Verkiezingswinst Rugova in Kosovo

Door onze correspondent YAËL VINCKX
PRISTINA, 30 OKT. De gematigde leider Ibrahim Rugova zegt de verkiezingen in Kosovo te hebben gewonnen. Zijn claim is gebaseerd op de voorlopige uitslag en wordt niet tegengesproken door de internationale gemeenschap.

Ruim 900.000 Kosovo-Albanezen togen zaterdag naar de stembus om een nieuwe gemeenteraad te kiezen. Het waren de eerste verkiezingen sinds het einde van de bombardementen van de NAVO op Joegoslavië, juni vorig jaar. De definitieve uitslag volgt later deze week.

De waarschijnlijke winst in de lokale verkiezingen is een opsteker voor Rugova en de zijnen, die eerder door het voormalige Kosovo Bevrijdings Leger (UÇK) naar de achtergrond waren verdreven. De verkiezingen gingen vooral tussen Rugova, leider van de gematigde Democratische Liga voor Kosovo (LDK), en Haçim Thaci, leider van de militante Democratische Partij van Kosovo (PDK), de politieke opvolger van het bevrijdingsleger. Thaci was tijdens de oorlog een belangrijk commandant.

Na het uitbrengen van zijn stem liet Rugova weten snel op onafhankelijkheid van Kosovo aan te sturen. "Ik ben een voorstander van een directe, formele erkenning van de onafhankelijkheid van Kosovo. Wat mij betreft liever vandaag dan morgen." Kosovo wordt bestuurd door de Verenigde Naties, maar is formeel een provincie van de Joegoslavische deelrepubliek Servië.

De Servische minderheid in Kosovo, die bestaat uit circa 100.000 achtergebleven Serviërs, boycotte de verkiezingen. Zij noemen deze 'ondemocratisch'. Ze kregen afgelopen weekeinde bijval van de nieuwe president van Joegoslavie, Vojislav Kostunica, tegenstander van een onafhankelijk Kosovo. Hij verklaarde de verkiezingen 'ongeldig' en wees op het feit dat alleen Kosovo-Albanezen hebben meegedaan. Kostunica riep de internationale gemeenschap te handelen naar VN-resolutie 1244. Deze rept van 'zelfbestuur' en 'substantiële autonomie' voor Kosovo, maar schrijft ook voor dat Kosovo deel blijft uitmaken van Joegoslavië.

Bernard Kouchner, de vertegenwoordiger van de Verenigde Naties in Kosovo, heeft al aangekondigd Serviërs te zullen aanwijzen om deel te nemen in de gemeenteraden. Hij wil voorkomen dat dorpen en steden, bewoond door de Servische minderheid, een Albanees gemeentebestuur krijgen. De verkiezingen verliepen op veel plaatsen chaotisch, vanwege de enorme aantallen kiezers. Politie en soldaten werden ingezet om de menigten in bedwang te houden. Buitenlandcoördinator Solana van de Europese Unie juichte de "politieke volwassenheid" van de Kosovaren toe. De Duitse minister van Buitenlandse Zaken, Fischer, sprak van "vredige en fatsoenlijke" verkiezingen.

Stemmen in Kosovo vergt geduld

Honderdduizenden Kosovaren gingen zaterdag naar de stembus. 'Een doorslaand succes', vindt de internationale gemeenschap.

Door onze correspondent YAËL VINCKX

KOSOVO POLJE, 30 OKT. In het dorp Kosovo Polje zijn de leden van het stembureau de sleutel vergeten. Na twee uur vinden ze een slaperige schoolmeester met de sleutel. In de klaslokalen moeten ze dan nog tien stemlokalen inrichten. Om zeven uur moeten de stembureaus in Kosovo Polje opengaan; om negen staan de eerste kiezers nog te blauwbekken in de mist. "Wanneer kunnen we eindelijk stemmen", roept een boze menigte.

In de stad Urosevac kunnen de leden van het stembureau de drukte niet aan. Daar duwen kiezers elkaar door het raam in een poging binnen te komen. De internationale politie moet de menigte in bedwang houden. "Stay back", schreeuwt een Britse agent tevergeefs. Onder zijn kisten kraakt het glas.

