NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

BEREIKBAARHEIDSOFFENSIEF. Dat is dus de komende jaren het nieuwste begrip om het nationale fileleed tegen te gaan. Het kabinet is gisteren akkoord gegaan met de onder deze naam gegroepeerde mobiliteitsplannen van minister Netelenbos (Verkeer en Waterstaat). Een zeer brede aanpak moet er toe leiden dat de Nederlandse wegen niet nog verder dichtslibben.

Voorlopig is het bereikbaarheidsoffensief echter beperkt tot minister Netelenbos zelf. Want vooral zij heeft wat bereikt. Met ingenieus politiek en bestuurlijk handelen heeft Netelenbos de afgelopen maanden steeds meer direct betrokken partijen - die aanvankelijk vooral dwarslagen - weten te committeren. Ook nu weer bleek dat met geld bijna alles te koop is.

Bovenop het bedrag van 70 miljard gulden dat tot 2010 al in de boeken stond voor een verbetering van de infrastructuur, komt nog eens 11 miljard gulden. Hiervan gaat 5,2 miljard naar het openbaar vervoer, 4,8 miljard naar de aanleg van nieuwe wegen, terwijl 1 miljard is gereserveerd voor regionale verkeersvoorzieningen. De verhouding tussen de verschillende bedragen verraadt een politieke ruilhandel tussen openbaar vervoer en wegenaanleg. Die heeft de afgelopen weken dan ook intensief plaatsgehad, waarbij de fractiedeskundigen van de regeringspartijen zich niet onbetuigd lieten. Wat deze jongste uiting van paars monisme betekent voor de parlementaire behandeling straks laat zich raden.

Maar dat laatste zal niet de eerste zorg zijn van Netelenbos. Zij zat met een groot probleem nadat duidelijk was dat het in het regeerakkoord neergelegde voornemen om op bepaalde snelwegen in de Randstad rekeningrijden in te voeren steeds meer maatschappelijke weerstand opriep. De 'blij-dat-ik-rijbeweging' is nu eenmaal een niet te onderschatten politieke factor. Toen zich bij dat protest ook nog eens de vier grote steden voegden die met tolpoorten te maken zouden krijgen, was het doodvonnis over het 'rekeningrijden' in feite geveld.

NETELENBOS HEEFT de tegenstribbelende gemeenten voor zich weten te winnen door hun een deel van de opbrengst van het rekeningrijden, inmiddels omgedoopt in de minder beladen term spitsheffing, in het vooruitzicht te stellen. Zij kunnen dat geld aanwenden voor eigen regionale mobiliteitsplannen. Daarmee krijgt het rekeningrijden meer het karakter van een doelheffing in plaats van een verkapte belastingmaatregel. Maar of de automobilist gevoelig zal zijn voor deze nuancering valt te betwijfelen. De ANWB is in elk geval nog even afwijzend.

Toch zou het jammer zijn als het element rekeningrijden ook nu weer de beoordeling van de mobiliteitsplannen gaat domineren. In een overvol land als Nederland is ruimte een schaars goed. Dat het prijsmechanisme wordt ingezet om de schaarste te verdelen, is een voor de hand liggende weg. Aanvankelijk koerste Netelenbos volledig aan op rekeningrijden. Het getuigt van realiteitszin dat zij nu ook andere heffingsvormen zoals tolwegen en betaalstroken in het experiment wil betrekken. Voorop dient immers te staan dat de bereikbaarheid wordt vergroot. Zeer belangrijk in het nu vastgestelde bereikbaarheidsoffensief is de erkenning dat niet het autobezit maar het autogebruik moet worden belast.

Of met het jongste filebestrijdingsplan nu werkelijk een eind komt aan de massale verstopping van Nederland blijft inmiddels de grote vraag. Er wordt de komende jaren fors meer geld uitgetrokken voor investeringen in wegen en openbaar vervoer. Dat hiervoor geld beschikbaar is, is tevens een illustratie van het probleem. Want de economische groei die zorgt voor de extra financiële ruimte, is tevens de veroorzaker van extra mobiliteit. Juist om die reden zou minister Netelenbos er goed aan doen geen al te ambitieuze verwachtingen te wekken. Te veel voorgangers van haar hebben beloofd dat zij een eind zouden maken aan de files.

HET BEREIKBAARHEIDSOFFENSIEF is vooral een com promis. Tussen landelijke en lokale overheid, tussen overheid en bedrijfsleven, tussen asfalt en openbaar vervoer, ofwel tussen de VVD aan de ene kant en PvdA en D66 aan de an dere kant. Maar als dit 'grote compromis' tevens betekent dat de plannen ook gerealiseerd worden, zou er al veel gewonnen zijn. In het mobiliteitsplan zijn veel taboes weggenomen. Nu de files zelf nog.

( a d v e r t e n t i e s )