NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

DIRK LIMBURG
Maximaal duizend pagina's van zestien regels met plek voor negenendertig tekens. Kleur kan, plaatjes zie je nooit. Het klinkt niet als de ingrediënten voor een modern medium, maar NOS Teletekst is er in twintig jaar tijd toch succesvol mee geworden. Een nieuw medium dat tussen de rokken van een wat ouder communicatiekanaal dagelijks voor miljoenen tv-kijkers in een behoefte voorziet.

Frans Collignon (48) werkt er sinds eind 1980 en is sinds twaalf jaar hoofdredacteur. Over een maand neemt hij afscheid om voor zich zelf te beginnen als consultant nieuwe media, maar beslist niet omdat hij voor teletekst geen toekomst ziet.

Waarom viert u eigenlijk twintig jaar teletekst? "Er zit geen bijzondere reden achter. Het tienjarig bestaan hebben we ook gevierd."

Niet uit vrees dat dit het laatste jubileum is? "Zo lang er tv is in de zin dat je in de huiskamer kijkt naar een programma op een scherm, zal er ook zoiets zijn als teletekst. Want onze kracht is niet dat we nieuws brengen, dat kan iedereen, maar dat je op elk moment, terwijl je met iets anders bezig bent, even kan kijken. Als je wilt weten of het morgen regent, ga je naar pagina 703 of 704. Je hoeft niet te wachten en evenmin allerlei kaartjes aan te klikken. De eenvoud en de doorzichtigheid zorgt dat iets als teletekst altijd zal blijven bestaan."

Het begon op 1 april 1980? "We hadden toen vijftig pagina's en waren nog druk aan het experimenteren. Er was een duizendtal toestellen in Nederland geschikt voor teletekst, dus veel klachten kregen we niet. Het kip en ei-probleem losten we op door onszelf tot kip te verklaren en een goed ei te leggen. Tegenwoordig moet ik bij wijze van spreken informatie afhouden. Dat heeft met onze enorme hoeveelheid kijkers te maken, per dag 3 miljoen."

Wat zoeken die mensen? "Er zijn drie heel belangrijke onderwerpen: nieuws, weer en sport. De laatste jaren is financieel nieuws opgekomen en ook de informatie over televisieprogrammering zit hoog in de boom. En we ondertitelen via pagina 888 bijna 100 uur televisie per week voor doven en slechthorenden. Terecht, want teletekst is in de jaren zeventig in Engeland uitgevonden als een medium voor oproepbare ondertiteling. Eigenlijk is een teletekstpagina een heel erg brede ondertitel."

Hoeveel kost teletekst per jaar? "We doen nooit uitspraken over begrotingen, maar er werken hier een kleine honderd man, waarvan ongeveer de helft bij de nieuwsredactie en de rest bij de ondertiteling. Verder is het een klein stukje techniek; niet echt ingewikkeld. Het is pc-werk, wat software."

Wordt er geadverteerd op teletekst?

"Wettelijk is het toegestaan, maar voorlopig doen we het niet. Het betekent iets voor je kwaliteit. Het kost redactionele ruimte en je zult een advertentiepagina apart moeten opvragen, tenzij je de reclame onder een bericht zet, maar dan heb je geen goede scheiding. Ik weet dat kranten 'ingezonden mededelingen' tussen het nieuws plaatsen, wij doen dat liever niet. "

Verdwijnt teletekst door nieuwe technieken? "Toen de tv kleur kreeg zei niemand dat de tv zou verdwijnen. Als de digitale tv straks veel beter tekstinformatie kan ontvangen, zal dat evenmin het einde van teletekst betekenen. Het is eerder een stimulans om het op een andere manier te laten zien. Maar uiteindelijk gaat het altijd om de inhoud; die is oneindig veel belangrijker dan de vorm. "Volgens de mediagoeroe McLuhan kan het ene medium het andere ook niet verdrijven. Toen wij in 1980 begonnen maakte de Tweede Kamer zich zorgen over de kranten nu er zo veel nieuws op het tv-scherm kwam. Hier aan de muur hangt een protest van het Nederlandse persbureau Vaz Dias dat heftig protesteerde tegen de radio die zo maar live verslag deed van de begrafenis van de Oostenrijkse kanselier Dollfuss in 1934. En nu denken mensen dat door Internet teletekst zal verdwijnen. Hoezo? Ik zou niet weten waarom. We hebben op het web 3,5 miljoen hits per dag. De zoekmachine Ilse is groter, maar bij de 'inhoud' staan wij bovenaan."

Waarom is teletekst zo geschikt voor Internet? "De overzichtelijkheid. Als ik een voetballiefhebber vraag waar de uitslag van Ajax-AZ staat, dan roept hij pagina 650. Nog belangrijker is dat hij weet dat het altijd de laatste informatie is. Er zit hier ook 's nachts een redacteur. We houden niets langer vast dan 24 uur. Erger nog, het meeste nieuws houdt het nog geen zes uur uit. Je mag mensen niet teleurstellen met oud nieuws. Dat lukt je maar één, twee keer. Daarna blijven ze weg. Die dynamiek is belangrijk voor Internet."

Is er veel vraag bij andere sites naar die actualiteit? "Heel veel, maar de NOS wil als een geheel op Internet zitten, dus ook met teletekst. We zijn geen groothandel die aan de detailhandel levert, we zijn zelf de detailhandel."

Sinds wanneer is teletekst op Internet? "We waren er via de Vrije Universiteit al in 1991. In 1993 is de NOS met een eigen site begonnen. Er was een keuze tussen snelle pagina's, en langzame plaatjes van echte teletekstpagina's. Zelfs mensen met de traagste modems kozen voor dat beroerde maar vertrouwde beeld van de tv. Voor onze verjaardag hebben we nu een speciale browser annex screensaver gemaakt waardoor teletekst op Internet nog makkelijker wordt. Je tikt een nummer en je krijgt een plaatje van de pagina."

De publieke omroep zou te weinig doen aan Internet. "Die kritiek vind ik nogal obligaat. Allereerst staat Internet nog steeds in de kinderschoenen. Niemand weet hoe het moet. Een paar jaar geleden zou de pushtechnology het helemaal worden - daar is niks van over. Daarna zeiden ze dat portals het summum waren. Je bent gek als je voortdurend achter de laatste ontwikkelingen aanrent. Internet is lekker vrijgevochten en je kiest je eigen positie.

"Ook is het nog altijd te veel een trucje. Veel mensen zijn gewoon blij en trots dat ze er op zitten. En al kan ik een uitslag heel anders brengen dan op teletekst of in Studiosport, hij zal er niet door veranderen. Internet is vaak net een kleuter met een kleurendoos: elk kleurtje moet gebruikt.

"En vergeleken met wie doen we te weinig? Van de 'inhoudelijke' sites wordt die van ons het meest bezocht. Hallo kranten, waar blijven jullie!"

(www.nos.nl/tt/tb en over teletekst in het algemeen www.mb21.co.uk/teletext/)