NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Nu vijf miljoen Nederlanders een mobiele telefoon (GSM) hebben, is het belgedrag veranderd. En het aantal blijft groeien.

Door RINSKJE KOELEWIJN en YASHA LANGE

AMSTERDAM, 10 JULI. "Raad eens waar ik ben..." Op Ayers Rock in Australië, aan een zandstrandje in de Indische Oceaan, in een disco op Ibiza. Even vrienden en familie thuis laten delen in het vakantiegeluk. Weg zijn bestaat niet meer na het succes van de mobiele telefoon.

Vijf miljoen bellers zijn er nu in Nederland. Niet alleen meer de zakenman en de bouwvakker. Ook jonge kinderen, bejaarden en zelfs de grootste GSM-haters zijn overstag. Geen scheve blikken en geïrriteerd gezucht meer als de telefoon gaat op het terras of in de trein. Natuurlijk, de GSM is handig om 'bereikbaar' te zijn, om te laten weten dat je later komt of om even te zeggen dat je er bijna bent. Maar er is meer. Twee telefoons, bijvoorbeeld. Erg handig. Eén voor de zaak, één voor privé. John, veel kettingen, strakke kop, in een Amsterdams café: "Dat ding van de zaak zet ik vaak uit. Maar mijn ouders zijn allebei hartpatiënt, dus ik wil 24 uur per dag, zeven dagen per week belbaar zijn."

Twee mobiele telefoons, beide privé, bestaat ook. In coffeeshop de Stempel weten ze er alles van. Simon, achter de bar: "Een GSM waarop mijn vrouw mij belt en een waarop mijn vriendin belt." Hoe werkt dat dan? "Nou, als ik thuis ben, zet ik die van mijn vriendin uit. En als ik bij mijn vriendin ben, zet ik die van mijn vrouw uit." Stamgast Mo: "Bij ons werkt een jongen, die heeft drie mobiele telefoons."

Vaste prik in elk gesprek is de locatie. 'Waar zit je?' In de auto/op de wc/ middenin een vergadering/op de fiets. Of zoals twee Amsterdamse exploitanten van sekskroegen in Zuid-Amerika die "voor zaken" altijd bereikbaar moeten zijn: "In Panama."

Een locatie vinden, dat is ook een veel gebruikte toepassing. "Ik sta nu op de Maasboulevard, waar woon je nou precies?" Navigeren per GSM. 'Zie je die toren? Daar moet je naar links.' Verdwalen is verleden tijd. De ANWB-alarmcentrales kennen het verschijnsel: "Mensen die de weg kwijt zijn, bellen even naar ons kantoor in Lyon voor de juiste afslag." Staan ze met een kapotte auto langs de weg, of komen ze een lastige gendarme tegen, dan bellen ze ook.

"Jongeren SMS-en veel", zegt Chris Offringa, directeur van Teleworld. Tekstberichten sturen naar elkaars mobiele telefoon is goedkoper dan bellen. " Ze maken afspraken of ze leren elkaar kennen. Dat is minder eng dan iemand direct bellen." Ze geven wel geld uit aan 'frontjes' in verschillende kleuren.

'Er bellen 25 mensen over één ongeluk'

Het aantal noodoproepen voor familieleden via de Wereldomroep daalt, zegt de ANWB. Iedereen is belbaar, niemand meer spoorloos. Ook kinderen niet. Schrijf, zoals een vader op het strand doet, met watervaste stift het 06-nummer op de armpjes van de kinderen. Raken ze kwijt, dan is er altijd wel iemand die - op de mobiele telefoon - belt.

Een uitkomst ook voor vaders met dochters in de discoleeftijd. Twee uur 's nachts, dochter fietst met gsm aan haar oor naar huis. Vader kan haar de hele rit begeleiden. De mobiele telefoon voor de veiligheid. Gehandicapten en bejaarden maken er om die reden ook gebruik van. De gemeente Amstelveen gaf gratis gsm's aan 180 'minder validen' met een (electrische) rolstoel. "Mochten ze een lekke band krijgen, bijvoorbeeld, dan kunnen ze altijd bellen om hulp", zegt Pieter Heidema van de gemeente.

Veiligheid voorop, zeggen ze bij de 112-alarmcentrale in Driebergen. Maar het kan ook te veel worden. "Het aantal meldingen stijgt per verkochte mobiele telefoon", zegt Ed Kraszewski van de KLPD. Of je nu vanaf de snelweg bij Maastricht of vanaf de zeilboot bij Texel belt, elk mobiel telefoontje naar het alarmnummer wordt in Driebergen behandeld. Deze week kwamen er 62.000 meldingen. "Soms bellen er 25 mensen over hetzelfde verkeersongeluk."

Koerden, Marokkaanse jongens in Amsterdam, feestende Feyenoord- hooligans: ze gebruiken volgens de politie hun gsm om in no time een strak georganiseerde rel te ontketenen.

Maar, schrijft Jan Mulder in het Libertel-boekje Mobieliquette: "Ook de gewone toeschouwers gaan steeds meer over tot bellen. Ik zat laatst naast een man met een telefoon. Hij gaf een rechtsstreeks verslag - ik meen aan zijn vrouw die met een gebroken been thuis lag. Dus niet alleen de stand en de manier waarop de doelpunten waren gemaakt, nee, hij vertelde alles. Aangezien het iemand van de tegenpartij was, was het niet te harden. Hij verdraaide werkelijk de hele gang van zaken. Ik sprong bij tijd en wijle uit mijn vel van verontwaardiging."

Scholieren gebruiken hun telefoon juist zuinig. Een pre-paid kaart en nummerherkenning is genoeg. Zit je in de klas en trilt je telefoon (rinkelen mag niet), dan kijk je alleen wie er belt. Een keer overgaan betekent een tussenuur vrij, twee keer betekent: 'we zitten in de snackbar'.

Door de nummerherkenning ontstaan ook nieuwe begroetingsrituelen. Niet meer opnemen met je eigen naam, maar met de naam van de beller. Of meteen beginnen met het gesprek. 'Waar blijf je nou?' Ze geven wel geld uit aan 'frontjes' in verschillende kleuren. Offringa: "Dan past ie bij hun kleding of hun bui." In Italiaanse winkels hangen spiegels. Kan je zien hoe je telefoon staat. En als iedereen een 06 heeft, wat is dan het ultieme statussymbool? Géén mobiele telefoon.