NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door Robèrt Misset
Dolgraag had Bert van Marwijk (47) het rumoer rond zijn aangekondigde transfer naar Feyenoord willen bezweren met een zege van zijn huidige werkgever Fortuna Sittard. Maar na de bedroevende vertoning tegen AZ moet de 47-jarige coach toch het gevoel hebben bekropen dat hij nog een half jaar op een zolderkamer moet wonen, terwijl in Rotterdam al een mooi huis voor hem klaar staat. Maar die suggestie werpt de opvolger van Leo Beenhakker na de kansloze 2-0 nederlaag verre van zich. "Ik heb de spelers van Fortuna verteld dat ik nu juist bereid ben dag en nacht met ze te werken om het seizoen goed af te maken. Ik heb mijn promotie namelijk ook aan hen te danken."

Het elftal van Fortuna wekte gisteravond in Alkmaar echter niet de indruk dezelfde bezieling op te brengen voor de scheidende trainer, al verklaarde routinier Ruud Kool plichtmatig dat "we met zijn allen in de eredivisie willen blijven, of de trainer nu weggaat of niet". Vooral omdat het geheel ontmantelde Fortuna barre tijden doormaakt in de eredivisie wenst Van Marwijk zo min mogelijk vooruit te kijken naar een opwindende episode in zijn relatief korte loopbaan als trainer in het betaalde voetbal. Hij heeft het bestuur van Fortuna al verzocht versterkingen aan te trekken. "We teren nog op het krediet van de afgelopen twee jaar, terwijl we niet alleen kwaliteit, maar ook mentaliteit hebben ingeleverd."

Een dag eerder in Sittard toonde de nieuwe coach van Feyenoord zich slechts opgelucht dat hij het grote nieuws niet langer voor zich hoeft te houden. Zijn aanstelling in de Kuip werd door één voormalige collega met scepsis begroet. Als commentator voor Canal Plus noemde Willem van Hanegem de coach met wie hij bij AZ nog heeft gevoetbald "een fijne gozert". Maar volgens hem is Van Marwijk nog te onervaren en zou Feyenoord er goed aan doen Leo Beenhakker nog een jaar als supervisor aan te stellen. Een onzinnige suggestie, die wellicht door jaloezie is ingegeven, want Van Marwijk heeft meer ervaring opgedaan dan jongere trainers als Wouters, Koeman en Rijkaard. "En is iemand met ervaring dan per definitie een goede trainer?", zegt Van Marwijk laconiek. "Ervaring kan nooit het enige argument zijn om iemand te beoordelen."

Van Marwijk is als coach inderdaad pas twee jaar actief in het betaalde voetbal. Maar voor de clubleiding van Feyenoord gaf juist de doorslag dat hij bij Fortuna Sittard met beperkte middelen maximaal had gepresteerd. De gave om authentiek te blijven onderscheidt Van Marwijk bovendien van zijn meeste collega's. Je kunt een imago creëren, zoals Fritz Korbach, die zijn rol als hofnar in extremis cultiveert. Van Marwijk probeert echt zichzelf te zijn. "Want iemand die hardop beweert dat hij altijd eerlijk en oprecht is, vertrouw ik niet. Je kunt het hooguit nastreven en dat valt in de voetbalwereld niet mee."

Ook van zijn spelers verwacht Van Marwijk dat ze niet acteren. "Na de ongelukkige nederlaag tegen FC Twente smeten enkele jongens in de kleedkamer hun schoenen op de grond. Ik zei: 'jullie doen net of je kwaad bent, maar het komt niet van binnenuit'. Op het veld zei ik tegen verdediger Kevin Hofland dat hij die twintig supporters van Fortuna moest bedanken. Kevin is normaal gesproken een bedeesde jongen die weinig zegt. Hij liep strak langs me heen naar de kleedkamer. De volgende dag riep ik hem bij me. 'Dat moet je nooit meer doen', zei ik. 'Maar je had wel gelijk, jij was tenminste echt boos."

