De veiligheid van Griekse passagiersboten is in opspraak door drie ongelukken op rij. Critici grijpen de kans om te pleiten voor snellere liberalisering van de Griekse kustvaart.

Door onze correspondent FRANS VAN HASSELT

ATHENE, 2 OKT. "Is onze koopvaardij behekst?" vroegen de Grieken zich af tijdens het weekeinde waarin een nieuwe scheepsramp plaatsvond, een transportboot bij het eiland Psará op de rotsen liep en 64 passagiersvaartuigen plotseling voor twintig dagen uit de roulatie werden genomen voor het aanbrengen van veiligheidsvoorzieningen.

De Zeus III, een cruiseschip met 31 merendeels bejaarde Amerikaanse passagiers, liep in de nacht van zaterdag op zondag bij Naxos op een klip. Onder wederom onbegrijpelijke omstandigheden en bovendien bij mooi weer. De meesten moesten overboord springen omdat de sloepen niet werkten. Zij konden door vissers die net waren uitgevaren, worden opgepikt. Een man van 82 jaar bezweek aan een hartaanval.

Het was een herhaling, op veel kleinere schaal, van de ramp met de Samina bij Paros, enkele dagen tevoren, waarvan het aantal slachtoffers inmiddels is opgelopen tot 79. Honderden werden gered door vissers van het eiland (dat vlakbij Naxos ligt) die hun leven in de waagschaal stelden bij zware wind, terwijl ook enkele militairen die op het schip reisden heldhaftige reddingen verrichtten. Dit alles wordt door de pers in bittere bewoordingen ten voorbeeld gesteld aan de inspanningen van het staatsapparaat, die luttel tot nihil zouden zijn geweest.

De ramp bij Paros was op haar beurt weer een geringe afspiegeling van die met de Titanic waarmee zij veel overeenkomst vertoont. Dat het schip, vlak voor de kust van het eiland, op een rotspartij (de 'Deuren') stootte die algemeen bekend is en zodanig is verlicht dat zij op tien kilometer afstand is te zien, moet op minstens één grote menselijke fout duiden. Bemanningsleden zouden hebben gekeken naar de Champions League-voetbalwedstrijd Hamburg- Panathinaikós waarin net de enige (Griekse) goal was gescoord, en de eerste stuurman zou hebben geflirt met een dame in de salon.

Kapitein en eerste stuurman zijn met nog twee bemanningsleden voor verhoor naar het eiland Syros overgebracht en beschuldigen daar elkaar. Volgens de eerste stuurman was het schip door de harde noordenwind niet meer onder controle te houden. En dat zou weer, zo suggereert hij, te maken hebben met de slechte staat waarin het 34 jaar oude vaartuig verkeerde.

Die hoge leeftijd staat nu centraal in de discussies die over de ramp worden gevoerd. Het in Griekenland gespecialiseerde Britse reisblad Island Hopping noemde het schip al twee jaar geleden - toen het net een nieuwe naam had gekregen - "oergevaarlijk" en "rijp voor de schroot". Andere buitenlandse instanties waarschuwden dat de gemiddelde leeftijd van Griekse passagiersschepen uitzonderlijk hoog is. De Griekse Europarlementariër Alékos Alavánis, die deel uitmaakt van de Groene Fractie, uitte al twee jaar geleden de beschuldiging dat de Samina onwettig voer, tot grote woede van de reder, die hem een "onnationale opstelling" verweet.

De Europese Unie is in 1998 gekomen met een lijst van 115 veiligheidsmaatregelen die passagiersschepen moesten invoeren vóór 1 oktober van dit jaar. Acht Griekse schepen die ouder waren dan 27 jaar werden daarvan ontheven, op voorwaarde dat ze na hun 35ste uit de vaart zouden worden genomen - een bepaling die toen al deeluitmaakte van de Griekse wetgeving. De Samina, een van de oudste boten, kwam echter niet op deze lijst voor. De reder gaf haar een facelift die een miljard drachmen kostte (zeven miljoen gulden), maar deze betrof slechts haar 'hotelaccommodatie', niet haar veiligheid. Hij had kennelijk plannen haar na haar 35ste verjaardag als cruiseschip in te zetten. Een ingenieur die tot voor kort op het schip heeft gewerkt, stelde vóór de ramp een gedetailleerde lijst van mankementen op, met als ernstigste de onvoldoende isolatie van de schotten, waardoor de boot al na twintig minuten vol liep en zonk (net als de Titanic). De rederij stelt dat deze ingenieur was ontslagen en op deze manier wraak wil nemen.

De ramp vertoont niet alleen gelijkenis met die met de Titanic, ook die van Enschede komt in herinnering. Net als bij het vuurwerkbedrijf blijken er bij de Samina over de hele linie allerlei zaken niet te hebben gedeugd. Voor de regering-Simitis wordt het moeilijkste het onloochenbare feit dat de rederij Minoan Lines de laatste jaren zwaar door haar is beschermd, zodat zij nu met 77 schepen bijna een monopoliepositie geniet. Twee jaar geleden nam zij de Dolphins over die boven het water varen. Eerder deze zomer vloog zo'n bootje plotseling in brand, een voorbode van het onheil dat de rederij later zou treffen.Algemeen wordt nu geroepen om strafrechtelijke vervolging van topman Pandelís Sfiniás en ook van de voormalige minister van Koopvaardij Stávros Soumákis, die hem tot in het extravagante zou hebben gesteund. Beiden houden zich vooralsnog van de domme, maar voor Soumákis' opvolger Chrístos Papoutzis - voormalig EU-commissaris - en ook voor de regering als geheel wordt het woensdag een heel netelig parlementsdebat.

Papoutzis, die zich morgen ook op de EU-vergadering van ministers van Transport in Luxemburg moet verantwoorden, speelt nu de rol van de man die de augiasstal van de Griekse koopvaardij wil reinigen. Vandaar ook zijn maatregel 64 boten uit de roulatie te nemen waarmee de Grieken de hele zomer nietsvermoedend hun eilanden, inclusief Kreta, hebben bezocht. Op geen van deze boten waren de richtlijnen van 1998 toegepast. De bewindsman zegt dat zijn ingrijpen niets met de ramp te maken heeft - hij had de rederijen nog in mei gewaarschuwd over het aflopen van de termijn op 1 oktober. Maar 'het publiek' ziet daar een wanhoopsmaatregel in, en het ontbreekt niet aan voorspellingen dat hij zal moeten aftreden.

De regering heeft intussen ook laten weten dat de 'cabotage' voortijdig zal worden ingetrokken. Dat is het regime waarbij Athene enige jaren uitstel kreeg voor de liberalisering van het passagiersvervoer in eigen wateren. Pas na 1 januari 2004 zouden andere EU-landen het verkeer met de Griekse eilanden mogen gaan onderhouden. Dit zal nu waarschijnlijk worden vervroegd tot 1 januari 2002, met het motief dat zulks de veiligheid in de Griekse wateren ten goede zal komen. De kleine Partij der Liberalen wil er al meteen van af.

( a d v e r t e n t i e s )