In: Cinecenter, Amsterdam; Cinerama, Rotterdam; Cinemariënburg, Nijmegen

Genunanceerd oud verhaal van arbeid en kapitaal

Door HANS BEEREKAMP
Volgens sommige reisgidsen is Los Angeles de nieuwe hoofdstad van de Derde Wereld. Op de bushaltes in Beverly Hills staan aan het begin van de avond tuinlieden, kindermeisjes, koks en monteurs van Afrikaanse, Aziatische en vooral Latijns-Amerikaanse herkomst te wachten, nadat ze hun werk voor de rijken hebben gedaan. Hun werkgevers slapen meestal nog wanneer ze beginnen.

Het kon niet uitblijven dat dit unieke museum van de klassentegenstellingen eens gefilmd moest worden door Ken Loach, de Britse regisseur die bijna elk jaar wel een film maakt over vakbondsstrijd of uitbuiting, met bijzondere aandacht voor de menselijke aspecten van de oorlog tussen arm en rijk. In de vakbondsgeschiedenis is de eis om brood én rozen een gevleugelde kreet.

De film Bread and Roses concentreert zich op de activiteiten van de militante vakbond van schoonmakers, die een hoge vlucht namen met de boom van het onroerend goed in de jaren tachtig. Met voornamelijk Frans en Engels geld financierde Loach zijn eerste 'Amerikaanse' film, die ons kennis laat maken met een illegale werkster uit Midden-Amerika, die zich zeer tegen de zin van haar ‘verstandige' zuster aansluit bij de bond. Loach is altijd heel goed in het psychologisch inzichtelijk maken van politieke dilemma's: zijn die paar dollars meer het waard om je wankele bestaan in de waagschaal te stellen, onder zware intimidatie, of is solidariteit een eerste vereiste om te kunnen overleven? Loach' antwoord op die vraag is voorspelbaar, maar de manier waarop hij het onderbouwt is slim, moeilijk te weerleggen en soms ontroerend. Innemend is vooral de rol van Adrien Brody als een vakbondsorganisator die zich van onorthodoxe methoden bedient, zowel in zijn benadering van de werknemers als bij het op stang jagen van de advocaten, van wie zijn mensen de kantoren schrobben.

Waar Loach inhoudelijk niet veel nieuws meer weet te melden over arbeid en kapitaal, kleedt hij het oude verhaal wel heel genuanceerd aan, met begrip voor de motieven van proletariërs die zich helemaal niet willen verenigen, maar bij voorbeeld naar de universiteit willen gaan om zelf rijk te worden. En leerzaam is Bread and Roses zeker, voor wie soms dacht dat er alleen maar palmen en villa's staan in Hollywood.