In: Kriterion, Amsterdam

Een motorbende te paard in hedendaags Ierland

Door HANS BEEREKAMP
Het gedroomde Dublin als land van belofte voor de Zeeuwse rebels without a cause in de film Wilde mossels bestáát: niet in enige werkelijkheid, maar in een andere film.

Crush Proof begint met een montage van markante punten uit de geschiedenis van de Ierse onafhankelijkheidsstrijd en laat daarna een uit de gevangenis vrijgelaten, redeloos agressieve jongeman zijn oude bende herformeren.

Op schonkige paarden (het lijken wel Zeeuwse knollen) bezoeken ze een rave in een boerenschuur en steken bizar af tegen de achtergrond van troosteloze nieuwbouwwijken. De paarden schijnen echt regelmatig te zien te zijn in Ierse steden, maar het Ierland van Crush Proof is verder een mythische reconstructie van een gewelddadig en opstandig universum, waarin kinderen met verweerde koppen elkaar om het minste of geringste afmaken, en elk gezag verdacht is.

Het wonderbaarlijkste van Crush Proof is dat de Engels- Nederlands-Iers-Duitse coproductie op de nauwelijks professionele acteurs en de locaties na weinig Iers is. Scenarioschrijver James Mathers is een Amerikaan, regisseur Paul Tickell een Brit en producent Kees Kasander en cameraman Reinier van Brummelen zijn Nederlanders.

Het resultaat van die samenwerking is dit keer geen Europudding, maar een mooie en consistente film, die beter verdient dan twee jaar op de plank te liggen wachten. Van Brummelen (Karakter, Unter den Palmen) fotografeerde Crush Proof in een stijl die je anti- realistisch zou kunnen noemen. Een gesprek tussen de hoofdpersoon en zijn ex-vrouw is door een glazen deur gedraaid. Vaak werken extreme close-ups of merkwaardige beelduitsneden vervreemding in de hand.

De regie van debutant Tickell, tot 1998 televisiejournalist en documentairemaker, verraadt filmisch raffinement en geësthetiseerde woede. De film werd in Ierland en Engeland koeltjes ontvangen, omdat de details niet zouden kloppen. Dat is correct, want Crush Proof is geen documentaire, maar een gewaagde en bizarre fantasie, die wortelt in de universele betovering door de Ierse marginaliteit. De beelden van de motorbende te paard vergeet je nooit.