijn die fondsen aanleggen. Het is een destructieve aangelegenheid', zei Mbeki voor de televisie, verwijzend naar leden van zijn partij die van plan zouden zijn hem met onoirbare middelen politiek uit te schakelen. Minister Tshwete kwam daarna met de namen van de zakenmensen. Het gaat om drie vooraanstaande leden van het partijbestuur van het ANC: ex-secretaris-generaal Cyril Ramaphosa en de ex-premiers in de provincies Gauteng en Mpumalanga, Tokyo Sexwale en Mathews Phosa. Het is geen geheim dat zij tegenstanders zijn van partijleider Mbeki. Alle drie hadden ze de afgelopen jaren aanvaringen met Mbeki en verruilden daarom hun bestuursfuncties voor banen in het bedrijfsleven. Algemeen wordt aangenomen dat ze op het vinkentouw zitten voor een terugkeer in de politiek. De drie wezen gisteren in aparte verklaringen alle aantijgingen van de hand. " Onzin, volkomen idioot, niet waard om bij stil te staan', zei Phosa. Maar volgens minister Tshwete zouden de drie 'samenzweerders' wel degelijk bezig zijn fondsen aan te leggen en een desinformatiecampagne tegen Mbeki te voeren. Zo zouden ze onder meer het gerucht hebben verspreid dat Mbeki in 1993 achter de moord zat op Chris Hani, de leider van de Zuid-Afrikaanse Communistische Partij (SACP). ANC en SACP vormen organisatorisch één geheel en Hani was destijds Mbeki's belangrijkste concurrent voor het toekomstig presidentschap, na Mandela. De blanke moordenaars van Hani, die levenslang uitzitten, hebben altijd gezegd dat er een politiek complot achter de aanslag zat, maar ze kregen nooit de kans om dit voor de Waarheidscommissie uit te leggen. Tshwete zei gisteren dat de "insinuatie' over de betrokkenheid van Mbeki bij de moord op Hani het leven van de president in gevaar brengt: "Als die mening postvat onder het volk, staat dat gelijk met het uitlokken van een aanslag (tegen Mbeki) want Hani was een zeer geliefd man." De minister heeft daarom de politie opdracht gegeven een onderzoek in te stellen naar de zaak. Het betreft geen interne partijaangelegenheid, maar een staatskwestie, het leven van de president staat op het spel, zo redeneert Tshwete.

De vier hoogste functionarissen van het ANC onder Mbeki belegden gisteren in Pretoria een bijeenkomst waarin zij zich volledig achter Ramaphosa, Sexwale en Phosa opstelden. "We weten niet welke bewijzen de politie heeft, maar de drie kameraden zijn zeer gedisciplineerde leden van het ANC en de beweging steunt hen', aldus partijvoorzitter Mosiuoa 'Terror' Lekota. Commentatoren wezen er vandaag op dat Steve Tshwete zijn beweringen nooit gedaan zou hebben zonder goedkeuring van Mbeki. Dit betekent dat er binnen het ANC een regelrechte interne partijstrijd is uitgebroken.