Top OM schond zelf geheimhouding

Door onze redacteur MARCEL HAENEN
AMSTERDAM, 19 APRIL. De hoogste baas van het openbaar ministerie, J. de Wijkerslooth, heeft persoonlijk de geheimhouding geschonden van de overeenkomst tussen het Amsterdamse openbaar ministerie en topcrimineel Mink K.

Procureur-generaal De Wijkerslooth heeft in 1999 de letterlijke verslagen van de in totaal tien gesprekken die de Amsterdamse officier van justitie F. Teeven en informant Mink K. voerden, in handen gesteld van de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD). Die handelwijze was voor het Amsterdamse gerechtshof een belangrijke reden om justitie dinsdag op te dragen de vervolging van Mink K. - die wordt verdacht van omvangrijk wapenbezit - te staken. Deze reden staat vermeld in het geheime gedeelte van het arrest, dat aan NRC Handelsblad ter kennis is gebracht.

Het gerechtshof betitelt de gang van zaken als het "op grove wijze" schenden van de geheimhouding. De overeenkomst die justitie in 1998 met Mink K. sloot, houdt in dat justitie informatie van K. "op geen enkele wijze ter beschikking zal stellen van derden waaronder begrepen politiefunctionarissen, FIOD, etc.".

De Wijkerslooth heeft de toenmalige Amsterdamse hoofdofficier van justitie H. Vrakking en Teeven in 1999 opdracht gegeven hun informatie van Mink K. aan de BVD te geven. Het Amsterdamse OM weigerde dat, omdat het dat in strijd vond met de afspraken die - na goedkeuring door het college van procureurs-generaal - met hun informant waren gemaakt. Teeven ging pas overstag toen er een formele dienstopdracht, een zogenoemde aanwijzing, van De Wijkerslooth kwam om zijn gespreksverslagen in te leveren bij de BVD.

Een woordvoerder van De Wijkerslooth zegt dat deze de BVD inschakelde omdat hij zich hiertoe verplicht voelde. In de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten staat namelijk dat justitie "mededeling van de te hunner kennis gekomen gegevens, die zij voor een dienst van belang achten" melden bij de BVD.

Vrakking en Teeven hebben deze gang van zaken in januari van dit jaar achter gesloten deuren bij het Amsterdamse gerechtshof verteld. Hierna hief het hof onmiddellijk de voorlopige hechtenis van Mink K. op. Hij bleef overigens vastzitten wegens een lopend oud vonnis.

Minister Korthals (Justitie) noemt het optreden van De Wijkerslooth "geheel de verantwoordelijkheid van het openbaar ministerie". Of hij wist dat de BVD werd ingelicht over geheime afspraken, wil zijn woordvoerster niet zeggen. "Dat doet er niet toe." Volgens bronnen in de OM-top wilde De Wijkerslooth de BVD informeren over de gesprekken die met Mink K. werden gevoerd om na te gaan of deze de waarheid vertelde. "Het was een pure controleactie", zeggen zij. De top van het OM is verbolgen dat het hof niet De Wijkerslooth en het hoofd van de BVD, S. van Hulst, heeft opgeroepen om hen in beslotenheid over deze kwestie te horen als getuige.

Advocaat-generaal N.Schaar had deze verhoren voorgesteld toen zich aftekende welke fatale consequenties de rechters aan het informeren van de BVD dreigden toe te kennen. Justitie wijst erop dat het hof wel een hele reeks loodgieters, agenten, een sleutelsmid en een huismeester hoorde over de wateroverlast die volgens de verdediging met opzet was veroorzaakt om een appartement te kunnen binnenvallen waar de wapens van Mink uiteindelijk werden gevonden.

Het college van procureurs-generaal is ook van mening dat de overeenkomst die met Mink was gesloten geen rol mocht spelen in de strafzaak die nu tegen Mink diende wegens wapenbezit. De onderhandelingen die met Mink werden gevoerd, gingen over informatie die hij heeft over corruptie bij de overheid. De wapenzaak was een nieuwe strafzaak.

De geheime gedeelten van het arrest van het Amsterdamse hof in deze zaak - die geheim zijn omdat een deel van de strafzaak zich achter gesloten deuren afspeelde - blijken meer aanwijzingen te bevatten dat Mink heeft kunnen profiteren van de traditionele verdeeldheid binnen het OM. Het hof haalt bijvoorbeeld een verklaring aan die Vrakking - die in het openbaar gemaakte arrest wordt aangeduid als "een hoge ambtenaar van het OM" - bij het hof heeft afgelegd. Daarin vertelt hij dat de Haarlemse officier van justitie P.Snijders, die in onmin leeft met zijn Amsterdamse collega's, de Kamercommissie Kalsbeek heeft geinformeerd over de geheime deal met Mink. "Ik was daar niet blij mee", aldus Vrakking. Het aan de Kamercommissie vertellen van de gesprekken met Mink wordt het OM ook zwaar aangerekend door het hof.

Door leden van de Kamercommissie Kalsbeek, die in 1999 de erfenis van de IRT-affaire onderzocht, wordt overigens tegengesproken dat men op de overeenkomst met Mink stuitte door een tip van Snijders. De commissie zegt stukken daarover zelf te hebben gevonden in een kluis bij het college van procureurs-generaal.

Minister Korthals heeft gisteren gezegd het arrest van het hof "uit justitieel oogpunt te betreuren". Korthals moet zich nog verantwoorden voor een bijeenkomst tussen Teeven en Mink op 2 juli 1999. Korthals had de Tweede Kamer in oktober 1999 laten weten dat er na eind juni geen contact meer was geweest tussen beide partijen, omdat hij niet wilde dat Mink strafvermindering zou krijgen in ruil voor informatie. Daarmee heeft hij de Kamer verkeerd geïnformeerd. "Wellicht waren het afrondende gesprekken. Dat zijn we nog aan het uitzoeken". Ook speurt Korthals nog naar de "hoge ambtenaar van het OM", die onder ede bij het gerechtshof heeft verklaard dat Snijders Kalsbeek van a tot z heeft geïnformeerd over de overeenkomst. "Misschien heeft de ambtenaar zich vergist", aldus Korthals.