Onder het vergrootglas van het wantrouwen van de publieke opinie blijkt veel niet te deugen aan de manier waarop vorige week gestemd is in Florida. Over snippers, ponskaarten en poststempels.

Door onze redacteur MARCEL HAENEN

FORT LAUDERDALE, 16 NOV. Hoe klein de voorsprong van de Republikeinse presidentskandidaat George W. Bush werkelijk is, blijkt uit de nu vrijgegeven verkiezingsresultaten. In heel Florida zijn maar liefst 180.000 stemmen als ongeldig ter zijde gelegd. De stembiljetten zijn door de telmachine verworpen omdat het apparaat niet kon vaststellen dat er een keuze is gemaakt of omdat er meer dan één kandidaat was aangeprikt. Dat aantal is drie procent van het totaal uitgebrachte stemmen. Ter vergelijking: in 1992 was slechts twee procent van de stembiljetten niet geldig in Florida.

Eerder werd al duidelijk dat met name in kiesdistricten waar veel oudere, vaak joodse, kiezers wonen of in gebieden waar veel zwarte kiezers hun stem uitbrachten, stembiljetten als niet geldig zijn aangemerkt. Dat zijn traditioneel stemmers die een voorkeur hebben voor kandidaat Gore. Van de 180.000 ongeldige stemmen zijn er 85.466 stemmen uitgebracht in districten waar Bush de meerderheid kreeg en 94.486 in gebieden waar Gore heeft gewonnen.

In het district Gadsen, Noord-Florida, waar Gore de meerderheid kreeg, bleek maar liefst 12,4 procent van de stemmen ongeldig. Ook in Miami- Dade, eveneens een gebied waar Gore won, bleek 4,4 procent van de stemmen - 28.601 stuks - niet op de vereiste wijze te zijn uitgebracht.

Extra veel problemen zijn ontstaan in districten waar zogeheten ponskaarten zijn gebruikt als stembiljet. Hier moest de kiezer met een prikker een rechthoekje verwijderen achter de naam van de kandidaat van zijn voorkeur. Van de 67 kiesdistricten zijn er 26 waar een dergelijke ponskaart werd gebruikt.

Het probleem met het doorprikken van het stembiljet is dat in sommige gevallen een snipper van het rechthoekje blijft vastzitten aan het stembiljet. Het is niet duidelijk of de telmachnies, IBM-apparaten van het bouwjaar 1960, een dergelijk niet volledig doorgeprikt stembiljet accepteren als een geldig gemaakte keuze.

In de paar districten waar vervolgens een handmatige telling van de stembiljetten is gehouden, bleek dat er verdeeldheid is over de vraag wanneer een stem alsnog als geldig kan worden bestempeld. Er zijn geen in de wet vastgelegde eenduidige criteria hiervoor. Als het rechthoekige snippertje aan nog maar een hoekje vastzit, is het in alle gevallen handmatig alsnog meegeteld. Als er maar een rechthoekje loszit, is de stem niet meegeteld door de kiescommissie in Fort Lauderdale, het district Broward. In het district Palm Beach telden deze gehandicapte stemformulieren daarentegen wel.

In het district Palm Beach was bovendien een extra probleem dat de exclusieve lay-out van het stemformulier - het vlinderbiljet - door de kiezers als misleidend is ervaren. Het percentage ongeldige stemmen in dit traditioneel Democratisch stemgebied is dan ook relatief hoog: 6,43 procent.

Veelzeggend zijn ook de cijfers van het district Leon, eveneens in Noord-Florida. Daar werden de stemformulieren meteen na het inleveren gecontroleerd om te kijken of alles goed was gegaan. Als de machine aangaf dat het biljet ongeldig was, werd de kiezer daarop geattendeerd. Hij kon dan met een vers formulier een nieuwe stem uitbrengen. Dat heeft geholpen. Het aantal ongeldige stemmen in Leon op een totaal aantal van 103.377 bleek 181. Slechts 0,175 procent van het totaal.

Het wachten is nu op de per post uitgebrachte stemmen, die uiterlijk vrijdagmiddag binnen moeten zijn. Maar ook hier kondigen zich al problemen aan. Een per post uitgebrachte stem is geldig als hij voor de verkiezingen van 7 november op de bus is gedaan. Om dat te kunnen vaststellen wordt in veel gevallen naar de poststempel op de envelop gekeken. Maar er zijn al verkiezingsfunctionarissen die hebben laten weten dat op sommige enveloppen de poststempel niet, of niet goed te lezen is. In een enkel geval stond er zelfs 7 december op de brief omdat het buitenlandse postkantoor waarschijnlijk de stempel niet goed heeft ingesteld.

Ook op dit terrein is het niet onwaarschijnlijk dat de rechter uiteindelijk zal worden ingeschakeld om een definitief oordeel te geven over de vraag wanneer een poststem kan worden meegeteld.

( a d v e r t e n t i e s )