De Europese Centrale Bank heeft gisteren de belangrijkste rentetarieven met een half procentpunt verhoogd. Terwijl politici extra economische groei als een trofee beschouwen, waart bij bankiers het spook van de oververhitting rond.

Door onze redacteur MENNO TAMMINGA

AMSTERDAM, 9 JUNI. De Europese werkgevers zijn gistermiddag niet te hoop gelopen tegen de renteverhoging van de Europese Centrale Bank (ECB). Een half procent erbij, naar 4,25 procent. Toch wel onverwacht. Bij onze westerburen wil een renteverhoging Governor George van de Bank of England nog wel eens op een krasse berisping van ondernemersorganisaties komen te staan. Maar president Duisenberg van de ECB kan zich, wat dat betreft, nog koesteren in de onaantastbaarheid waarmee centrale bankiers op het continent nu eenmaal zijn omgeven.

Dat de ECB de rente zou verhogen hadden analisten en handelaren en speculanten op de financiële markten wel verwacht, dat het zoveel zou zijn niet. De voorspelbaarheid die de ECB in haar beleid nastreeft, komt bij de markten kennelijk nog niet uit de verf.

Met de renteverhoging geeft de ECB een signaal af: de economische groeivooruitzichten (3 procent dit jaar en volgend jaar) zijn rap verbeterd. Maar de geldgroei ligt ver boven de doelstellingen (ruim 6 procent versus maximaal 4,5 procent). Bovendien trekt ook de inflatie aan (net onder 2 procent, de doelstelling), al speelt daarin de immer onvoorspelbare olieprijs een rol van betekenis.

Centrale bankiers zijn goed betaalde, professionele sombermannen: hun glas is nooit half vol, altijd half leeg. Extra economische groei is een mooie trofee voor politici die herkozen willen worden: meevallers, belastingverlaging, nieuwe overheidsuitgaven. Maar centrale bankiers worden niet gekozen en kunnen zich concentreren op de zorgen die hun taak dicteert: overmatige geldgroei kan inflatie aanwakkeren, inflatie wakkert looneisen aan en inflatie ondermijnt langzaam maar zeker de economie. Hoge economische groei heet in die kringen liever oververhitting.

Via diverse fora verspreiden de centrale bankiers hun zorgen. De meesten van de centrale bankiers die gisteren in Frankfurt aan tafel zaten, vergaderden eerder deze maand ook mee in Bazel, maar toen heette het (breder samengestelde) forum de Bank voorInternationale Betalingen.

Tijd voor daden ECB

In Bazel, bij monde van de Bank voor Internationale Betalingen, waarschuwden de centrale banken voor de onvenwichtige wereldeconomie. Na zijn recente Open Brief aan het Europese volk, waarin Duisenberg de euro verdedigde, vonden de centrale bankiers van de Euro-landen het nu tijd voor daden. Afgaande op Duisenbergs toelichting gisteren waren niet alle deelnemers het bij voorbaat eens, en had een renteverhoging met een kwart procentpunt ook zijn aanhangers, maar gingen de monetaire roergangers uiteindelijk unaniem akkoord met het half procentpunt.

De discussie is begrijpelijk: het groeitempo in de verschillende landen loopt uiteen, maar kennelijk hebben pan-Europese en niet nationale belangen de overhand in de besluitvorming.

De daadkracht roept herinneren op aan de Duitse centrale bank, die conform haar wettelijk opdracht, ook nog wel eens een zware renteverhoging gebruikte om kruipende inflatie te neutraliseren en tevens de D-mark te steunen. De theorie daarachter is dat een hogere rente de financieringskosten van bedrijven en consumenten opdrijven, zodat zij hun kooplust wat zullen temperen, waarna de economie in rustiger vaarwater komt. Op de financiële markten was de reactie gering: een kortstondige opleving van de euro, weinig onrust op de aandelenmarkten. Het kost tijd voordat een renteverandering doorwerkt in het vertrouwen van ondernemers en consumenten, in hun investeringsbeslissingen en en uitgaven. En dan is het nog de vraag of de rente nu al zo hoog is dat het in deze periode van hoogconjunctuur in veel landen een wezenlijke rol speelt in economische beslissingen. Ook op de wisselmarkten is de euro niet zomaar boven Jan. Het Europese bedrijfsleven zelf is bijvoorbeeld nog een motor achter de sterke dollar, zie Unilevers aankoop ter waarde van 56 miljard gulden van de Amerikaanse voedingsgigant Bestfoods.

De renteverhoging wil niet alleen via de financiële markten bedrijven en burgers tot matiging stimuleren. De rente is ook een sociaal-economisch wapen. De ECB beteugelt de inflatie, neemt u als vakbeweging uw verantwoordelijkheid voor getemperde looneisen.

ECB sluit nieuwe rentestap niet uit

Door een onzer redacteuren
ROTTERDAM, 9 JUNI. President Wim Duisenberg van de Europese Centrale Bank (ECB) heeft gisteren laten weten dat de rente in de eurozone opnieuw zal worden verhoogd als de economische groei in Europa niet afvlakt.

De ECB schroefde de korte rente gisteren met 0,5 procentpunt op. Het belangrijkste rentetarief, de herfinancieringsrente, stijgt van 3,75 procent naar 4,25 procent. Op de financiële markten werd de laatste dagen rekening gehouden met een verhoging van de rentetarieven, maar de meeste analisten rekenden op een stijging van een kwart procentpunt. Op de aandelenbeurzen werd evengoed nauwelijks gereageerd op de onverwacht sterke stijging. De meeste Europese beurzen gingen slechts licht onderuit. De Amsterdamse effectenbeurs sloot zelfs iets hoger.

De euro wist niet te profiteren van de rentestap. De koers van de Europese munt veerde eerst op tot ruim boven 0,96 dollar. Vanmorgen daalde de munt tot ver onder het slot van woensdag.

De renteverhoging van de ECB is de vijfde in zeven maanden tijd. Eind vorig jaar stond het herfinancieringstarief nog op 2,5 procent. De rentestijgingen moeten voorkomen dat het aantrekken van de economische groei in de eurolanden leidt tot inflatiegevaar. De ECB rekent voor de elf eurolanden op een groei van 3 procent, tegenover 2,3 procent vorig jaar.

Duisenberg verklaarde na afloop van de tweewekelijkse bestuursvergadering dat de nieuwe rentestand geen belemmering vormt voor de groei van de economie. De renteverhoging is volgens de bankpresident ook niet bedoeld om de groei af te remmen, hoewel de ramingen van de inflatie nu hoger zijn dan eind vorig jaar. De Europese inflatie bedraagt nu 1,9 procent. De ECB hanteert een percentage van 2 als maximum.

Duisenberg benadrukte dat het rentebesluit van de ECB geen reactie is op de ontwikkelingen op de wisselmarkten, al zei hij wel te hopen dat de rentestap leidt tot een terugkeer van het vertrouwen in de euro. Het huidige koerspeil van de Europese munt weerspiegelt volgens de bankdirecteur nog altijd niet de economische gang van zaken in de eurolanden.

De ECB besloot tevens bij de toewijzing van leningen aan commerciële banken per 28 juni over te schakelen van een vaste naar een variabele rente met een minimum van 4,25 procent. Volgens de ECB is de wijziging van het systeem een reactie op de forse overtekening bij het systeem van vaste rente en moet daarin geen verandering van het monetaire beleid worden gezien. Analisten menen dat de nieuwe procedure zal zorgen voor enige opwaartse druk op de rente.

( a d v e r t e n t i e s )