Motivatie is in de zorg belangrijker dan een diploma. Dat vindt de Hamboskliniek in Kerkrade. Ze werft met succes ongeschoold personeel om gehandicapten en dementen te verzorgen. 'Héérlijk, die motivatie.'

Door onze redacteur GUIDO DE VRIES

KERKRADE, 16 NOV. Tien jaar lang werkte Katie Pelzer (43 jaar) als schoonmaakster in de Hamboskliniek te Kerkrade. Ze sopte de nachtkastjes in het verpleegtehuis, ze veegde de vloeren en ze ruimde de verwelkte bloemen op. Met de verzorging van de bewoners mocht ze zich niet bemoeien, maar dat veranderde de afgelopen meimaand. Geheel onverwachts, na een oproep in de krant.

Pelzer draagt nu een witte schort, leest 's ochtends het nachtrapport, haalt demente mensen uit bed en geeft hun te eten. Van medewerkster bij de huishoudelijke dienst is ze gepromoveerd tot parttime afdelingsassistente, ofwel beginnend ziekenverzorgende. En dat zónder een diploma.

In de Hamboskliniek zitten zestien collega's in hetzelfde schuitje als Pelzer en dat worden er binnenkort nog heel wat meer, zegt directeur Roger Ruijters van het tehuis. Hij heeft "wel 120 reacties" gekregen op een advertentie, vorige maand in het huis-aan-huisblad Zondags Nieuws, waarin hij belangstellenden uitnodigde te solliciteren naar een zorgbaan in zijn kliniek. "Een opleiding is niet nodig, we zoeken wél gemotiveerde mensen", schreef Ruijters.

Na een informatieavond voerde hij met vijftig van de sollicitanten een gesprek; negentig procent was vrouw, veelal tussen de 30 en 45 jaar en met kinderen. " Ik was verrast door de kwaliteit en het enthousiasme van die mensen. De een vertelde hoe ze haar ouders had verzorgd, de ander hoe ze haar kinderen had opgevoed. Er waren ook belangstellenden die iets zeiden van: 'Ik heb vroeger de boot helaas gemist, ik heb geen diploma in de zorg behaald, ik zie dit als een herkansing'. Héérlijk, die motivatie. Ik heb liever een gemotiveerd iemand zonder papieren dan een gediplomeerde die geen enkel enthousiasme toont." Dat de Hamboskliniek deze wervingsmethode hanteert, is een gevolg van het " schreeuwende tekort aan personeel", zegt Ruijters. "Zeker in deze vergrijsde, oostelijke Mijnstreek ofwel Parkstad. Het aantal inwoners in Kerkrade en omgeving loopt terug, terwijl zich hier steeds meer bedrijven vestigen. Het is vechten om werknemers. Daar komt bij dat de zorg een matig imago heeft én zwaar is. Jongeren verdienen op een makkelijker manier evenveel geld in een andere branche."

Wie in de Hamboskliniek wordt aangenomen - het verpleegtehuis heeft twaalf voltijdsbanen te vergeven - krijgt meteen een korte interne basisopleiding, legt Ruijters uit. "Je leert dingen als: hoe gaat de verzorging van een bedlegerige, hoe begeleid je een rolstoeler naar het toilet, hoe geef je iemand met slikproblemen toch te eten?" Na een half jaar wordt bekeken of de afdelingsassistenten, die deels hun eigen werktijd mogen bepalen, "nog méér kunnen", voegt hij daaraan toe. Dan volgt er eventueel een cursus in een regionaal opleidingscentrum. De assistenten kunnen via de rang helpende ziekenverzorgende worden. Een enkeling kan het zelfs tot verpleegkundige schoppen.

In het Kerkraadse verpleegtehuis keken de gediplomeerde verzorgenden aanvankelijk "met enige argwaan" naar de assistenten, omdat ze niet de vereiste papieren hadden en hun begeleiding op de afdelingen veel tijd leek te kosten. Thans is gediplomeerd personeel "bijzonder enthousiast" over het experiment. Dat zeggen althans teamleiders Marian Hombergen (44 jaar, verpleegkundige) en Lous Kraus (43 jaar, ziekenverzorgende), die 32 dementen opvangen op de afdeling waar ook Katie Pelzer werkzaam is.

"Vóór de assistenten er een jaar geleden waren, liepen we onszelf voorbij, we waren met te weinig mensen", vertelt Kraus. Hombergen: "De ruimte voor ons én de bewoners is groter geworden, een verrijking. Wie in bed wil eten, mag dat nu, elders eten kan ook. De sfeer is beter, er is minder stress. Een jaar terug hoorde ik dat een ander verpleeghuis alleen maar gediplomeerde verzorgenden wilde, desnoods uit België of Duitsland. Om de kwaliteit te bewaren. Wij garanderen die kwaliteit óók."

Directeur Ruijters beaamt dat. "Gediplomeerde verzorgdenden hebben vooral aandacht voor het technische, verzorgende aspect van het vak. Niet-geschoolden letten vooral op de kwaliteit van het leven. Zo van: 'ga eens zitten en vertel je levensverhaal'. Ze hebben ook veel oog voor details; ze leven zich in iemand in, of wandelen met een bewoner naar de markt." Nog een voordeel: "Ze vallen in een lagere salarisschaal. Voor hetzelfde geld heb je meer handen aan het bed."

Ruijters zegt zich geen moment te hebben afgevraagd of het aanstellen van assistenten bij de Hamboskliniek in strijd kan zijn met de wet. "Vanwege de kwaliteitswet zorginstellingen worden wij getoetst. Elke dag kunnen we worden afgerekend. Maar de wet gebiedt ons niet uitsluitend gediplomeerd personeel te hebben. En in de BIG (beroepsuitoefening individuele gezondheidszorg, red.) staat dat mensen die niet bekwaam zijn geen voorbehoudende of risicovolle handelingen mogen verrichten. Gebeurt bij ons ook niet."

Fia Strolenberg (39) onderschrijft dat. De ex-modinette ("ik wilde altijd al de zorg in") begon in 1998 op de orthopedische afdeling van het verpleegtehuis. Als afdelingsassistente. "We zijn er om de anderen te ondersteunen. We verstrekken geen medicijnen en zetten geen spuiten, we doen geen dingen die gevaren met zich meebrengen. Het werk bevalt goed. Ik ga zeker de cursussen volgen om verder te komen in dit mooie beroep", aldus de Eijgelshovense.

( a d v e r t e n t i e s )