Uitgebracht op huurvideo door Dutch FilmWorks

Bestrijders van mafia verheerlijkt

Door HANS BEEREKAMP
Francesco Rosi, de Italiaanse regisseur die bij uitstek films maakte over de georganiseerde misdaad, tekende in 1976 voor een gelaagde thriller, getiteld Cadaveri eccellenti. Dezelfde term, 'illustere lijken', komt ook bij herhaling terug in Falcone, een oorspronkelijk voor de Amerikaanse kabeltelevisie geproduceerde film van Ricky Tognazzi over de Siciliaanse onderzoeksrechter Giovanni Falcone. Eind van de jaren tachtig bracht hij in een monsterproces 460 mafiosi voor een rechtbank, die er 223 veroordeelde.

Tognazzi is een van de succesvolste jonge Italiaanse regisseurs.

Falcone is een zorgvuldige productie, opgenomen in Palermo en Rome, met op twee Amerikanen in de hoofdrollen na uitsluitend Italiaanse acteurs, die Engels spreken.

Toch is Falcone een goede casus voor de teloorgang van de Italiaanse cinema. Tognazzi maakte een heldere film voor een breed (Amerikaans) publiek, waarin een cursus mafia voor beginners wordt gegeven. De kapstok is een soort van Grieks drama, omdat de mafiabestrijders maar al te goed weten wat voor risico zij en hun directe omgeving lopen. Steeds wordt er vooruitgewezen naar een mogelijke aanslag, en op 23 mei 1992 zal een bom onder de Autostrada dan ook van volksheld Falcone een illuster lijk maken. De spectaculaire, maar niet vet uitgesmeerde reconstructie van die explosie is genoeg reden om Falcone uit de videotheek te halen. Maar voor Tognazzi is dat de enige betekenis van de term Cadaveri eccellenti, voorname slachtoffers en martelaren. Rosi, die een deel van zijn film situeerde tussen mummies in catacomben, bedoelde er nog iets anders mee: de kadavers waren ook de politici en geestelijken die heulden met de mafia. Een regisseur van Rosi's kaliber zou niet hebben volstaan met de verheerlijking van Falcone en de demonisering van Toto Riina, de plattelandscapo die de handen van verraders liet afhakken en aan de varkens voerde, maar ook de later veroordeelde oud-premier Andreotti tot onderwerp gemaakt hebben. Tognazzi noemt die naam slechts in de obligate slottekst. Zijn film is een oppervlakkige geschiedenisles, en verzuimt het soort inzicht te bieden dat je van een filmkunstenaar verwachten mag. Maar zulke regisseurs komen in de nieuwe generatie Italiaanse filmmakers niet veel meer voor.