NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Nina's waarheid

Ze is geen vrouw voor small talk. Daarom denken mensen dat Nina Brink koel en afstandelijk is. Maar het schandaal rond de verkoop van World Online zit haar hoog. Want er was géén masterplan. "Dit is mijn laatste woord", zegt Nina Brink. "Ik ga met niemand van de pers meer praten."

Foto Vincent Mentzel

Jannetje Koelewijn

Dit is het verhaal van Nina Brink, hoe ze dacht dat ze een goede deal had gedaan en zichzelf terugvond in de hel. Het is het resultaat van vele gesprekken aan de telefoon en drie lange gesprekken bij haar thuis in haar Belgische villa. Het verhaal heeft geen eind en geen conclusie, het heeft alleen een begin. Het begin van een goedkope film, waarin de rollen vastliggen en de gebeurtenissen onontkoombaar lijken. Chairwoman, bespot en beschuldigd van diefstal en bedrog, zit in haar eentje thuis en denkt na. Verslaggeefster probeert vanuit een café in de buurt contact met haar te krijgen. "Niet nu, het kan nu echt nog niet." Het is donderdagmiddag 13 april. Nina Brink heeft net besloten om zich terug te trekken uit World Online. Ze gaat dat zometeen bekendmaken.

Zo planmatig en doelbewust gebeurtenissen achteraf vaak lijken, zo toevallig en rommelig zijn ze op het moment dat ze zich voordoen. De werkelijkheid is nooit objectief waarneembaar, bewees de natuurkundige Werner Heisenberg in 1927 al met de formulering van de onzekerheidsrelatie. Maar omdat mensen daar niet tegen kunnen, construeren en interpreteren ze net zo lang tot er een samenhangende geschiedenis is ontstaan, met schuldigen en slachtoffers en een betekenis. En die geschiedenis krijgt, als ze maar door genoeg mensen wordt gedeeld, al snel de status van waarheid.

Dit verhaal is nog geen samenhangende geschiedenis. Het is het begin van een ontrafeling van de geschiedenis die de afgelopen maanden rondom Nina Brink en World Online door pers en publieke opinie gemaakt is. Een ontrafeling door de ogen van Nina Brink, die zelf, zegt ze, de gebeurtenissen nog niet allemaal overziet en heeft begrepen.

Op donderdag 13 april is Nina Brink in het beeld van de pers en de publieke opinie de kwaadaardige bitch die een paar weken eerder met twee duimen in de lucht had staan juichen bij de introductie op de Amsterdamse beurs van de aandelen World Online op een koers van 43 euro, terwijl ze op dat moment haar eigen aandelen allang had verkocht voor 6 euro. In het beeld van de pers en de publieke opinie had ze bovendien met het investeringsfonds Baystar afgesproken om stiekem extra aandelen te dumpen, waarmee ze nog rijker zou worden dan ze al was. Daarna ging de koers van World Online keihard naar beneden en bleef de kleine belegger zitten met zijn duurbetaalde stukken die binnen anderhalve week niet eens de helft meer waard waren.

Ze zou gelogen heben dat ze geen aandelen verkocht bij de beursintroductie. Ze zou een slappe smoes hebben gebruikt - 'familieredenen' - toen ze moest uitleggen waarom ze het in december al had gedaan. Ze zou de prijs van de aandelen doelbewust hebben opgedreven. Ze was er zelf de oorzaak van dat World Online een enorme luchtballon was geworden, ten koste van de oude economie. En het was haar schuld dat de ballon knapte, ten koste van de nieuwe economie.

Dat is op 13 april in de pers en de publieke opinie de geschiedenis van Nina Brink. En de volgende dag wrijft de Telegraaf het er bij zijn achthonderdduizend abonnees nog eens goed in door een foto af te drukken waarop Nina Brink vermomd als jonge vrouw op weg is naar haar vliegtuig in Antwerpen, op de vlucht voor de boze buitenwereld. Een zogenaamde foto van Nina Brink. Ze was het niet.

