NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

'Rechtspositie asielzoekers zwakker'

Rechters bespeuren manco's in de nieuwe vreemdelingenwet. Maar ze hopen er ook hun achterstanden mee te kunnen wegwerken.

Door onze redacteur YASHA LANGE

DEN HAAG, 17 APRIL. Wees zorgvuldig, waarschuwt Adriana van Dooijeweert. De landelijk coördinator vreemdelingenzaken bij de Haagse rechtbank richt zich tot de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Haar boodschap: stuur niet te gemakkelijk asielzaken door naar de rechtbanken, anders krijg je ze gewoon terug en begint het gedoe opnieuw. Van Dooijeweert: "Als wij van de IND slecht voorbereide beschikkingen krijgen, zullen we die terugsturen en zeggen: doe je werk nog maar eens over." Haar collega Martine Mondt, president van de Haagse vreemdelingenkamer: "Als wij nog eens uitgebreid onderzoek zouden moeten doen, komen we helemaal niet aan ons eigen werk toe. Dus sturen we dat soort zaken terug. Daarmee geef je de IND het signaal dat ze zorgvuldiger moeten zijn."

Van Dooijeweert: "Want als de IND niet zorgvuldig is, worden ook met de nieuwe vreemdelingenwet de procedures niet verkort. Dan win je wel tijd aan de voorkant, want de eerste beslissing wordt sneller genomen. Maar je verliest tijd aan de achterkant, omdat het werk over moet."

Vandaag wordt in de Tweede Kamer gesproken over de nieuwe vreemdelingenwet, die 'snellere en betere procedures' moet brengen, om een einde te maken aan de lange wachttijden, de hoge instroom en de grote achterstanden bij de IND. Maar ook de rechtbanken, die de beslissingen van de IND toetsen, kampen met grote achterstanden. Ruim 30.000 zaken nu, oplopend tot ongeveer 50.000 zaken eind dit jaar. De helft betreft asielzoekers. "Dat zijn allemaal mensen die al heel lang op een beslissing zitten te wachten", zegt Mondt. Bij de IND krijgen nieuwe zaken nu voorrang. Oude worden op de plank gelegd. De immigratiedienst wil graag dat de rechtbanken dat ook doen. Dat kan niet, zegt Van Dooijeweert. " Wij gaan niet op basis van politieke argumenten zaken versneld behandelen. Er werd gesuggereerd dat wij het first in, first out-principe moesten loslaten. De IND kan dat doen, maar wij niet. Nogmaals, het gaat om mensen die al heel lang wachten." Omdat de IND de oude zaken vertraagd afhandelt, hoopt een grote massa zich op. Die zal de rechtbanken pas in de tweede helft volgend jaar bereiken. Ondanks de uitbreiding van het aantal vreemdelingenkamers - van vijf naar tien en misschien nog meer - is de achterstand ook dan niet opgelost. Toch benadrukken Mondt en Van Dooijeweert dat het overleg met de IND "heel constructief" verloopt. Ze glimlachen er voorzichtig bij.

Wat vindt u van de nieuwe vreemdelingenwet?

Van Dooijeweert: "Ik denk dat er op een aantal punten mogelijkheden tot verbetering en versnelling van de procedure zijn."

Dat klinkt zuinig.

Van Dooijeweert: "Nou, we zijn niet blij met het afschaffen van de mogelijkheid om bezwaar te maken tegen een afwijzing."

U maakt zich zorgen over de rechtspositie van asielzoekers?

Van Dooijeweert: "Ja. En er is ook een principieel punt. De mogelijkheid om bezwaar te maken wordt tegenwoordig heel belangrijk gevonden, het is standaard. Behalve in asielzaken. En dat geldt voor meer punten. Zo komt het asielrecht steeds verder af te staan van het gewone bestuursrecht. Daar maak ik mij zorgen over."

Zou het kunnen dat de bezwaarfase is afgeschaft, omdat de IND denkt: de rechters toetsen toch wel?

Van Dooijeweert: "Er staat in de nieuwe wet met zoveel woorden dat het verantwoord is de bezwaarfase af te schaffen, omdat er nu tweemaal een rechterlijke toets komt. Dus dat wordt wel met elkaar in verband gebracht."

Asielzoekers die worden toegelaten krijgen een tijdelijke vergunning, maar ze krijgen niet te horen waarom. Wat vindt u daarvan?

Van Dooijeweert: "Dat is een pijnpunt. Daar kunnen wel problemen over ontstaan. En proefprocessen. Advocaten zullen zeggen: mijn cliënt heeft er belang bij te weten waarom hij is toegelaten."

Mondt: "Advocaten kunnen ook een beroep doen op de Wet Openbaarheid Bestuur. De IND heeft een reden dat iemand is toegelaten, maar geeft die niet. Dus kan iemand zeggen: er wordt een stuk achtergehouden, het heeft betrekking op mij, ik wil het inzien."

U bent waarschijnlijk wel gelukkig met het afschaffen van de verschillende statussen?

Van Dooijeweert: "Als dat inderdaad leidt tot minder procedures, ja. Niemand heeft zin in overbodige procedures. Het idee is natuurlijk doorprocederen voorkomen. Dat kan de werkdruk van de rechtbanken wel verminderen."

Wat vindt u van het hoger beroep bij de Raad van State?

Van Dooijeweert: "Daar zijn we blij mee. We vonden het altijd principieel onjuist dat in vreemdelingenzaken geen hoger beroep mogelijk was."

( a d v e r t e n t i e s )