Maarten Huygen
Een belangrijk persoon in Nederland, nee laat ik specifieker worden, het koninklijk huis, vooruit laat ik namen noemen, koningin Beatrix, is nog niet aan de camera gewend. Terwijl elk staatshoofd al jaren zijn volk ontspannen door de camera in de ogen kijkt, is Beatrix pas dit jaar voor het eerst overgestapt van de radio op de televisie, 86 jaar na het eerste radiopraatje van koningin Wilhelmina.

Het was nog steeds radio, maar dan met een plaatje en zonder die grote ronde microfoon. Om het natuurlijk te laten lijken keek ze zo nu en dan weg van de tekst voor de cameralens (autocue) op de vellen papier voor haar. Dat van de camera lezen, terwijl je net doet of je de kijker rechtstreeks aankijkt, vindt ze waarschijnlijk te on-calvinistisch leugenachtig. Nu had ze zich vierdubbel bewapend, van te voren opgenomen, op papier, autocue en dan nog deels uit haar hoofd. Het werd een nieuws-quiz. Geen enkele naam werd genoemd. Ze werd ingeleid door een liedje in een mij vreemde taal op de wijs van "Stille Nacht". Ze had het over "twee mensen" die "in liefde hun leven wilden delen" en haar oprechte glimlach daarbij vond ik het aandoenlijkste moment. "Toch blijkt steeds weer opnieuw dat ziekte en ellende niet uit het bestaan zijn te weren", zei ze later.

In het daarop volgende Journaal kwamen de antwoorden op de vragen die haar toespraak opriep. De "ziekte" sloeg op haar man Claus en haar vader Bernhard. Wie de trouwlustige "twee mensen" waren, werd er niet bij verteld maar ik volg het nieuws, dus ik weet dat het prins Constantijn en Laurentien zijn. Of werd impliciet ook naar Willem- Alexander en Maxima verwezen? 's Avonds hoorde ik pas op het nieuws dat die onbekende taal het Maleis was en dat het liedje werd gezongen door de Molukse zangeres Julya Loko. De Molukse RMS-regering in ballingschap dankte haar. Had ze niet rechtstreeks kunnen zeggen dat ze begaan was met het lot van de vervolgde Indonesische Molukkers en hun verwanten in Nederland? Zelfs de Indonesische president betreurde de slachtingen en verwoestingen. Pas bij het avondnieuws realiseerde ik mij dat de abstracte uitspraken over hoop, onrecht en "meegevoel uitdrukken door een gebaar" ook op die Molukkers zouden kunnen slaan. Ook op Enschede? Ik had sommige antwoorden goed, andere fout.

Minder vragen had ik bij de kerstrede van de Britse Queen Elisabeth, ook in het rood. Wat een gemak van optreden. Ze moet een kundig BBC-regisseur in de arm hebben genomen. De eerste vijf minuten bestonden uit archiefbeelden van staatsbezoeken, van januari tot december. Nadruk kreeg een koninklijk gesprekje met een Anglicaanse prelaat die zei dat de geloven steeds dichter bij elkaar kwamen. In East London zagen we haar in een huiselijke slaapkamer praten met een allochtone vrouw. En daarna kwam ze in beeld, ons aankijkend, staande bij het raam van haar paleiselijke zitkamer, met uitzicht op pilaren. Al pratend over de geboorte van Jezus liep ze naar de kerstboom naast het brandende haardvuur. Later ging ze zitten op een bank en nam ze een bijbel ter hand om daar enkele passages uit voor te lezen over compassie en medemenselijkheid. Ook voor wie niet geloofde, was spiritualiteit van belang, zei ze. Ze somde alle andere wereldgodsdiensten op die een belangrijk "richtsnoer" in het leven boden. Multicultureel in westers christelijke kerst-context. Ook abstract maar gemakkelijk te volgen. Bedoeld voor het hele Gemenebest, in vijf minuten.

De oude, kromme paus verhief rond die tijd met veel krachtsinspanning in zijn urbi et orbi de arm ter zegening op. Deze vroegere amateur- toneelspeler is al jaren aan de tv gewend. Een vermoeid "zhlig kerstfeest" in zestig talen zodat het in al die landen apart kan worden uitgezonden. Zijn gezicht werd op een enorm scherm voor het publiek uitvergroot. Ondanks zijn gebreken ging hij staande op zijn pausmobiel zegenend door de massa, onbeschermd door kogelvrij glas, de macho- geestelijke. Geen calvinist.

( a d v e r t e n t i e s )