Op zaterdag 15 april zegt ze door de telefoon tegen de verslaggeefster van NRC Handelsblad hoe gemeen ze dat vindt, ze begrijpt het niet. En op zondag 7 mei zegt ze dat ze wil wel praten. (Alleen met déze verslaggeefster en met Mickey Huibregtsen voor Business Nieuws Radio - dat wil ze er pe se bij hebben gezegd.)Het eerste gesprek is op donderdag 11 mei. De volgende dag zegt ze door de telefoon zegt dat ze ongerust is. Wat schiet ze ermee op als ze met haar verhaal in de krant gaat? Maar zondag 14 mei besluit ze dat ze het toch doet. Haar vrienden, zegt ze, raden het haar aan. "Ze zeggen tegen mij: anders lijkt het alsof je schuldig bent. Alsof je iets te verbergen hebt."

Woensdag 17 mei, aan het eind van de middag, zit Nina Brink aan de grote houten tafel in haar huiskamer, klaar om te vertellen. Ze heeft, zegt ze, toen het concept voor het prospectus (dat is de aanbiedingsbrief aan de beleggers) werd gemaakt lang niet op alles gelet. Daar had ze voor de beursintroductie geen tijd voor. Ze moest de hele wereld over om roadshows te doen, reclame te maken voor de aandelen World Online. Ze sliep wekenlang hooguit drie uur per nacht. Maar ze weet ook wel, zegt ze, dat ze daar nu niet meer over hoeft te zeuren. Zij was de chairwoman.

Er zijn geen advocaten of pr-mensen bij de gesprekken. Er is alleen een vriendin van Nina Brink bij, Marjolein, een mooie, zorgvuldig geklede vrouw van begin vijftig. Ze is stervensbegeleidster in een ziekenhuis en ze heeft, vertelt ze lachend, veel geld verloren op de aandelen World Online die ze had gekocht. Ze vertelt ook dat Nina Brink geen vrouw is voor small talk. Daarom heeft ze ook zo'n hekel aan partijen en daarom denken mensen dat ze koel en afstandelijk is. "Nina is zo verlegen dat ze zich geen houding weet te geven", zegt Marjolein. "Mensen zien niet dat ze ook heel aardig is." Ze stelt Nina Brink onder het praten steeds gerust. Af en toe stelt ze voor om even te stoppen.

Verder komt Nina Brinks dochter af en toe binnen om haar moeder te omhelzen. En Ab Brink, Nina Brinks man, maakt eten klaar: gegrilld lams- en kalfsvlees, worstjes, sla en frites, kaas na.

Foto NRC Handelsblad, Vincent Mentzel

Nina Brink begint het gesprek met iets dat haar heel hoog zit. Ze begint middenin, in medias res - voor buitenstaanders is bijna niet te begrijpen waar het over gaat. "Ik zit met Jan de Ruiter in een zaal te wachten op tweehonderd beleggers voor wie we een presentatie zullen houden. Ik weet het nog heel goed, we zitten aan een ronde tafel te praten en we hebben het over de Kalxertransactie. Ik zeg dat het toch heel belangrijk is dat de beleggers weten dat er voor mij een upside in zit bij Baystar en Reggeborgh en Mallowdale. Jan de Ruiter pakt een van de voorlopige prospectussen die daar op de stoelen liggen. We zien die voor het eerst. En hij zegt: hè? Voor Baystar stond het er wel. Maar voor Mallowdale en Reggeborgh niet. Ik zeg: hoe kan dat? What an idiots. Waarom staat dat er niet in?"

Jan de Ruiter is de man die voor ABN Amro de beursintroductie van World Online deed. Reggeborgh en Mallowdale zijn de aandeelhouders van World Online die op 27 december tegelijk met Baystar de aandelen van Nina Brink kochten, ook voor 6 euro per stuk. Met Baystar sprak Nina Brink af dat ze bij doorverkoop de helft zou krijgen van het verschil tussen die 6 euro en de koers op de dag van feitelijke verkoop. Met Reggeborgh en Mallowdale maakte ze ongeveer dezelfde afspraak, zegt ze.

Nina Brink: "Jan de Ruiter verbleekte en liep de kamer uit. Toen hij terugkwam zei hij: we kunnen twee dingen doen. Of we passen het prospectus aan, maar dan moeten we de beursintroductie uitstellen. En je weet dat de beleggers in lange rijen staan te dringen. Of je laat de upside gaan."

