NIEUWSSELECTIE 
 KORT NIEUWS 
 RADIO & TELEVISIE 
 MEDIA 

S e l e c t i e

Sandra Smallenburg
"Sinds Karel Appel zijn er geen Nederlandse kunstenaars meer geweest die op internationaal niveau serieus mee kunnen draaien", schreef Riki Simons vorige week in Elsevier. Simons staafde haar artikel met de bevindingen van het Duitse maandblad Capital, dat ieder najaar een ranglijst publiceert van kunstenaars die bij internationale musea en tentoonstellingsmakers het meest in de belangstelling staan. In die Capital top-100 komt dit jaar niet één Nederlandse kunstenaar voor. De laatste die een notering behaalde, was Marlene Dumas, van 1995 tot en met 1998.

Maar wie de documentaire De Jonge Wilden bekijkt, zondagavond in het programma Het Uur van de Wolf, krijgt juist de indruk dat het heel goed gaat met de Nederlandse kunst. We zien beelden van de succesvolle schilder Robert Zandvliet, die complimenten in ontvangst neemt tijdens de opening van zijn tentoonstelling in een New-Yorkse galerie. We horen de woorden van Melle Daamen, directeur van de Mondriaan Stichting, die vertelt dat er de laatste vijf jaar diverse Nederlandse kunstenaars van rond de veertig internationaal zijn doorgebroken. En dat er een nieuwe generatie van dertigers staat te trappelen om hen op te volgen.

Wat is de sleutel tot succes? Dat is de vraag waar het om draait in De Jonge Wilden. Regisseuse Mady Saks volgde het afgelopen jaar een aantal jonge Nederlandse kunstenaars tijdens belangrijke momenten in hun carrière. Michel Huisman bijvoorbeeld, krijgt na vijftien jaar hard werken zijn eerste solotentoonstelling in het Amsterdamse Stedelijk Museum, en Erik van Lieshout wordt gefilmd wanneer hij de Prix de Rome in ontvangst mag nemen.

De film begint wat rommelig met beelden van de Biennale van Venetië, waar alle Nederlandse kunstbobos zich tijdens een receptie verzameld hebben. Het is alsof je veel te laat op een feestje komt dat al uren aan de gang is. Je vangt flarden van gesprekken op tussen galeriehouders ("Als hij van de Rijksakademie af is, dan verdubbel ik meteen de prijzen") en cultureel attachés ("Dat is een kunstenaar waar wij in Amerika niets mee kunnen doen"), maar weet niet over wie het gaat.

Gelukkig ontstaat er al snel een lijn in de uitlatingen van de Nederlandse kopstukken. Dan blijkt dat succes veel te maken heeft met timing, met het op het juiste moment brengen van een kunstenaar. Kunstcritica Anna Tilroe meent dat het gevaarlijk is om jonge kunstenaar te snel naar de top te brengen, door hen bijvoorbeeld al vroeg een tentoonstelling in het Stedelijk of een belangrijke prijs toe te kennen. "Dat legt een enorme druk op een jonge kunstenaar. Hij denkt dan even dat hij heel belangrijk is, maar het werk moet zich nog bewijzen." De gesprekken tussen de kunstenaars Michel Huisman en Hans van Houwelingen vormen de rode draad van de film. Met veel humor en een relativerende blik becommentarieert het duo het gekonkel binnen de kunstwereld, door hen spottend 'de dierentuin' genoemd. Huisman vertelt dat hij nog nooit zo'n kater heeft gehad als na zijn tentoonstelling in het Stedelijk, maar kan niet precies duidelijk maken waarom. Al spreken de beelden, van de kunstenaar die museumdirecteur Rudi Fuchs aanklampt om hem zijn werk te laten zien en vervolgens snel wordt afgewimpeld, boekdelen.

De onderhoudende documentaire van Mady Saks biedt een openhartige blik achter de schermen van het Nederlandse kunstwereldje. Te zien is hoe commissieleden tijdens een vergadering subsidieaanvragen van jonge kunstenaars afkraken en hoe galeriehouders amicaal deals sluiten met museumdirecteuren. Soms levert dat zeer grappige momenten op, zoals wanneer staatssecretaris Rick van der Ploeg in deftige taal omschrijft waarom de Prix de Rome aan Van Lieshout is toegekend, terwijl de vader van de kunstenaar zojuist heeft verteld niets van het werk te begrijpen. Of wanneer Lex ter Braak, als directeur van het Fonds BKVK verantwoordelijk voor de toekenning van stipendia aan kunstenaars, zonder blikken of blozen zegt dat de steun van de staat dodelijk is voor de jonge kunstenaar. Wat hem betreft moeten kunstenaars flink afgezeken worden door de samenleving. Wellicht zullen er dan weer nieuwe Karel Appels ontstaan.

Het Uur van de Wolf: De Jonge Wilden, Ned.3, Zondag 19.30- 20.28u.

( a d v e r t e n t i e s )