T V V O O R A F :
Om de tuin geleid
BIRGIT DONKER
Voor veel Nederlanders is
België nog altijd het land waar je snel doorrijdt op weg naar
Frankrijk of Spanje. De vooroordelen over het vaak onbekende België
zijn dan ook legio: de corruptie tiert er welig, belastingen worden niet
betaald, bouwvoorschriften worden ontdoken, de wegen zijn
levensgevaarlijk, de bewegwijzering klopt niet, het bier vloeit
rijkelijk en het leven is er sowieso Bourgondisch.
Aan die vooroordelen wil de Ikon een einde maken met de vierdelige
documentaire Netvla, 'een gevarieerd magazine over de relatie
tussen Nederland en Vlaanderen'. In de eerste aflevering doorkruist de
Vlaamse acteur Wim Opbrouck op zijn motor het vlakke West-Vlaamse land
en probeert de kijker onderweg het andere België te leren kennen.
Zo rent Opbrouck, verkleed als soldaat uit de Eerste Wereldoorlog, door
een zompige loopgraaf. Vervolgens, weer zijn hedendaagse zelf,
interviewt hij de eigenaar van een van de talloze oorlogsmusea. Nog
ieder voorjaar, vertelt deze, vinden West-Vlaamse boeren tijdens het
ploegen oorlogstuig in hun land. "Er steken nog veel obussen en granaten
in de grond heden ten dagen." In een poging het beeld van het
achtergebleven Vlaanderen te ontkrachten, brengt Opbrouck ook een bezoek
aan Flanders Language Valley in Ieper, het Vlaamse Silicon Valley waar
het hightech-bedrijf Lernout & Hauspie geavanceerde spraakcomputers
produceert. Helaas doen de makers van Netvla in de rest van deze
aflevering het tegenovergestelde van wat ze beogen. Met twee voeten
tegelijk stappen ze in de bestaande clichés. Zouden misschien de
nog altijd aanwezige littekens van de Eerste Wereldoorlog en de
superhightech spraakcomputers van Lernout & Hauspie een nieuwe kijk op
Vlaanderen kunnen geven, voor het overige is de documentaire een
bevestiging van het stereotiepe België. Zo bezoekt Opbrouck het
plattelandscafé Au Soleil Levant waar, uiteraard, het bier
rijkelijk vloeit. Ook staat hij stil bij een kruispunt waar de reiziger
op weg naar Obigies in twee tegengestelde richtingen wordt gewezen. Dit
is expres gedaan, verklaart Opbrouck. Want Belgen, eeuwenlang overheerst
door vreemde mogendheden, hebben nog steeds de neiging die mogendheden
om de tuin te leiden. De Belg heeft ook nog altijd "geen affiniteit met
de staat", is een "zwartwerker die zijn eigen wetten stelt, die sjoemelt
en foefelt" en die weet dat "de politieker met een lange arm" een
bouwvergunning kan regelen. In een andere, kennelijk als grappig
bedoelde scène, wordt het verschil tussen het Vlaams en het
Nederlands behandeld door vier, zich dommig voordoende, platsprekende
acteurs. Zo zegt ene Lieve Vanderputte: "De Vlaming heeft geen nood aan
slecht vertaald Frans. Ik heb zo een onkel die met een camion rijdt voor
een groot magazijn." Vooroordelen over Nederlanders worden evenmin
geschuwd. In de marge van een wielerkoers in Harelbeke wordt verkondigd
dat de Nederlander heel "profijtig" (berekenend) is en daarom nooit een
"Flandrien" kan zijn, een wielrenner die niet rekent maar er voor gaat
en die "echt gefocust is op de koers".
Bier, zwartwerker, bouwvergunning ontduiken, grappig taaltje, wielrennen
- Netvla is, kortom, een gemiste kans om het andere België
te laten zien. Maar eigenlijk blijken de vooroordelen al uit de
veralgemeniserende titel van deze eerste aflevering: 'de echte Belg is
een crapuul' (gepeupel).
Netvla: De echte Belg is een crapuul, Ned.1, 22.00-22.24u.