NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

De havenconcerns Pakhoed en Van Ommeren hebben elkaar dan toch gevonden. Persoonlijke tegenstellingen zijn met enig geweld opzij gezet. Het Spijt Me in de Rotterdamse haven.

Door onze redacteuren
MARC SERNÉ en ERIK VAN DER WALLE

ROTTERDAM, 5 JULI. Zelden heeft een zakelijke vrijage zoveel slachtoffers geëist als de voor de tweede maal voorgenomen fusie tussen de havenconcerns Van Ommeren en Pakhoed. De twee bestuursvoorzitters stappen op en de twee president-commissarissen worden 'gewoon' commissaris.

Toen de fusie vorig jaar juni schipbreuk leed werd van alle kanten gesuggereerd dat daarin persoonlijke sentimenten een grote rol hadden gespeeld. De bestuursvoorzitters Westdijk (Pakhoed) en Van den Driest konden niet door één deur, terwijl ook tussen de raden van commissarissen de nodige persoonlijke vetes speelden. Zowel oud- Shellman H. de Ruiter, president-commissaris bij Pakhoed, als zijn collega K. de Kluis bij Van Ommeren (oud-bestuurder bij KNP BT) leggen het voorzitterschap neer.

Dat de verschillende persoonlijkheden botsten, werd altijd door de personen in kwestie ontkend: de fusie zou zijn mislukt wegens de (weinig verrassende) eisen van de mededingingsautoriteiten in Brussel. Dat was moeilijk aan de buitenwereld uit te leggen. Nu geeft Vopak aan de voorwaarden van de Europese Unie (verkoop van twee terminals door Pakhoed en het afstoten van een Antwerps belang van Van Ommeren) direct gehoor. Volgens de twee bedrijven is het aandringen van de chemische- en olieindustrie zo sterk geworden dat de "verschillen van inzicht met betrekking tot strategie en invulling van eisen van de Europese Commissie" overbrugd kunnen worden. Door de fusie denkt het bedrijf over drie jaar structureel 50 miljoen euro goedkoper te kunnen werken, zal de omzet met minstens 5 procent stijgen en wordt een oorlogskas ("investeringsvermogen") van 1 miljard euro opgebouwd. Deze argumenten golden vanzelfsprekend ook een jaar geleden al. De opruiming aan de top geeft nog meer aan, namelijk dat de markt deze fusie heeft afgedwongen. Beide bedrijven zijn door en door tegen vijandige overnames beveiligd, maar de druk van de buitenwereld werd te groot. Het aandeel van zowel Pakhoed als Van Ommeren heeft duchtig te lijden gehad van de afgeketste fusie. Het onverwachte fusienieuws zorgde vanochtend voor een koersstijging van rond de 15 procent.

Dit voorjaar liet de Vereniging voor Effectenbezitters (VEB) een lijstje circuleren met bijzonder slecht gewaardeerde aandelenfondsen. Nauwelijks een paar maanden later blijkt de markt bij een groot aantal fondsen zijn werking te hebben gedaan: naast Van Ommeren en Pakhoed (die destijds beide op nauwelijks zeven keer hun nettowinst werden gewaardeerd), hebben ook laaggewaardeerde fondsen als Content, Van Leer, Hoogovens en NKF via fusies of overnames een flinke prikkel gekregen. Dat kan geen toeval zijn. De VEB heeft bij de recente aandeelhoudersvergaderingen van Pakhoed en Van Ommeren steeds om uitleg gevraagd over de mislukte fusies. "Ik vind het trekken aan een dood paard", stelde Pakhoed-topman Westdijk toen. Bij Van Ommeren kregen de aandeelhouders zelfs te horen dat een gedwongen fusie "eerder tot een botsing dan een versmelting van beide culturen zou leiden".

Ook de manier van leidinggeven bij beide fondsen verschilde zeer, hetgeen problemen zou geven. Pakhoed, dat in het verleden zijn geld verdiende met tankopslag, stuwadoors- en vastgoedactiviteiten, is de laatste jaren getransformeerd in een bedrijf dat zich naast tankopslag heeft gespecialiseerd in chemische distributie. Via aankopen van het Franse bedrijf Lambert Rivière en Univar (VS) is Pakhoed op dit gebied wereldmarktleider met een omzet die zes keer zo groot is als die van Van Ommeren. De genoemde aankopen hadden echter de financiële reserves van Pakhoed dusdanig aangetast dat een kapitaalkrachtige partner als Van Ommeren zeer welkom zou zijn. Maar bestuursvoorzitter Van den Driest van Van Ommeren zag na de mislukte fusie met handelshuis Ceteco niet zo veel in handel in chemische distributie. Hoe deze controverse is opgelost werd vanochtend niet volledig duidelijk. De bedrijven willen in elk geval de traditionele verdeling (distributie, tankopslag en scheepvaart) loslaten, en zullen hun structuur - meer dan nu - op het product (chemie of olie en gas) afstemmen.

Samen denken de bedrijven binnen drie jaar een rendement van 16 procent op het geïnvesteerde vermogen te kunnen behalen. Voor het veel grotere Pakhoed, waarvan de aandeelhouders ruim 63 procent in Vopak krijgen, betekent dit slechts een geringe verbetering. Dit rendement bedroeg in 1998 al 15,6 procent. Net als bij de eerste fusiepoging verdwijnt straks de beste beschermingsconstructie die de twee nu nog hebben: de certificering van aandelen die beleggers het stemrecht ontneemt. Bij een vijandige overname kan alleen nog een beroep worden gedaan op de uitgifte van preferente aandelen. De nieuwe fusie zal ook elders in het bedrijfsleven kunnen doorklinken. Het taboe is doorbroken om een afgeketste fusie nieuw leven in te blazen, ondanks het gezichtsverlies van de topmensen. Mogelijk heeft dat ook gevolgen voor de voormalige partners Reed Elsevier en Wolters Kluwer, die vorig jaar hun fusie afgelasten. President-commissaris De Ruiter van Pakhoed heeft dezelfde functie bij Wolters Kluwer.

( a d v e r t e n t i e s )