Schijn en werkelijkheid heeft Van Marwijk allang weten te scheiden. Ook gisteravond in Alkmaar verscheen Van Marwijk traditioneel in trainingspak om zijn analyse te geven van het duel met AZ. "En als het aan mij ligt, zal ik ook bij Feyenoord geen maatkostuum dragen. Ik voel me nu eenmaal meer op mijn gemak in een trainingspak." Ook in de Kuip zal Van Marwijk dus een sjekkie draaien, een pilsje bestellen en het voetbaljargon vermijden waarvan zoveel clichémannetjes in het betaalde voetbal zich bedienen. Uit de mond van Van Marwijk komen geen termen als 'looplijnen' en 'doordekken'. "Die gebruik ik op de training ook niet, dus waarom dan wel na een wedstrijd? Ik probeer het voetbal simpel te houden. Ik zeg tegen mijn spelers: weet je hoe je op een nat veld niet moet uitglijden? Door niet uit te glijden."

Eerlijk en consequent wordt Van Marwijk genoemd door de spelers die bij Fortuna met hem hebben gewerkt. Alleen buiten het veld behandelde hij de inmiddels bij PSV voetballende Mark van Bommel als zijn schoonzoon. "Toen Mark verkering kreeg met mijn dochter heb ik hem voorgehouden dat we beiden professioneel met die situatie om moesten gaan. 'Mark komt wel eens bij mij thuis' heb ik de spelers verteld, was ik mogelijk gezeur meteen voor. Ik heb hem bewust ook niet geadviseerd of hij naar Ajax of PSV moest gaan. Het moest zijn eigen keuze zijn. Ik had Van Bommel wellicht nog voor Fortuna kunnen behouden, want voor ons was zijn vertrek natuurlijk de zoveelste aderlating in de selectie. Maar moet ik een talentvolle voetballer van 22 jaar remmen in zijn ontwikkeling?"

De schoonvader verkeerde in dezelfde situatie toen Feyenoord hem al in oktober vroeg of hij Beenhakker volgend seizoen wilde opvolgen. Toch heeft Van Marwijk de plotselinge stroomversnelling in zijn carrière niet voorzien. "Ik kan niet lobbyen, dat zit niet in mijn aard. Ik ben geen carrièreplanner, ik heb alleen gezegd dat ik graag met nog betere voetballers zou willen werken. Die kans wordt me nu door Feyenoord geboden. In mijn jeugd droomde ik ook niet van een carrière als voetballer. Ik realiseerde me pas veel later dat ik dagelijks 36 kilometer van en naar school en vervolgens naar Go Ahead fietste om maar te kunnen voetballen."

Met een glimlach kijkt de inmiddels grijze coach naar een oude foto van de voetballer Van Marwijk. Een frle, technisch begaafde linksbuiten met lang haar, die zich nooit in een keurslijf liet stoppen en altijd zijn instinct volgde. Die voetballer had je toch eerder bij Ajax verwacht dan bij Feyenoord? Een voorkeur had Van Marwijk toen ook al niet, want Coen Moulijn én Piet Keizer waren zijn idolen. "Ik heb getracht al hun bewegingen te imiteren", zegt Van Marwijk, terwijl hij de grootste truc van Moulijn demonstreert. "Ik heb ze zelden gesproken, maar ik heb altijd respect gehad voor oud-voetballers die zichzelf zijn gebleven."

Wellicht omdat Van Marwijk zich juist in die collega's het meeste herkent. Bijna schuchter biecht hij op na een thuiswedstrijd van Fortuna Sittard altijd het sponsorhome te bezoeken. Niet om met zakenmensen van gedachten te wisselen, maar in de wetenschap dat hij daar de voormalige profvoetballers Willy Dullens en Jan Notermans ontmoet. "Bij die twee ruik ik voetbal, ik vind het heerlijk om even met ze over de wedstrijd te kletsen, want ook van Dullens en Notermans kan ik wat opsteken." Hij gelooft nu eenmaal niet in trainers die pretenderen de wijsheid in pacht te hebben. "Trainers mogen roepen dat ze vier systemen kunnen uitvoeren, maar spelers kunnen dat niet."