Ze liet daarmee in theorie 200 miljoen gulden lopen, de helft van de 400 miljoen gulden die Reggeborgh en Mallowdale op de verkoop van het van Nina Brink overgenomen aandelenpakket zouden kunnen verdienen, bij een koers van 43 euro.

Nina Brink: "Ze zeiden tegen me: laat het gaan, je krijgt iedereen op je dak! Uitstel zal je heel veel schade doen."

En toen heeft ze het laten gaan, zegt ze.

Maar waarom stonden de exacte voorwaarden van de aandelenverkoop aan Reggeborgh en Mallowdale niet in het prospectus?

Geen idee, zegt ze. Ze heeft zich nauwelijks bemoeid met de samenstelling van het prospectus, en al helemaal niet met de financiële kant ervan. "Dat liet ik over aan de adviseurs en de financiële mensen van World Online." Ze deed alleen de business-kant.

Ze vertelt daarna over de briefwisseling tussen ABN Amro en de AEX, een paar dagen voor de beursintroductie op 17 maart. Ze las die brieven zelf pas ná 17 maart. De AEX, de Amsterdamse beurs, had gezien dat Nina Brink een afspraak over winstdeling met Baystar had gemaakt. Maar waarom stond er niet in het prospectus dat Baystar bij de beursintroductie geen aandelen mocht verkopen? Waarom had Baystar geen lockup gekregen, zoals de meeste andere aandeelhouders van World Online. En zoals de regel ook is: bestaande aandeelhouders moeten vantevoren precies zeggen of ze een deel van hun belangen zullen verkopen. En ze moeten beloven dat ze de eerste maanden na de introductie niet méér zullen verkopen. Nina Brink had wel een lockup, ook voor de aandelen die ze aan Baystar had verkocht. Op 13 maart wilde de AEX precies van ABN Amro weten of Nina Brink soms zelf Baystar was. Want dan zou het zo kunnen zijn dat Nina Brink via Baystar aandelen ging verkopen. "De advocaten van Baystar hebben de AEX laten zien dat ik geen enkele zeggenschap heb over Baystar, niet direct en niet indirect", zegt Nina Brink. "De dag daarna schreef de AEX dat Baystar zich alsnog diende te committeren aan een lockup."

Dat was Baystar, dat wil zeggen Larry Goldfarb, een van de bazen ervan, nooit eerder gevraagd. En nu het hem alsnog werd gevraagd, weigerde hij. Jan de Ruiter van ABN Amro vroeg het hem wel, op dinsdag 14 maart, door de telefoon. Maar Larry Goldfarb zei: "Natuurlijk zal ik een lockup accepteren als er een geweer tegen mijn hoofd wordt gezet. Maar de aandeelhouders van Baystar hebben hun investering in World Online gedaan zónder lockup. My partners will get angry. They may sue me and you." Dat klinkt als een dreigement, zei Nina Brink tegen hem. Zo bedoelde hij het niet, zei Larry Goldfarb. Maar zo werkte dat in Amerika.

In het definitieve prospectus staat dat Nina Brink de eventuele winst bij doorverkoop boven de introductiekoers betaald krijgt in aandelen World Online. "Ik was dood- en doodmoe", zegt Nina Brink. "Ik zei: oké, fine with me, doe het, ik ga toch niet verkopen. En ik zei tijdens een lunch op 17 maart tegen George Möller van de AEX dat ik toch al een lockup had. Hij zei: dat was niet duidelijk genoeg, en je wilt toch niet dat het lijkt alsof je de lockup wilt omzeilen?"

Het heeft niet geholpen. Toen Baystar na de beursintroductie aandelen World Online ging verkopen, leek het daar toch op. De hele wereld viel over Nina Brink heen.

Op donderdag 18 mei, in het derde gesprek, vertelt Nina Brink dat ze razend was toen kort na de beursintroductie bleek dat Larry Goldfarb van Baystar aandelen World Online begon te verkopen. Om precies te zijn: 1,2 miljoen van de ruim tien miljoen die hij had. Over de eerste 1,2 miljoen kreeg Nina Brink volgens afspraak geen winstdeling.

