Hendrik Spiering
De wereld van de zelf noterende muzikant is het afgelopen decennium drastisch veranderd door de komst van muziekprogramma's op de computer. Heel veel sneller dan het opschrijven op notenpapier gaat het noteren van muzieknoten via de computer meestal niet. Maar het resultaat van computernotatie is doorgaans duidelijker en mooier dan van al dat potlood-en-gumgekriebel. Vroeger waren eigen bewerkingen en composities alleen al om vormtechnische redenen impopulair, nu zien ze er bijna altijd fris en netjes uit.

Het programma Finale wordt algemeen geacht aan de top te staan. En uit eigen ervaring weet ik: daar kan inderdaad lles mee, maar het kost enige tijd om het goed onder de knie te krijgen. Het is ook erg duur (545 dollar voor de nieuwste editie), al zijn er ook vele illegale kopieën van oudere versies in omloop. Ik hoor verder ook goede verhalen over de wat goedkopere programma's Sibelius, Musicitor en MusicTime. In het muziektijdschrift Akkoord van november werd zelfs gemeld dat er een veelbelovend Zweeds programma met de naam 'Igor' bestaat, dat gratis te downloaden is (via www.noteheads.com). Het is er alleen nog voor Apple, maar de Windows-98-versie is in aantocht.

Onlangs arriveerde ten behoeve van deze cd-romrubriek het vrij goedkope programma Toccata (79 gulden). Het eerste dat er aan opvalt is de curieuze mogelijkheid om via het gewone toetsenbord noten in te voeren. Iedere letter heeft zijn eigen noot. De Q levert in de G-sleutel een c midden in de balk op (en in de bassleutel dus een f), de W een d (dan wel een g), enzovoorts. Met de cijfers kun je notenwaarde intikken. Erg handig waarschijnlijk, maar alleen als je deze combinaties uit je hoofd leert, want anders zit je maar te turen op het scherm welke letter bij welke noot hoort. Andere noteninvoermogelijkheden zijn via een pianoklavier op het scherm of via een miditoetsenbord, zo'n pianoklaviertje dat je op je computer kunt aansluiten. Wat dus niet kan, is met de muis de noten in de notenbalk zelf aanklikken, zoals bij de meeste andere programma's. Verder dan vier balken per systeem gaat het programma niet: een quintet zul je hier nooit mee kunnen schrijven. Verder bevat het programma een aantal van de gewone basisfuncties: als je wilt klinkt de muziek via de muziekkaart van de computer, je kunt mooie bogen plaatsen, triolen invoeren, tekst onder liedjes zetten, maten nummeren.

Ik heb in Toccata een eenvoudige bewerking van een pianostukje van Prokofjev voor twee cello's ingevoerd via het miditoetsenbord. Dat ging allemaal aardig totdat ik me opeens realiseerde dat ik een groot deel van de noten die ik al genoteerd had, beter in een andere sleutel had kunnen zetten, van tenor- naar bassleutel - een heel gewone wijziging in cello-muziek. Dat kon dus niet in Toccata: ik kon wel de sleutel veranderen, maar de noten bleven gewoon staan en kregen daardoor een heel andere waarde. Bij Finale is zoiets een fluitje van een cent (als je de juiste knoppen hebt gevonden). De gebruiker van Toccata zal dus goed vooraf moeten nadenken over de sleutel die hij of zij wil toepassen. De sleutel wijzigen voordat de noten zijn ingevoerd kan natuurlijk wel. Een andere tegenvaller was dat het programma twee keer crashte. Telkens als ik het weer opstartte was mijn werkstukje bijna helemaal bewaard gebleven. Die relatief goede restore- functie is dus hard nodig. En zo is er meer jammer: het is bijvoorbeeld onmogelijk een stuk weg te schrijven als midi-file. Niettemin: de automatische lay out die Toccata creëert voor je stukje is afdoende voor een eenvoudig celloduet: de noten staan goed verdeeld en het leest makkelijk. Toccata is een eenvoudig programma voor eenvoudig gebruik. Wie meer wil kan beter een ander, duurder programma kopen.

Toccata Partituurgenie, voor Windows. Uitgegeven door Easy Computing. 79 gulden.

Eerder verschenen in deze rubriek:

Cartooneske capriolen
(1 december 2000)
Spel met tijd en magie
(24 november 2000)
Krantenmakertjes op het web
(17 november 2000)
Al dansend de aarde redden
(3 november 2000)
Knallen met moraal
(27 oktober 2000)
Kaarten met een aap
(13 oktober 2000)
Joanna stuurt te traag
(29 september 2000)
Konijn in muzikaal landschap
(22 september 2000)
De ondergang van een droommachientje
(15 september 2000)
Gloednieuw speelplezier
(8 september 2000)
De ontbrekende modellen
(1 september 2000)
Beter dan Barbie
(18 augustus 2000)
Denk eens aan uw wenkbrauwen
(4 augustus 2000)
Eigenzinnige cybervrouw
(28 juli 2000)
Doelloze dolfijn
(21 juli 2000)
Met H.G. Wells reizen in de tijd
(14 juli 2000)
Drakendoders in hagedissenhuid
(30 juni 2000)
Slim schietspel verlegt grenzen
(23 juni 2000)
Verwende vorsers
(16 juni 2000)
Koeien melken met de computer
(9 juni 2000)
Hoed u voor namaak
(2 juni 2000)
Foto's van een wanhoopsreis
(26 mei 2000)
Eerst E3 zien, dan sterven
(19 mei 2000)
Een vriendje voor op reis
(12 mei 2000)
Uw dosis Middeleeuwen
(5 mei 2000)
Met je hersens in de jungle
(28 april 2000)
Opgaan in de ultieme 'fantasy'
(21 april 2000)
Lust u bloemkool?
(14 april 2000)
Heftig knokken
(7 april 2000)
Zeilen voor luiaards
(17 maart 2000)
Van Abarth tot Zündapp
(10 maart 2000)
Met Barbie onder water
(3 maart 2000)
Een gezin stichten op de PC
(25 februari 2000)
Gaten in woordenboek gedicht
(18 februari 2000)
Nieuw leven voor Pac-Man
(11 februari 2000)
Letters schrijven met het oor
(4 februari 2000)
Zorgzame onzin
(28 januari 2000)
Wolken van bloed en vlees
(21 januari 2000)
Verwaarlozing van een ideaal
(14 januari 2000)
Een spannend verleden
(7 januari 2000)

Eerder verschenen artikelen in het archief.

( a d v e r t e n t i e s )