In: 11 theaters

Innemende, pregênante satire op het communeleven in de jaren '70

Een altijd politiek gekleurde bril

Door GERWIN TAMSMA
Pippi Langkous was een kapitalist, en bovendien een materialist. Altijd op zoek naar zakken vol gouden munten en andere spullen. En dus vinden anno 1975 twee 'marksistische' makrobioten in de Stockholmse commune Tillsammans ('Samen') dat Astrid Lindgrens boek de deur uit moet.

Wanneer een huisgenoot tegensputtert dat het maar een kinderboek betreft, stellen zij dat verdere discussie eigenlijk zinloos is: 'Lees het boek dan!'. In Together, de Engelse titel van Lukas Moodyssons innemende tweede film Tillsammans, volgend op zijn debuuthit Fucking åmål, wordt de paradox in hun argument zo terloops gebracht dat hij je bijna niet opvalt. Zeker is dat het geen van de communebewoners opvalt. Als vanzelfsprekend wordt alles door een politiek gekleurde bril bekeken. Dat documentair aandoende realisme wordt bereikt door naturel acteren en de haast ruwe, maar zeer effectieve cameravoering, montage en art direction. In tegenstelling tot zoveel films over de jaren zeventig, houdt Together wel maat bij het aanslepen van passende prullaria en kleding. Nadat ze weer door haar drinkende echtgenoot geslagen is, belandt de jonge moeder Elisabeth met haar kinderen Stefan en Eva in het huis waar haar broer Göran een commune heeft gesticht. Daar wonen op dat moment (onder meer) de net gescheiden Klas en Anna met zoontje Tet, vernoemd naar het gelijknamige offensief uit de Vietnamoorlog. Anna heeft besloten dat ze lesbisch is, Klas mag zich nu in de belangstelling verheugen van Lasse, en de vriendin van goedzak Göran neukt liever met Erik, die alleen maar toegeeft omdat zij belooft na de daad wel over de arbeidersrevolutie te willen praten. Moodysson (geb. 1969) richt als scenarioschrijver zijn pijlen wel op de uitwassen van die tijd, zette pesterig SOS van het commerciële ABBA op de soundtrack, maar geeft ook blijk van sympathie voor de pogingen om het anders te doen. Aan de overkant van het pleintje, waar de buren loeren naar de ontwikkelingen, is het tenslotte niet veel beter. Ma haakt eindeloos aan haar kleedjes, pa trekt zich af bij de pornoblaadjes in de werkplaats. Voor zoon Fredrik, beginnend puber, brildragend en te dik, is opgroeien ook geen pretje. Dat Together net als Fucking åmål wel pregênant maar nergens larmoyant is, komt door de blik van de kinderen. Ze zijn slachtoffer wanneer volwassenen alleen maar met zelfverwezenlijking bezig zijn, maar ook wonderen van aanpassing. Oorlogsspeelgoed en televisie zijn verboden, dus speelt bloemenkind Tet 'Pinochet en politieke gevangene' met zijn nieuwe huisgenootje Stefan. De scherpste analyse komt van de dertienjarige Eva. Verstopt in de kast die haar slaapkamer is, vertelt ze aan haar vriendje van de overkant, hoe stom volwassenen wel niet zijn: ze vragen zich af wie er nou eigenlijk besloten heeft dat wanneer de zon schijnt, het mooi weer is, en wanneer het regent niet. En dan gaan ze het precies andersom doen.