Hebben neo-nazi's drie jaar geleden de 6-jarige Joseph om het leven gebracht in het zwembad van Sebnitz? De stad kookt van woede, nu de twijfels toenemen.

Door onze correspondent MICHÈLE DE WAARD

SEBNITZ, 2 DEC. 's Avonds is de Center-Apotheek aan de Rosenstrasse in het Oost-Duitse Sebnitz een belegerde vesting. Het royale groen gekleurde vakwerkhuis is afgezet met dranghekken. Politiebussen, een pantserwagen, patrouillerende agenten, tv-camera's, wachtende journalisten. Passanten worden gecontroleerd. In deze uithoek van Saksen dreigt gevaar.

Als dieven in de nacht is de apothekersfamilie Abdulla-Kantelberg met hun 15-jarige dochter Diana teruggekeerd omdat de officier van Justitie hun huis wil doorzoeken. Een week geleden moest de Duits-Iraakse familie worden beschermd tegen rechts-radikalen, nadat ze bekend hadden gemaakt dat hun 6-jarig zoontje Joseph door neo-nazi's zou zijn verdronken. Inmiddels moeten ze zich ook wapenen tegen hun omgeving nu hun beschuldigingen steeds twijfelachtiger worden. "Sebnitz kookt van woede", zegt een concurrerende apotheker. "Laat de Kantelbergs wegblijven. Ze hebben hier een drama aangericht", sneert een 55-jarige man. Binnen enkele dagen is het imago van Sebnitz veranderd van een vriendelijke toeristenstad - bekend om haar kunstbloemen, kruidenbaden en gezonde bossen - in dat van een bruin moeras vol neo-nazi's. De 'Droom van 1001 Nacht', waarmee Sebnitz gasten lokt, ligt in gruzelementen. "Plotseling worden we afgeschilderd als een broeinest van rechts-radikalen", klaagt de rector van het Goethe-gymnasium, die een regen aan boze brieven krijgt. Het meest schrok hij van een Hamburger, die de gebeurtenissen in Sebnitz vergelijkt met 1938 en de Holocaust. "Scheiss Ossis! We moesten de muur weer opbouwen, nu hoger en breder. Verrek", schreef ene Jens Erhardt uit West-Duitsland in het elektronische gastenboek van de stad, dat intussen is gesloten na ongegeneerde scheldkannonades van neo-nazi's en moorddreigingen tegen de groene minister Joschka Fischer en Michel Friedmann van de Joodse gemeenschap. Er is een diepe kloof tussen Ossies en Wessies aan het licht gekomen, ook al is de dood van Joseph nog altijd niet opgehelderd, zegt burgemeester Mike Ruckh. "Toeristen blijven weg. Bedrijven willen niet meer investeren. Wie wil hier nog een huis kopen!". De waarheid over Joseph moet zo snel mogelijk aan het licht komen, ook al is ze pijnlijk, vindt hij. "Sednitz is niet rechts-radikaal. Er zit één NPD-er in de gemeenteraad, maar 93,5 procent van de bevolking wil dat niet."

Binnen een week is de stemming in Duitsland over de zaak-Joseph omgeslagen. Was iedereen aanvankelijk verontwaardigd over de moord op de kleine Joseph, de drie verdachten zijn nog niet door de politie vrijgelaten of de verontwaardiging richt zich op de media die te snel geoordeeld zouden hebben. Typisch Duitse toestanden, merkt de publicist Herbert Kremp op in Die Welt. Regelmatig is in Duitsland sprake van dezelfde reflex, of het nu gaat om een bomaanslag op een groep joden in Düsseldorf, een brand van een asielzoekershuis in Lübeck of de zaak-Joseph. Tranen, kaarsen, samenzweringen en massabijeenkomsten, terwijl de daders nog niet bekend zijn. Bij de bestrijding van extreem-rechts dreigt in de drang naar politieke correctheid de realiteit van de rechtsstaat uit het oog te worden verloren. Alsof het toenemende geweld in Duitsland volgens Kremp uitsluitend nog aan rechts-radikalen is toe te schrijven.

