NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

JOKE MAT
Halverwege verschijnen de stoute-kinderenlachjes. Die van oud-directeur G. Krayenhoff van het farmaceutische bedrijf Organon is de eerste. Hij heeft net uitgelegd hoe het mogelijk was dat Organon begin jaren zestig min of meer expliciet de zegen van de katholieke kerk in Nederland kreeg voor de productie van de anticonceptiepil. Volgens de katholieke leer, legt Krayenhoff vroom uit, mocht je doorgaan met een product waar je 'een bepaald doel' mee had, ook als dat product 'een bepaalde bijwerking' had, zolang je maar niet al te gelukkig was met die bijwerking. Grijns.

In 1962 kwam in Nederland, als een van de eerste landen in Europa, de pil op de markt. Half Nederland was nog katholiek en geboortebeperking verboden, want daarmee laadde men de verdenking op zich van 'seks om de seks'. Alleen periodieke onthouding ('Vaticaans roulette') wilden priesters in uitzonderlijke gevallen toestaan. In die sfeer moest Organon, nota bene gevestigd in het Brabantse Oss, de pil lanceren.

Het was voorzichtig manoeuvreren, zegt Krayenhoff, zeker toen bisschop Bekkers van Den Bosch Organon om advies vroeg over het nieuwe middel. Maar er werd "een mooie katholieke oplossing" gevonden, die Krayenhoff vooral toeschrijft aan Piet van Keep, een katholieke arts in dienst van Organon. Die organiseerde gesprekken tussen de leiding van het bedrijf en vooraanstaande katholieken als Bekkers en de Nijmeegse theoloog Schillebeeckx. Uitkomst: De pil zou niet worden gepresenteerd als voorbehoedsmiddel maar als een medicijn om de menstruatie te reguleren, met tijdelijke onvruchtbaarheid als bijwerking.

Ja ja. En gij geleuft het? Nu komen de katholieke lachjes. Verrukkelijk. Bijvoorbeeld van twee vrouwen die begin jaren zestig bij Organon werkten. Nee, in het begin wisten ze echt niet beter of de pil was een medicijn, zeggen ze schuldig. Je hoeft niet alles te weten, zei de baas als ze vragen stelden. Op het lezen van de bijsluiter stond vijftig cent boete. Negentig procent van de vrouwen die de pil in doosjes stopten was zwanger. Studentes uit de avondploegen niet, maar die namen dan ook strips mee naar huis.

Omdat binnen de muren van het bedrijf toch niet iedereen bereid was het nieuwe medicijn in te pakken, schakelde 'seksfabriek' Organon hiervoor nonnen in, de zogenoemde slotzusters, die de bijverdienste van dit thuiswerk goed konden gebruiken. Ook zij komen in deze amusante documentaire aan het woord. De geestelijke die tijdens de opname te horen krijgt dat Bekkers zelf dit toestond, kan een hinnik nog net onderdrukken.

In 1963 is Organons triomf over de paus totaal. Bekkers, die zich volgens Krayenhoff waarschijnlijk het lot aantrok van de onmogelijk grote gezinnen op het arme Brabantse platteland, houdt voor de KRO- televisie een toespraak waarin hij de eigen verantwoordelijkheid van de mens benadrukt. Ook als het gaat om de omvang van het gezin. Had hij het over de pil? Hij had het over de pil. Niet het condoom, "dat schaadt, dat schendt en dat krenkt het liefdesspel" zou hij "als boerenzoon" weleens hebben gezegd. Zonder Bekkers, grijnst Krayenhoff, was het marktaandeel van Organon aanzienlijk minder snel tot stand gekomen. Een fraaie kongsi tussen markt en kerk, met als hardst lachende derde: de vrouw.

Vaticaans roulette, Ned.1, 22.41-23.34u.