NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

KESTER FRERIKS
Het is aldoor weer dat pakje Marlboro. Rood-wit van kleur, zwarte letters. Als een dreigend object zwiert het door de film The Tenant (Le Locataire, 1976) van Roman Polanski. Polanski zelf in de hoofdrol als een mensenschuwe archivaris betrekt in Parijs het appartement van een zelfmoordenaar, een vrouw. Zij rookte Marlboro. Wanneer hij bij de 'Tabac' een pakje van hetzelfde merk koopt, zwelt de muziek aan, de verkoper blikt hem indringend in de ogen.

The Tenant is een film over paranoïa. Zowel de medebewoners van het appartementcomplex als de nabestaanden van de zelfmoordvrouw zien in de nieuwe huurder de reïncarnatie van de vorige bewoonster. Aanvankelijk weigert hij dat in te zien, niet beseffend wat zich afspeelt in de verbeeldingskracht en het hoofd van de anderen. Maar het net trekt zich steeds strakker...

Er is behoorlijk wat kritiek geleverd op deze film, waarvan Polanski zelf de regie voerde. Hij baseerde zich op een verhaal van de in Parijs woonachtige schrijver Roland Topor, die kortgeleden overleed. Polanski zou te veel aandacht besteed hebben aan zijn eigen, overigens voortreffelijke, hoofdrol en te weinig aandacht geschonken hebben aan de regie. Ik heb de film altijd fascinerend gevonden en om de een of andere reden denk ik er vaak aan. Dat komt misschien door het pakje Marlboro; zie ik iemand daaruit een sigaret opsteken, dan denk ik: Ha, De Huurder.

Isabelle Adjani als de moeizaam verworven geliefde zet een prachtige rol neer, als altijd in die onvervreemdbare mengeling van gespeelde onschuld en wel degelijk brutale opzet. Cameraman Sven Nykvist weet de sfeer van het lugubere appartement, de straten van Parijs met de luiken voor de ramen, de bemoeial van een portier en de glazen daken van de serres schitterend weer te geven. De film evolueert heel fraai van volstrekte schuldeloosheid via langzaam komend inzicht tot verpletterend besef. De nieuwe bewoner ís de belichaming van de eerdere bewoonster. Hij kan geen kant meer uit. Rudy Kousbroek heeft die sensatie eens het 'Perzisch principe' genoemd (in: Terug naar Negri Pan Erkoms). Als iemand jou zonder reden straft, dan bedenk jijzelf de reden wel. Zo is het ook met de huurder: iedereen ziet in hem de nieuwe zelfmoordenaar, dus gaat hij daarin ook geloven. De dreigende zelfmoord van de nieuwe huurder, daar wijst de hele film naartoe. Het is weleens voorspelbaar genoemd, maar dat is juist de bijtende kracht. De toeschouwer weet het, en kan zich alleen nog maar afvragen wanneer het komt, en of hij dat in de film nog te zien krijgt.

The Tenant (Roman Polanski, Fr, 1976), Net5, 23.20-1.35u.