T I T E L :	The Blair Witch Project
R E G I E :	Eduardo Sanchez en Dan Myrick
M E T :	Heather Donahue, Michael Williams, Joshua Leonard.

In: 20 bioscopen

Lowbudget horrorfilm speelt in op angst voor donker

'Te bang om ogen te sluiten'

Door DANA LINSSEN
Van alle dingen die we tijdens een filmvertoning kunnen ervaren, lijkt het donker het meest vanzelfsprekend. Niet echter bij The Blair Witch Project (TBWP), een ultra-lowbudget horrorfilm die zo nadrukkelijk niet op effect belust is (hij wordt gepresenteerd als een door de hoofdpersonen zelf gedraaide documentaire) dat de duisterste angsten van de toeschouwer vrij spel krijgen. Waarbij de uit onze kinderjaren stammende angst voor de nacht wel de voornaamste is.

Want wie is niet bang geweest voor de fantomen en de spoken die over de muur slopen in het bedreigende zwart van zijn slaapkamer? TBWP is meer dan een sensationele fake-documentaire over drie filmstudenten die in de bossen van Maryland een reportage maken over de legende van de 'Blair Witch' en na een aantal dagen spoorloos verdwijnen. Nog voordat iemand de film had gezien bezochten miljoenen bezoekers de website www.blairwitch.com waarop de complete mythologie rondom het project werd uiteengezet. Van 'The Blair Witch Cult' een boek uit 1809 over een door het Black Hills Forest dwalende heks, tot geheime FBI-dossiers over de verdwijning van studenten Heather, Mike en Josh (die om het werkelijkheidsgehalte te vergroten hun eigen naam gebruiken). Inmiddels is TBWP ook een boek, een cd en is er een dvd in voorbereiding, die naast de film ook een gefingeerde documentaire zal bevatten over de zoektocht naar de drie studenten.

Maar verbluffender dan het fenomeen TBWP, dat vooral op een verstandelijk niveau intrigeert en amuseert, is toch die deels op zwartwit 16mm geschoten en deels op High-8 video gedraaide film, gemonteerd uit wat een jaar na de vermissing van de hoofdpersonen in de kelders van een vervallen huis werd gevonden. Het ziet er niet uit, is vaag en onscherp en vaker alleen maar zwart. We zien hun verschrikte, afgepeigerde gezichten, horen hoe ze schreeuwen en door het bos rennen en zijn getuige van Heathers laatste biecht: "Ik ben te bang om mijn ogen te sluiten, maar ik ben ook te bang om ze open te houden."

Op een enkel moment na komen we niet te weten waarvoor zij zo bang zijn en dat maakt de film des te suggestiever. Niet alleen kan de toeschouwer straffeloos zijn eigen kampvuurverhalen op de film projecteren, de angst die we zien is wel degelijk echt. De drie acteurs wisten dat ze gedurende het productieproces aan een aantal ontberingen zouden worden blootgesteld, waar ze dan vanuit hun personage op zouden moeten reageren. Op gezette tijden kregen ze voedsel en instructies, maar ze konden ook totaal onverwacht 's nachts worden gewekt door gegiechel of geschreeuw.

'Method filming' noemen regisseurs Sanchez en Myrick dat. Door dit geënsceneerde realisme maken ze de toeschouwer ook medeplichtig aan de angst van de hoofdpersonen met hij zich tegelijkertijd identificeert. Wie zijn die 'they' waar Heather, Mike en Josh zo bang voor zijn? Zijn dat de bomen, die overdag maar een beetje staan te dromen in het bos, zoals het kinderliedje zingt, maar 's nachts in het rond dansen? Zijn dat een stelletje stomme rednecks uit de omgeving die die bleekneuzerige studentjes wel eens een lesje zullen leren, zijn het de sadistische filmmakers, is het de heks, of de archetypische angst voor de heks, zitten er inderdaad ogen in de bomen die hen beloeren? Wat de hoofdpersonen niet weten, maar wij toeschouwers des te beter, is dat ze inderdaad bekeken worden, een beetje argwanend eerst - wie zijn zij en wat doen zij hier - later misschien met humor en sympathie, tot we hen uiteindelijk met angst en afgrijzen gadeslaan, niet vermoedend dat onze angst hun angst voedt. Wij willen dat ze dat huis binnengaan, waar later hun dagboeken en filmrollen gevonden zullen worden, want wij weten dat dat onvermijdelijk is, omdat een eenvoudige titelkaart dat al heeft verteld.

Met het zweet in je handen en al je nekharen gespannen wacht je even verlamd als zij op hun ondergang. En dan is er opeens dat laatste beeld, zo gruwelijk en onverwacht, dat het zich na afloop op je netvlies heeft vastgebrand als een halfverduisterde zon. En dat heb je dan samen met de film in 90 minuten zo echt zitten maken, dat je maar één ding wilt. De film nog een keer zien. En hopen dat het anders af zal lopen. En schreeuwen: 'Doe het niet.' Maar dat doen de hoofdpersonen in een horrorfilm natuurlijk wel. En net als Heather moeten we blijven kijken, want dit is zo eng dat het niet eens meer helpt om je ogen dicht te doen. De toeschouwer van The Blair Witch Project is zelf zijn grootste belager.