Nina Brink: "Vantevoren had hij gezegd dat hij het niet zou doen. Ik weet nog, op 16 maart werd de introductieprijs van de aandelen bepaald.. Ik was daar niet bij, ik was op een roadshow. Ik hoorde dat de banken tegen hem hadden gezegd: we verwachten van je dat je niet gaat verkopen. Een paar dagen eerder had Larry in het vliegtuig tegen me gezegd dat hij geen lockup had hoeven tekenen. O, zei ik, dus je gaat verkopen? No no no, zei hij. En ik weet zeker dat hij het meende. Ik weet heel zeker dat Larry niet van plan was om te verkopen. Na de beursintroductie heeft hij het toch gedaan. Maar niet meteen, zei hij later tegen mij. Het is een beetje een raar verhaal. Hij kreeg de waterpokken, hij werd echt heel ziek. Hij was op weg naar San Francisco, hij heeft een tussenlanding gemaakt in New York en is naar het ziekenhuis gegaan. Dat was op zaterdag 18 maart. Toen de koers op vrijdag 17 maart zo omlaag begon te gaan, zei Jan de Ruiter: het is Baystar die verkoopt. Ik belde Larry en ik vroeg: zijn jullie het? Het was niet zo. Toen zei Jan de Ruiter: dan is het Telfort."

Telfort was een van de eerste aandeelhouders van World Online, net als Telforts moeder, de Nederlandse Spoorwegen. Telfort had geen lockup, de NS wel. Nina Brink: "Jiskoot had 's morgens geloof ik nog de NS gebeld om te zeggen dat Telfort niet moest gaan dumpen."

Wilco Jiskoot zit in de raad van bestuur van ABN Amro. Later, op 27 april, zei hij dat tachtig tot negentig procent van de aandelen die meteen de eerste middag na de beursintroductie verkocht werden afkomstig waren van de grote institutionele beleggers. Niet van de kleine beleggers.

Larry Goldfarb van Baystar verkocht zijn 1,2 miljoen aandelen World Online pas op maandag 20 maart. Hij was op maandag weer helder geworden. Hij had gezien dat er in een paar uur 40 miljoen aandelen World Online op de markt waren gegooid. Zijn traders moeten in paniek zijn geraakt.

In het gesprek van woensdag 17 mei vertelt Nina Brink waarom ze vorig jaar zomer besloot om haar aandelen in World Online te verkopen en hoe de prijs tot stand kwam. Of beter: ze noemt een van de redenen. Over de andere, de "strikt persoonlijke", laat ze de volgende dag pas - wel of niet bedoeld - iets doorschemeren.

De meer zakelijke reden was dat ze, na vier jaar onafgebroken werken, iets wilde terugzien van haar inspanningen. En ze wilde haar belang "om redenen van erfrecht" veilig en fiscaal aantrekkelijk onderbrengen in een nieuwe vennootschap.

Vorig jaar zomer had World Online geld nodig om te kunnen investeren, maar niemand dacht op dat moment nog aan een beursintroductie. World Online dacht meer aan de uitgifte van obligaties, een high yield bond - totdat de rente van zulk soort leningen naar 14 procent ging. Dat werd dus te duur.

Op 23 augustus 1999 laat Nina Brinks bedrijf Kalexer, waarin haar belang in World Online was ondergebracht, officieel per brief aan haar medeaandeelhouders weten dat ze haar aandelen wil verkopen. Op 10 september biedt ze die volgens afspraak te koop aan aan de aandeelhouders van World Online. Dat zijn op dat moment onder andere Reggeborgh en Sandoz, twee grote investeringsmaatschappijen die samen de meerderheid hebben. Ze zijn ook vertegenwoordigd in de supervisory board van World Online. Victor Bischoff is namens Sandoz president- commissaris, Henry Holterman namens Reggeborgh gewoon commissaris. Een van de andere vier commissarissen van World Online is Avram Miller. In ruil voor zijn werk als adviseur van World Online kreeg hij een groot pakket aandelen. Hij is ook aandeelhouder van Baystar. Hij is de man die Nina Brink in contact bracht met Larry Goldfarb van Baystar. Larry Goldfarb en Avram Miller zitten samen in een kantoor in San Francisco.