Met duizenden tegelijk trokken de Kosovaren afgelopen zaterdag naar de stembus voor - in de woorden van de internationale gemeenschap - de 'eerste vrije verkiezingen in Kosovo'. Officieel stemden ze voor een nieuwe gemeenteraad, maar er stond meer op het spel. De Albanezen in Kosovo zouden voor het eerst na de oorlog hun politieke voorkeur duidelijk maken. Stemden ze op de partij van de gematigde leider Ibrahim Rugova of op de partij van de militante Haçim Thaci, medeoprichter van het Kosovaarse bevrijdingsleger? De Kosovo- Serviërs deden niet mee aan de verkiezingen; zij betitelen deze als "ondemocratisch".

Veel Kosovo-Albanezen gingen voor het eerst in hun leven naar de stembus. Sinds begin jaren negentig hebben ze alle verkiezingen onder leiding van de Joegoslavische ex-president Slobodan Milosevic geboycot. Nu komen ze in groten getale opdagen.

In Urosevac kan de Nederlandse supervisor Hildo Krop, verantwoordelijk voor een ordelijke gang van zaken in een van de stemlokalen in dit gebouw, er niet over uit. Dagenlang hebben hij en zijn collega's gewezen op een goede doorstroming van de grote aantallen kiezers. "In dit gebouw moeten twaalfduizend mensen stemmen in achttien stemlokalen. Dan vraag ik mij direct af: hoe leiden we al die mensen naar het goede lokaal? Tot vanochtend kregen we geen antwoord."

Het gevolg is een enorme chaos. Tientallen mensen sluiten zich lukraak aan in een rij. Eenmaal binnen blijken ze in het verkeerde lokaal te staan en worden ze weggestuurd. In de loop van de ochtend wordt de helpdesk in de hal uit gebreid. Te laat, aldus de supervisors. De politie vormt een kordon om de circa vijfhonderd wachtenden buiten het gebouw in bedwang te houden. Er klinken angstige kreten van vrouwen die beklemd raken in het gedrang.

Kosovo Polje en Urosevac zijn niet de enige voorbeelden. Duizenden kiezers staan uren in de rij, veel stemlokalen blijven noodgedwongen tot ver na zeven uur 's avonds open. Het laatste stemlokaal sluit om één uur 's nachts. Duizenden kiezers ook staan niet geregistreerd; de vrouw van politiek leider Rugova wordt weggestuurd, omdat ze niet op de kieslijst staat.

Het mag de pret onder de internationale bestuurders niet drukken. Maanden hebben de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) en de Verenigde Naties-administratie (UNMIK) naar deze verkiezingen toegewerkt. Dit feest laten ze zich niet zo maar ontnemen. "De enige problemen zijn die van het succes", aldus de afgevaardigde van de Verenigde Naties in Kosovo, de Fransman Bernard Kouchner. "De mensen hebben vredig, waardig en met hoop voor de toekomst gestemd."

De propagandamachine van de internationale gemeenschap lijkt onstuitbaar. In een e-mail aan de media laat het hoofd van de OVSE in Kosovo, de Nederlander Daan Everts, 's middags weten een "feestelijke sfeer" op straat te hebben aangetroffen. Zijn verklaring belandt tussen twee andere e-mails van het OVSE-perskantoor. De eerste is een oproep aan radio en televisie om de volgende boodschap uit te zenden: 'OVSE roept de wachtenden op geduldig te zijn'. De ruit in Urosevac is dan al aan diggelen. De tweede is ook bedoeld om een boodschap door te geven: 'Stembureaus blijven langer open waar dat nodig is'.

In Kosovo Polje zijn om half tien in de ochtend vier mensen wezen stemmen. Van deze vier hebben twee mensen hun stembiljet in de doorzichtige doos met grijs deksel gedeponeerd, is een oudere man, een alfabeet, weggelopen omdat hij het stembiljet niet kan lezen en blijkt de vierde niet op de kieslijst te staan. "Dit wordt een lange dag", zucht een van de medewerkers.

( a d v e r t e n t i e s )