EEN WEEK LANG is president Poetin van Rusland door Eu ropa gereisd: dinsdag was hij in Spanje, daarna in Duitsland. Poetin had twee doelstellingen. Het politieke krediet, dat hij van het Westen al had gekregen nog voordat hij tot president was gekozen, moest hij uitbouwen. Tegelijkertijd wilde hij het wigje tussen Europa en de Verenigde Staten over het plan voor een Amerikaans defensief rakettensysteem tegen de 'schurkenstaten', wat vergroten.

Dat laatste is hem ten dele gelukt. In Berlijn trof hij in kanselier Schröder een geestverwant als het gaat om de wapenbeheersing. In hun 'persoonlijk kennismakingsgesprek' hebben Schröder en Poetin hun beider scepsis jegens de Amerikaanse voornemens uitgewisseld en afspraken gemaakt over structurelere Duits/Russische consultaties.

Poetins streven om zijn politieke blazoen verder te kleuren, is in het water gevallen. Dat had niet zozeer te maken met zijn uitlatingen - die waren weer voor velerlei interpretaties vatbaar - als wel met de gebeurtenissen in Moskou. De hele week is Poetin achtervolgd door de arrestatie van bankier en mediatycoon Goesinski, de enige 'oligarch' die de president tijdens zijn verkiezingscampagne niet heeft gesteund.

Poetin leek zich er geen raad mee te weten. In Madrid zei de president van niets te weten maar hekelde hij toch de fiscale moraal van Goesinski, die in Gibraltar wel graag belasting betaalt en in Moskou liever niet. Vervolgens ging hij zich bemoeien met zijn schuldenpositie ten opzicht van krediteuren als het gasbedrijf Gazprom. En uiteindelijk, na een storm van protest in Rusland én het hem zo goed gezinde Westen, concludeerde Poetin dat de arrestatie wat overdreven was, zij het met de toevoeging dat hij geen zeggenschap heeft over het vervolgingsbeleid van de Russische justitie.

OP WELK MOMENT sprak Poetin de waarheid? Het is raad selachtig en zal dat nog wel even blijven. In Moskou doen uiteenlopende theorieën de ronde. Enkelen vermoeden dat Goesinski zijn arrestatie zelf heeft geprovoceerd om de aandacht voor zijn financiële problemen een draai te geven. Sommigen zien een relatie met het door het Kremlin geïnjecteerde conflict binnen de joodse gemeenschap over het opperrabinaat in Rusland. Ook in deze machtsstrijd staan Goesinski en de presidentiële macht tegenover elkaar.

Maar de meest voor de hand liggende verklaringen zijn varianten op een ander thema: heeft Poetin zelf het bevel gegeven voor de arrestatie of is hem een kunstje geflikt door naaste medewerkers die hij afgelopen maand zelf heeft benoemd? Zijn ongemakkelijke gedrag in Madrid en Berlijn suggereren vooralsnog het laatste. In de byzantijnse Russische politieke cultuur, waarin verschillende belangengroepen achter gesloten deuren permanent met elkaar om de macht vechten, is het gebruikelijk om de leider via voldongen feiten te dwingen tot keuzes. In dit geval lijkt het initiatief genomen door de nieuwe procureur-generaal Oestinov en de presidentiële kabinetschef Volosjin, die genoemd wordt als nieuwe topman van Gazprom.

IS DE PRESIDENT zelf de auctor intellectualis, dan heeft hij zich op een onhandig moment in de kaarten laten kijken. Draagt hij er geen verantwoordelijkheid voor, dan is onthuld dat hij nog een groentje is in het Kremlin. In alle gevallen is de kwestie-Goesinski een test voor Poetin. En voor het Westen dat de autoritaire economische hervormer in Rusland zo graag omarmt, maar de consequenties daarvan voor de democratie bij voorkeur negeert.

( a d v e r t e n t i e s )