Nina Brink biedt haar aandelen dus in september te koop aan aan Reggeborgh en Sandoz. En op 27 december kopen ze allebei een deel (Mallowdale is van Sandoz, Victor Bischoff is de voorzitter van het bestuur). Maar voordat het zo ver is, komen er nog een paar andere aanbiedingen. Een groot Amerikaanse internetfonds wil op 22 oktober World Online wel in zijn geheel kopen, voor 1,5 miljard euro. Dat betekent: 6 euro per aandeel, met zeggenschap over de onderneming.Voor alleen het pakket van Nina Brink ligt er een bod van 2,5 euro per aandeel, zonder zeggenschap.In die tijd wilde France Télécom volgens geruchten ook wel. En Endemol. En Terra. Alle telefoonmaatschappijen en internetbedrijven werden genoemd. Nina Brink: "Everybody was chasing us." Ze geeft een presentatie voor de supervisory board over het bod van het Amerikaanse internetfonds. "Ik liet zien dat het een perfect fit was."

Voor de langetermijnstrategie was het goed geweest om World Online in zijn geheel te verkopen, zegt Nina Brink. Ze had er ook geen enkel bezwaar tegen om haar positie van chairwoman op te geven. "Ik vind het naar om de nummer 1 te zijn. Ik ben niet iemand om een publieke persoon te zijn." Ze vond het, zegt ze, niet per se noodzakelijk om met haar bedrijf naar de beurs te gaan.

Maar hoe Nina Brink ook argumenteerde, ze kreeg haar supervisory board niet mee. Ze wilde haar zin niet doordrijven, zegt ze. Ze was zelf maar een kleine aandeelhouder. President-commissaris Victor Bischoff, lees meerderheidsaandeelhouder Sandoz, was niet van plan om World Online aan een andere onderneming over te doen. World Online moest naar de beurs. Baystar - dat vinden de commissarissen goed. Dus wordt het Baystar aan wie Nina Brink haar aandelen verkoopt, naast Reggeborgh en Mallowdale. Ze spreekt de winstdeling af, zegt ze, omdat alle drie de kopers dat willen. Dan weten ze tenminste zeker dat Nina Brink zich betrokken blijft voelen bij World Online. Nina Brink: "Ik ging daarna met vakantie naar Sankt Moritz en ik was heel blij. Ik dacht: pretty good deal." Waarom 6 euro?

Die prijs, zegt Nina Brink, was gebaseerd op de prijs die het grote Amerikaanse internetfonds op 22 oktober voor World Online had willen betalen. En daar was de converteerbare lening die World Online half december had gekregen van ABN Amro weer op gebaseerd. De ondershandse marktkapitalisatie van World Online - dat is de waarde die de onderneming zou hebben gehad op de beurs - was in december 1999 ongeveer 1,5 miljard euro.

En waarom ging de prijs van het aandeel daarna binnen drie maanden van 6 naar 43 euro?

Nina Brink: "De banken bepalen de prijs samen met de grote institutionele beleggers. Ze kijken naar de markt en dan zeggen ze: dit is de power, dus dit is de prijs. Terra, dat minder abonnees had dan wij, ging in die periode naar een marktwaarde van 36 en 40 miljard euro. Dan was 12 miljard euro voor World Online niet zo raar."

In januari was de marktkapitalisatie van World Online 4 tot 5 miljard euro. In februari 5 tot 8 miljard. In maart 12 miljard. "Ik heb er niets over te zeggen gehad", zegt Nina Brink. "Maar als het zo omhoog gaat, zeg je ook niet dat het je niet bevalt. Je ego wordt gestreeld als iedereen zegt dat jij de grootste beursintroductie van een internetbedrijf bent in Europa. En het is goed voor je concurrentiepositie."

Het maakte haar, zegt ze, ook bang. Zou dit wel goed gaan? "I am always scared. Ik ben iemand die alle risico's vermijdt."