Vijftig neo-nazi's hebben drie jaar geleden op klaarlichte dag hun zoontje Joseph verdronken, verklaarde het apothekersechtpaar Renate Kantelberg en Saad Abdulla. "Niemand hielp. Een hele stad heeft het doodgezwegen", schreef Bild. Een dag later brachten alle kranten het nieuws op de voorpagina. Het jongetje zou in het zwembad zijn overvallen, geslagen, met elektroshocks bewerkt en onder water gehouden zijn. Justitie hield het op verdrinking en liet de zaak rusten. Maar de ouders hadden 15 getuigen gevonden en hun verklaringen voorgelegd aan het Criminologisch Instituut in Hannover. Daarop kwam Justitie alsnog in actie en liet vorige week drie hoofdverdachten arresteren. In één klap wist plotseling iedereen in Duitsland waar Sebnitz lag.

Het huis van Renate Kantelberg en Saad Abdulla werd bestormd door journalisten en tv-ploegen. De Berlijnse regiseur Volker Schlöndorff klopte in de Rosenstrasse aan omdat hij in het onheil stof zag voor een nieuwe film: neo-nazi's, een moord, oorlog tussen drie apothekers in de stad en de kloof tussen Ossies en Wessies want de Duits-Iraakse familie kwam uit Hessen. Er werd een kerkdienst gehouden waarbij de Saksische minister-president Kurt Biedenkopf troostende woorden sprak. Kantelberg kwam van de ene talkshow in de andere. Zelfs bondskanselier Gerhard Schröder vroeg de moeder van Joseph op bezoek in Berlijn; ze zat tenslotte voor de SPD in de gemeenteraad. Zeker zo groot was de schok toen de drie hoofdverdachten twee jongemannen en de dochter van de concurrerende apotheker afgelopen week op vrije voeten werden gesteld. "De belangrijkste verdachte kon met een waterdicht alibi aantonen dat hij de bewuste 13e juni 1997 niet in het zwembad was", zegt Claus Bogner, woordvoerder van de officier van Justitie in Dresden. Bovendien blijken alle 15 getuigen kinderen van 12 tot 18 jaar en enkele meerderjarigen die mevrouw Kantelberg had gevonden, op hun verklaringen te zijn teruggekomen. Opvallend genoeg allemaal met dezelfde argumenten. Ze waren door de apothekersfamilie onder druk gezet de verklaring te tekenen, sommigen zouden daarvoor geld, variërend van 10 tot 300 mark, hebben gehad.

Zo snel als Duitsland aanvankelijk partij had getrokken voor de familie Kantelberg-Abdulla, zo snel sloeg de stemming om. 'Mevrouw Kantelberg, heeft u gelogen?', kopte Bild. "De moeder van Joseph kan beter zo snel mogelijk in een gesticht worden opgenomen", luidt de reactie van de Sebnitzers in de plaatselijke kroeg, de boekhandel, de bakkerij of op school. De concurrerende apotheker Ekkehard Schneider, wiens dochter aanvankelijk werd verdacht, heeft intussen een klacht ingediend tegen Renate Kantelberg.

Justitie tast nog steeds in het duister over de doodsoorzaak van Joseph. Een team van 30 man werkt dag en nacht om opheldering te krijgen. Tientallen nieuwe getuigen hebben zich gemeld, die de bewuste junidag in het zwembad waren. Ook zal een derde obductie worden verricht.

"Waarom hingen een dag na de dood van Joseph bij het zwembad plakaten aan de muur met het opschrift 'Jullie moordenaars, jullie hebben Joseph omgebracht"', vraagt Ilona Möhring zich af. Ze werkt bij Bosch, de grootste werkgever in de stad, en heeft Renate Kantelberg hand- en spandiensten verleend. Waarom vertoonde het lichaam van Joseph tal van blauwe plekken en had hij een bloeduitstorting bij z'n oor, zegt ze en ze wijst op foto's die de familie heeft gemaakt. Waarom zijn er sporen van de drug Ritalin in het lichaam van Joseph gevonden en zijn belangrijke organen uit zijn lichaam verdwenen?

"Nu worden de ouders als de criminelen afgeschilderd. Het is overduidelijk dat de minister-president, de burgemeester en Justitie de naam van de stad willen redden. We hebben al zoveel werklozen en zo weinig investeerders. Sebnitz is een mooie stad, die geen moordenaars kent. De zaak-Joseph is er nooit geweest. Het zou verdrietig zijn als de zaak daarmee wordt afgedaan."

Zie ook:

Familie vermoord jongetje bedreigd (27 november 2000)

( a d v e r t e n t i e s )