In: Rialto, Amsterdam; Lantaren/Venster, Rotterdam;Cinemariënburg, Nijmegen

Regisseur Miike Takashi toont schoonheid als iets gruwelijks

Horror in een ingetogen familiedrama

Door DANA LINSSEN
Audition is een film waar een waarschuwing aan vooraf moet gaan. De Japanse regisseur Takashi Miike deed het zelf al, bij de Nederlandse première tijdens het Film Festival Rotterdam, waar de film bekroond werd met de Prijs van de Nederlandse Filmkritiek.

De gewelddadige scènes die Audition bevat, voorspelde hij, zouden de destijds uitverkochte zaal tegen het einde van de film met de helft hebben uitgedund. Beter is het om te zeggen dat Audition niet aan te raden is voor mensen met dezelfde lugubere angsten als de hoofdpersoon. Maar om dat te kunnen beoordelen moet je de film juist wel uitzitten. Een lastige paradox, die misschien nog het beste is op te lossen door ouderwets door je wimpers te gluren als je vermoedt dat het eng gaat worden om je ogen snel te kunnen sluiten als je denkt dat het te erg wordt.

De groteske nachtmerrie van een sociaal en gevoelsmatig impotente man, die zeven jaar na de dood van zijn vrouw op zoek gaat naar een nieuwe huwelijkskandidate, is diep geworteld in de Japanse traditie van ingetogen vertelde familiedrama's. Op aanraden van een vriend die werkzaam is als filmproducent belegt weduwnaar Aoyama (Ryo Ishibashi) een auditie voor een speelfilm, waar hij in werkelijkheid zijn toekomstige vrouw hoopt te ontdekken. Getroffen door de mysterieuze schoonheid van balletdanseres Asami (Eihi Shiina) maakt hij verliefd als een schooljongen een afspraakje. Gevoed door zijn eigen onzekerheid, die nog eens wordt versterkt door het gemak waarmee zijn puberzoon meisjes versiert en de jaloerse reserves die de filmproducent over Asami naar voren brengt, ontspint zich vervolgens een psychologische horrorgeschiedenis waarin waan en werkelijkheid om de voorrang strijden.

Regisseur Miike, die in de afgelopen twee jaar maar liefst acht films maakte, is een meester in het creëren van een duizelingwekkende en bedreigende atmosfeer. Hij deinst er niet voor terug om daarbij tot de meest afschrikwekkende extremen te gaan. Hij exploiteert, exploreert en explodeert, maar vergeet niet de toeschouwer bij de les te houden door zowel jager als prooi afwisselend sympathiek en onsympathiek voor te stellen. Gecombineerd met de heimelijke angst van Aoyama dat zijn onschuldige geliefde een wrede furie is, de overspelige schuldgevoelens die hij nog steeds ten aanzien van zijn overleden vrouw koestert en het gruwelijke vooruitzicht dat zijn zoon mannelijker en daadkrachtiger is dan hijzelf, maakt dat van Audition ook een complex psychologisch drama. Daarnaast bekritiseert Audition de gevoelloze Japanse maatschappij. De mensen zijn eenzaam, wat nog eens wordt versterkt door eeuwenoude opvattingen over hoe ze zich dienen te gedragen. Neem alleen maar het eisenpakket waar Aoyamas geliefde aan moet voldoen. Ze moet lief zijn en knap, maar ook weer niet te, geschoold, bij voorkeur in iets onschuldigs als muziek of theater.

Het vermogen om van al die verschillende thema's en genres een intelligente en meeslepende mix te maken, die bovendien niet de vaak aan de Aziatische cinema toegeschreven schoonheid van het gruwelijke laat zien, maar daarentegen aantoont dat de schoonheid zelf al als gruwelijk genoeg kan worden ervaren, maakt van Audition een verbazingwekkend authentieke filmervaring.