Op donderdag 18 mei begint Nina Brink 's morgens te vertellen over haar ouders, die elkaar leerden kennen op de boot van Indonesië naar Nederland. Ze hadden allebei in een Jappenkamp gezeten en dat was hun redding geweest, zegt ze. De familie in Europa was bijna helemaal uitgemoord. Haar vader en moeder kwamen uit liberaal-joodse gezinnen. Toen in 1956 de Hongaren in opstand kwamen tegen de communisten verhuisden haar ouders naar Canada. Nina Brink was toen drie.

Ze ging naar een protestants-christelijke school omdat er geen liberaal- joodse school was in Canada. Maar haar ouders deden er verder ook niets aan. "Ze vonden religie gevaarlijk." Ze heeft zelf, zegt ze, nog steeds een afkeer van grote groepen.

Pas toen ze met haar moeder en haar zusje weer naar Nederland verhuisde, op haar achttiende, werd ze zich echt bewust van haar joodse afkomst. "We will survive. Wij zijn overlevers, hoe dan ook. En we zijn een very close family."

Ze heeft altijd onafhankelijk willen zijn. "Ik weet niet waarom. Het was meer een kwestie van eh... Ik ben weleens bij iemand geweest om mezelf te analyseren. Dat was na Newtron, begin jaren negentig. Ik had een breakdown. Mij werd toen wel duidelijk dat ik altijd in control wil zijn. Zonder controle raak ik in paniek."

Ze ging terug naar Nederland nadat haar vader was overleden. "Hij is overleden aan kanker. Hij had tumoren in zijn hersens, honderden, heel plotseling. Hij was binnen zes weken dood."

Ze staat op en loopt de kamer uit. Ze zegt: "Dat is niet de clou hoor!" Ze bedoelt: dit heeft niets te maken met de persoonlijke redenen waarom ze vorig jaar haar aandelen wilde verkopen. Als ze weer terug is, zegt ze: "Mijn vader stierf op zijn 46ste, een maand voordat hij 47 werd. Ik ben altijd bang geweest dat ik ook zou doodgaan op mijn 46ste, omdat ik net zo ben als hij." Nina Brink wordt in juli van dit jaar 47. "Dat is mijn grootste angst, om dood te gaan. Ik ben daar altijd veel mee bezig geweest."

How about your stake? Die vraag kreeg Nina Brink voorgelegd op de persconferentie van 1 maart 2000 in hotel De l'Europe, ruim twee weken voor de beursintroductie. Want dat wilde iedereen weten. Hoeveel geld heeft Nina Brink. Hoe rijk gaat ze worden? En er was nog geen prospectus om het in op te zoeken. Dat was nog niet klaar.

Ze antwoordde: "I did not sell at this time." Dat was afgesproken met de legal advisors van de banken, zegt ze. Ze mocht geen andere dingen zeggen dan in het prospectus stonden. Ze mocht geen mededelingen doen over de inhoud van het prospectus. "Maar ik had het hele prospectus op dat moment nog niet gezien. Daarom geen direct antwoord geven."

Hoeveel aandelen Nina Brink in World Online had wilde ze op 1 maart niet zeggen. Volgens de regels hoefde het niet, zegt ze. Ze hield het om redenen van privacy liever geheim. En naar de letter klopt dat.

De forensische accountants van PriceWaterhouseCoopers en Ernst & Young concludeerden op 1 april 2000 dat Nina Brink tussen 26 december 1999 en 27 maart 2000 geen andere aandelentransacties heeft gedaan dan die staan vermeld op pagina 99 van het definitieve prospectus. De accountants concludeerden ook dat ze in diezelfde periode ook geen betalingen heeft ontvangen uit transacties door andere aandeelhouders. En de accountants bevestigen dat in de contracten met Mallowdale en Reggeborgh een afspraak over winstdeling met Nina Brink staat.

"Er was no question of malice", zegt Nina Brink als ze dit verhaal gelezen heeft. "Ik zeg niet dat er geen mistakes zijn gemaakt. Ik probeer alleen uit te leggen: er was geen masterplan."

Met medewerking van Harm van den Berg, Michiel van Nieuwstadt en Joost Oranje