Zwartepieten met bakstenen

Oude milieu-investeringen van de stroomsector kosten gezinnen nog steeds 25 gulden per jaar. De Tweede Kamer boog zich vandaag weer over de overgang naar een vrije stroommarkt.

Door onze redacteur KAREL BERKHOUT

ROTTERDAM, 2 OKT. De Nederlandse elektriciteitsproducenten, verenigd in de SEP, hebben het ongunstige importcontract met de Franse stroomproducent EdF opgezegd. De betalingen op het eveneens onrendabele contract met het Duitse VEW heeft de SEP gestaakt. Dit heeft de SEP vanmorgen bevestigd bij een hoorzitting in de Tweede Kamer.

"Dit zijn de eerste stappen naar het heronderhandelen van de contracten", zegt Tweede-Kamerlid H. van den Akker (CDA), die daarvoor al langer pleit. De acties van de SEP markeren een een nieuwe ronde in de al jaren slepende discussie over de onrendabele investeringen en dure importcontracten uit het verleden. De Tweede Kamer boog zich vandaag bij een hoorzitting opnieuw over de afwikkeling van de liberalisering van de elektriciteitssector in Nederland.

Het milieu ontzien - daar ging het bijna een kwart eeuw geleden om bij de investeringen in onder meer stadsverwarming. Nu gaat het om geld: ongeveer 25 gulden per jaar voor een huishouden met een gemiddeld elektriciteitsverbruik en vele miljoenen guldens voor grootverbruikers in de industrie. En het gaat om het principe: wie draait op voor wat inmiddels 'bakstenen' zijn gaan heten?

De Nederlandse stroomsector wordt stap voor stap vrijgemaakt. De grootverbruikers kunnen al vrij elektricteit inkopen, de middelgrote verbruikers volgend jaar en de kleinverbruikers in 2004. De verwachting is dat de stroomprijs zal dalen door deze liberalisering en dat is pijnlijk voor de Samenwerkende Elektriciteits Productiebedrijven (SEP). De SEP heeft milieu-vriendelijke investeringen gedaan in bijvoorbeeld warmtekrachtcentrales en importcontracten afgesloten die op een geliberaliseerde markt niet zijn terug te verdienen.

Na langdurig gekibbel tussen de SEP en minister Jorritsma (Economische Zaken) heeft de commissie-Herkströter dit jaar een Salomonsoordeel geveld over de 'bakstenen', die enkele miljarden guldens groot zijn. De milieu-investeringen (stadsverwarming, kolenvergassing) komen voor rekening van de overheid, die daarvoor een heffing legt op elke verbruikte kilowattuur. De importcontracten blijven bij de stroomproducenten, waarvan de aandeelhouders al enkele miljarden guldens hebben gereserveerd voor de stranded costs.

Met deze beslissing is echter het laatste woord nog niet gesproken over het Wetsvoorstel Overgangswet Elektricteitsproductiesector, waarover vandaag de hoorzitting in de Kamer is gehouden. Voor bijvoorbeeld chemiebedrijven en aluminiumsmelters maakt de elektricteitsrekening een groot deel uit van de bedrijfskosten. De VEMW, waarin deze grootverbuikers zijn verenigd, is dan ook bang dat zijn leden niet of onvoldoende kunnen profiteren van de liberalisering.

Over de ongunstige importcontracten kan volgens de VEMW opnieuw worden onderhandeld, zoals de eerste pogingen van de SEP ook aangeven. De miljarden die de stroomproducenten voor die contracten hebben gereserveerd kunnen dan worden besteed aan de stadsverwarming en de kolenvergascentrale (bij elkaar goed voor 1,5 miljard gulden), die nu nog voor rekening komen van de verbruiker. De vraag blijft wel of hernieuwd overleg over de contracten mogelijk is; het Franse EdF weigert vooralsnog.

Het belangrijkste strijdpunt, dat vanmorgen bij de hoorzitting aan de orde kwam, is de voorrangspositie die de SEP voorlopig krijgt op het landelijk hoogspanningsnet. De capaciteit ervan is beperkt en zal deels worden geveild onder partijen die stroom willen importeren. De helft van die capaciteit is echter al vergeven aan de SEP, zodat er weinig overblijft voor andere partijen, zoals energiedistributeurs en grootverbruikers. Economen hebben bovendien berekend dat de SEP in principe hoger kan bieden op de resterende capaciteit, omdat zij met een (bijna)monopolie de extra investering kunnen terugverdienen.

De Europese Commissie heeft, zo blijkt uit een brief van januari dit jaar, 'twijfel' of deze voorrangsregeling niet discrimerend is. Ook de Nederlandse Mededingingsautoriteit heeft dit jaar de houdbaarheid van de regeling "betwijfeld".

Kamerlid van den Akker zegt dan ook: "Het kan niet zo zijn dat door deze voorrangsregeling de Nederlandse producenten hun bakstenen de facto alsnog doorberekenen aan de klanten."

( a d v e r t e n t i e s )