Tegenstanders van 'zinloos' ruimen van vee zien hun kans schoon de intensieve veehouderij te veroordelen. Ten onrechte, menen ethici.

Door onze redacteur ARJEN SCHREUDER

UTRECHT, 13 APRIL. Op veel plaatsen in Nederland, vooral in gebieden rondom besmettingshaarden en verdachte regio's, klinkt ontzetting over het leed dat het mond- en klauwzeer aanricht. Onbegrip over de economische motieven die er tien jaar geleden toe hebben geleid het non- vaccinatiebeleid in Europa in te voeren. Weerzin tegen de intensieve veehouderij. Afgrijzen over het ruimen van bedrijven met gezonde dieren. En dierenartsen die klagen dat zij niet zijn opgeleid om voor slager te spelen. "Ik voel me bij het ruimen van vee soms de vuilnisman van Nederland", zegt dierenarts Herman de Graaf uit Vaassen. Toch is de aanwezigheid van dierenartsen bij het doden van gezonde dieren essentieel, stelt Elsbeth Noordhuizen-Stassen, hoogleraar relatie mens- dier aan de Rijksuniversiteit Utrecht. "Het hoort erbij. Je kunt er niet voor weglopen." Ze noemt het preventief ruimen van gezonde dieren "een moreel dilemma" voor dierenartsen. "Je offert gezonde dieren op om de ziekte in te dammen. Maar je ziet wat er in Groot-Brittannië is gebeurd, waar niet meteen preventief is geruimd; daar heeft de ziekte zich als een olievlek uitgebreid. De maatregelen in de regio Oene bewijzen dat het preventief ruimen van een gebied effect heeft en de ziekte beperkt. Hoewel er nu gevallen in Friesland zijn ontdekt, rechtvaardigen de maatregelen in de driehoek Zwolle-Apeldoorn-Deventer niet de uitspraak dat er zinloos dieren worden gedood."

De dierenartsen hebben weinig op met het sentiment dat het ruimen van gezond vee eigenlijk niets anders is dan het massaal slachten van vee voor de vleesconsumptie. Er is een "wezenlijk verschil" tussen het slachten van dieren voor vlees en het doden van gezond vee.

Theo Lam, bestuurslid van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde (KNMD): "Het dier is er voor de mens. Een koe is er om ons melk te geven. Als een dier wordt gedood voor de vleesconsumptie, heeft het dier een nut. Net zoals een hond door mensen wordt gehouden als huisdier. Hoewel die hond misschien liever vrij zou rondlopen, veroordelen we dat niet."

Noordhuizen-Stassen: "Er is in Nederland een kleine groep vegetariërs. Voor het overgrote deel van de bevolking staat het doden van dieren voor de voedselconsumptie niet ter discussie."

Ze legt uit dat vooral de afgelopen 15 jaar in de hele wereld een dierethiek is opgebouwd waarbij naast alle regionale en culturele verschillen vier principes worden aangehouden: het weldoen bij dieren; het niet onnodig laten lijden van dieren; het rechtvaardig behandelen van dieren ("een schaap mag als productiedier niet heel anders worden behandeld dan een schaap op de kinderboerderij") en de proportionaliteit van de behandeling, zoals bij proefdieren in relatie tot het doel van de dierproeven; ten slotte het respect tonen voor de eigenwaarde van het dier.

Hoogleraar Noordhuizen-Stassen: "Bij de discussie over het doden van gezonde dieren gaat het om het laatste punt. Je moet zorgen dat je het dier niet alleen als een ding behandelt, als middel om je zin te krijgen. In dat opzicht maakt het wel degelijk iets uit of een dier wordt gedood of geslacht."

Bij alle maatschappelijke verontwaardiging is er veel onbegrip over de veehouderij, stelt de Utrechtse hoogleraar. "Om te beginnen wordt de ziekte onderschat. Iedereen die ziet hoeveel pijn de dieren lijden, zal onmiddellijk willen dat je ze laat inslapen. Verder wordt het stellen van de diagnose onderschat. Ik ben ervan overtuigd dat als de uitslagen van de tests sneller waren gekomen, er meer begrip was geweest voor de ruimingen. Veel mensen hebben geen overzicht over deze complexe materie."

Noordhuizen zegt ervan te zijn "geschrokken hoe gemakkelijk mensen roepen dat er massaal gevaccineerd moet worden zonder ook maar iets te begrijpen van de veehouderij, om vervolgens weer even gemakkelijk het goedkoopste karbonaadje in de supermarkt te kopen". Mensen sluiten zich af van de voedselproductie, meent ze. "Als we nu massaal zouden gaan vaccineren, moeten we straks al die gezonde dieren ook gaan doden. Ik moet er niet aan denken."