NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Derde-generatie antieconceptiepillen blijken toch vaker trombose te veroorzaken. Maar dat is nog geen reden voor een nieuwe 'pilpaniek'. 'Risico's blijven een zeldzaamheid.'

Door onze redacteur MARCEL AAN DE BRUGH

ROTTERDAM, 12 JULI. "Wat zou je doen als je een meisje van veertien bent, en je wil met de pil beginnen", vraagt dr. Ron Herings. "Ik wist het wel, ik zou mijn huisarts om een tweede-generatie anticonceptiepil vragen."

In de toekomst zou het wel eens standaard voorschrift kunnen worden dat huisartsen weer een tweede-generatie anticonceptiepil gaan voorschrijven aan jonge 'starters', meiden onder de 25 die voor het eerst 'de pil' willen gaan slikken. Nu schrijven huisartsen nog een derde-generatie pil voor, zoals Marvelon, Melaine, Minulet of Mercilon. Dat is voor een deel te danken aan de farmaceutische industrie, die zich bij de marketing van hun nieuwste generatie anticonceptiepillen met name op de jonge vrouw richten.

In de toekomst zouden farmaceuten die strategie misschien moeten bijstellen, aldus Herings. Samen met twee collega's publiceerde hij afgelopen zaterdag in het medisch vakblad The Lancet een artikel over risico's van pilgebruik. De onderzoekers, alledrie verbonden aan de afdeling farmaco-epidemiologie van de Universiteit Utrecht, komen hierin tot de conclusie dat derde-generatie anticonceptiepillen een verhoogd risico op een diep-veneuze trombose (een bloedstolsel in een beenader) met zich meebrengen, vergeleken met tweede-generatie anticonceptiepillen. Dat risico is vier keer zo groot.

Dat zo'n risico bestaat, is duidelijk sinds 1995. Het Britse Committee on Safety of Medicines waarschuwde in oktober van dat jaar alle artsen in het land voor het feit dat derde-generatie anticonceptiepillen een verhoogd risico op diep-veneuze trombose geven, vergeleken met de tweede-generatie pillen. Er was toen sprake van een 'pilpaniek'. Duitsland en Engeland kondigden een voorschrijfverbod aan voor derde- generatie pillen beneden de 30 jaar; farmaceuten leden miljoenenverliezen en het aantal abortussen nam tijdelijk toe. Sindsdien is de discussie over de veiligheid van de pil niet opgehouden.

Het verschil tussen de tweede- en derde-generatie pillen is hun hormoonsamenstelling. Alle anticonceptiepillen bevatten twee soorten hormonen: een oestrogeen en een progestageen. Tweede- en derde generatie pillen bevatten hetzelfde oestrogeen (ethinylestradiol), maar andere progestagenen. In eerste instantie dacht men dat oestrogeen verantwoordelijk was voor het extra risico van de derde-generatie pil omdat, zo zegt Herings, "er al eerder relaties waren gevonden tussen trombose en oestrogeen. Dat hormoon kan de bloedstolling bevorderen. Maar in oude en nieuwe generatie pillen zit evenveel oestrogeen, dus zoekt men het inmiddels toch meer bij de verschillende samenstelling in progestagenen."

Jaarlijks komt bij 1 op de 10.000 vrouwen tussen de 15 en 50 jaar die de pil niet slikken, veneuze trombose voor. Bij gebruik van de pil wordt dat risico bijna vier keer zo hoog. In Nederland, waar 1,7 miljoen vrouwen tussen de 16 en 50 jaar een anticonceptiepil slikken, krijgen zo'n 600 vrouwen jaarlijks een trombose door het slikken van zo'n pil. Meestal geneest men van een diep-veneuze trombose. Ongeveer één procent overlijdt aan de gevolgen: een bloedstolsel in de benen kan losschieten en bijvoorbeeld in de longen terechtkomen. Daar kan een stolsel een longinfarct veroorzaken. Herings wil het gevaar van de pil relativeren. "Risico's blijven een zeldzaamheid", aldus de farmaco-epidemioloog. "Zwangerschap en roken zijn grotererisicofactoren."

Waarom de derde-generatie pil een hoger risico geeft op trombose is nog niet duidelijk. Er is lange tijd een verband geopperd met de veranderde voorschrijving. Na 1988 is het pilgebruik met 25 procent gestegen en de nieuwe gebruiksters kregen bijna allemaal een derde-generatie pil. Tegelijkertijd steeg tussen 1987 en 1994 het aantal pilgebruiksters onder vrouwen die medicijnen slikken tegen bloedstolsels. Ook bij vrouwen met risicofactoren voor hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk en extreme dikte zijn de gebruiksters van de derde-generatie pil oververtegenwoordigd. Het hogere risico op trombose zou dus eerder samenhangen met het voorschrijfbeleid, dan met de pil zelf.

Maar met hun nieuwe studie weerleggen Herings en zijn twee collega's dit. Zij screenden vrouwen die een tweede- of derde-generatie pil slikten, maar geen andere medicijnen zoals anti-bloedstollers, hormoonpreparaten, medicijnen tegen hart- en vaatziekten of de 'morning- after pill'. "Het verhoogde risico van de derde-generatie pil blijft aanwezig. Het lijkt dus toch echt in de pil zelf te zitten", aldus Herings.

Wat nou wel de oorzaak is van het verhoogde risico weet Herings niet. Misschien een genetische factor. "Misschien moeten we pilgebruiksters op den duur van te voren genetisch gaan screenen. Maar daarover wordt heel verschillend gedacht", zegt Herings. De belangrijkste verandering voor de nabije toekomst is volgens Herings een veranderd voorschrijfgedrag van de huisarts. Jonge vrouwen beneden de 25, die voor het eerst de pil gaan slikken, zouden beter een tweede- dan een derde-generatie pil voorgeschreven kunnen krijgen. Herings: "De Ziekenfondsraad neigt daar ook naar."

De derde-generatie anticonceptiepillen vergroot de kans op trombose, vooral bij vrouwen die jonger zijn dan 25 jaar en voor het eerst 'de pil' slikken. Zij hebben een vier maal zo grote kans op trombose, vergeleken met vrouwen die een tweede-generatie anticonceptiepil slikken. Dat meldden dr. Ron Herings en collega-onderzoekers van de afdeling farmaco-epidemiologie van de Universiteit Utrecht afgelopen zaterdag in het medisch vakblad The Lancet.

De farmaco-epidemiologen maakten bij hun onderzoek gebruik van het PHARMO-systeem, een geautomatiseerd gegevensbestand waarmee schadelijke bijwerkingen van geneesmiddelen kunnen worden opgespoord. PHARMO heeft van 300.000 Nederlanders geregistreerd welke geneesmiddelen ze sinds 1986 op recept voorgeschreven krijgen. Voor hun onderzoek selecteerden de Utrechtse farmaco-epidemiologen een groep vrouwen die nog niet eerder een diep-veneuze trombose hadden gehad, geen antistollingsmedicijnen slikten, geen hormoonpreparaten, geen medicijnen tegen hart- en vaatziekten of de 'morning-after pil'. Eerder onderzoek kon niet uitsluiten dat het verhoogde risico misschien zou samenhangen met het feit dat steeds meer vrouwen met risicofactoren (voor bijvoorbeeld hart- en vaatziekten, suikerziekte, hoge bloeddruk en extreme dikte) een anticonceptiepil gaan slikken. Met hun onderzoek sluiten de Utrechters dat uit.

( a d v e r t e n t i e s )