Grijnzend: "De Van Marwijk uit de jaren '70 was een eigenwijs en brutaal mannetje dat alles beter meende te weten. Ik ben nog eigenwijs, maar ik ben er wel achter gekomen dat ik lang niet alles weet. Ik ben pas vanaf mijn 26ste gaan nadenken over voetbal, voor die tijd onderging ik het." Met zijn huidige kennis was hij ongetwijfeld een betere voetballer geweest, veronderstelt hij. Hoewel de aanvaller regelmatig met Johan Cruijff werd vergeleken, heeft hij slechts één interland in 1975 tegen Joegoslavië - en dan nog een halve, want in de rust werd hij gewisseld - achter zijn naam en speelde hij als prof voor Go Ahead, AZ'67, MVV en Fortuna Sittard.

"Mij werd altijd een grote toekomst voorspeld", herinnert Van Marwijk zich. "In dat opzicht hebben critici gelijk met hun conclusie dat ik er niet alles uit heb gehaald. Ik ben drie meniscussen kwijt en ik heb een hernia gehad, vroeger was je met die blessures zomaar een jaar uit de roulatie. Maar ik heb het voetbal te gemakkelijk opgevat. Ik heb dingen gemist die ik nu als trainer extra accentueer. Ik voetbalde alleen als ik de bal aan mijn voet had, zonder bal stond ik bij wijze van spreken stil en dat kon ook in die tijd niet. Toevallig had ik het laatst nog met de spelers van Fortuna Sittard over het voornaamste verschil met de voetballers van vroeger. Ik werd bij Go Ahead nog opgevoed door de oudere spelers, dat gebeurt nu niet meer."

Mannen als doelman Nico van Zoghel, Gerard Somer, Jan Veenstra, Henk Warnas, Oeki Hoekema en Ruud Geestman zetten de rebellerende Van Marwijk wel op zijn plaats. "Ik werd als jong talent letterlijk van de training geschopt. Die gasten kwamen bij me en zeiden: 'wie ben jij nou eigenlijk met je grote mond?' Dan gaf ik ze nog een grote mond terug ook. Toch heb ik veel van ze geleerd. Ik probeer mijn spelers te stimuleren zelf het initiatief te nemen, dat gebeurde vroeger van nature."

Van Marwijk werd opgevoed met het idee dat hij zich moest voorbereiden op een leven na het voetbal. "Dat is me door mijn vader met de paplepel ingegoten. Ik ben geen man van de nostalgie, maar ik weet wel dat ik als voetballer veel meer weerstanden heb moeten overwinnen dan de huidige generatie." Veel onzekerder was het perspectief voor de jochies in de Geraniumstraat in Deventer, waar moeder Van Marwijk nog steeds woont.

Opgetogen wandelt de trainer door zijn jeugd. "Helaas kun je in de Geraniumstraat door al die auto's niet meer voetballen. Ik heb reeds als kind de kunst van het overleven geleerd. Op straat zelfs letterlijk, want probeer maar eens met een bal aan je voet een stoeprand en een put te omzeilen, je snel om te draaien om een fietser te ontwijken om vervolgens snel weg te duiken voor een auto."

Met ironie in zijn stem: "En als de bal dan in een tuin belandde, moest je als straatvoetballer heel snel omschakelen, zoals de huidige lichting trainers zegt, anders was je hem kwijt. Die weerstanden kan ik als coach niet imiteren, want Johan Cruijff constateerde terecht dat Nederlandse spelers net dat beetje extra missen. Ik merk het nu bij Fortuna, maar dat vloeit ook voort uit onze cultuur. Een Italiaanse spits krijgt als junior al te horen: 'je krijgt één kans en dan moet je scoren ook'. Een Nederlandse aanvaller mist een kans in de wetenschap dat hij er nog vijf krijgt. Dat maakt hem mentaal kwetsbaarder dan zijn Italiaanse collega."

( a d v e r t e n t i e s )