NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze politieke redactie
DEN HAAG, 28 JUNI. D66 en PvdA maken elkaar harde verwijten over de wijze waarop de nieuwe burgemeester van Utrecht, A. Brouwer-Korf (PvdA), is benoemd. D66 verwijt de PvdA "schaamteloze machtspolitiek". De PvdA vindt het "hoogst merkwaardig" dat D66 zich keert tegen een kandidaat die de voorkeur had van de Utrechtse gemeenteraad.

De wederzijdse kritiek werd het afgelopen weekeinde geuit nadat minister Peper (Binnenlandse Zaken) in de ministerraad van vrijdag had gedreigd met aftreden toen de ministers van VVD en D66 vasthielden aan de kandidatuur van de D66'er J. Kohnstamm.

Vice-fractievoorzitter Bakker van D66 zei in het PvdA-Vlugschrift dat de PvdA "schaamteloze machtspolitiek" heeft bedreven door de benoeming van partijgenoot Brouwer-Korf door te drukken. "Het getuigt van een houding van 'we rule this country'." Het steekt D66 dat deze partij in de grote steden geen burgemeester heeft. In D66-kring wordt het "een gênante vertoning" genoemd dat PvdA-minister Peper vrijdag met aftreden dreigde om zijn zin door te drijven. D66'ers wijzen erop dat de PvdA in de belangrijkste staatsorganen (Tweede Kamer, Raad van State, Algemene Rekenkamer) de (vice-)voorzittersfunctie bekleedt, terwijl de afgelopen week ook een PvdA-sympathisant als Nationale Ombudsman is benoemd.

PvdA-fractieleider Melkert houdt D66 voor dat het kabinet heeft afgesproken adviezen van vertrouwenscommissies uit de gemeenteraad te respecteren. De vertrouwenscommissie in Utrecht had een voorkeur voor de Amersfoortse burgemeester Brouwer (PvdA) boven de D66-kandidaat, oud- staatssecretaris Kohnstamm.

Melkert: "Ik vind het standpunt van D66 hoogst merkwaardig. D66 en de PvdA hebben zich immers van oudsher hard gemaakt om de invloed van de bevolking op het beleid te vergroten."

Minister Peper vond Brouwer ook de beste kandidaat, zegt hij in het Vlugschrift. "Daarnaast is het een vrouw en vrouwen moeten zoveel mogelijk in topposities komen", aldus Peper.

PvdA-minister De Vries (Sociale Zaken) kritiseerde de rol van de Utrechtse commissaris van de koningin, D66'er B. Staal. De Vries noemde gisteren op Radio I diens publieke oordeel over de kwaliteit van de verschillende kandidaten ongepast. Overigens verweet De Vries D66 dat zij de gang van zaken in de ministerraad bewust heeft laten 'lekken' naar de landelijke dagbladen.

Het zoveelste conflict

De paarse coalitie gaat van crisis tot crisis. Het patroon: gebrekkige samenwerking op alle niveaus.

Door onze redacteuren
GIJSBERT VAN ES en KEES VAN DER MALEN

DEN HAAG, 28 JUNI. Utrecht heeft een nieuwe burgemeester, Paars-II heeft het zoveelste conflict in ruim een maand. De lijn van referendum naar kabinetscrisis, naar Bijlmerdebat, naar minister Apotheker (exit), naar dioxinekippen, naar 15.000 kilo cocaïne, naar de Nationale Ombudsman, naar Utrecht is snel getrokken. Het zijn kwesties met weinig dwarsverbanden. Maar het patroon is: gebrekkige samenwerking op alle niveaus - in het kabinet, tussen kabinet en coalitiefracties, binnen fracties, tussen fracties van coalitie en oppositie.

Bij de commotie van de afgelopen weken was het kabinet zelf nog redelijk buiten schot gebleven. Het referendum sneuvelde door haperende regie in de VVD. Het Bijlmerrapport was vooral een oude rekening uit de vorige kabinetsperiode. Minister Apotheker etaleerde met zijn aftreden vooral zijn eigen eenzaamheid in het kabinet. De benoeming van een nieuwe Ombudsman werd een schimmengevecht in de Tweede Kamer. De benoeming van een nieuwe burgemeester in Utrecht liep uit op slaande ruzie binnen het kabinet - en dat was in het tweede paarse tijdperk nog niet vertoond.

Minister Peper (Binnenlandse Zaken) taxeerde vorige week dat de benoeming van zijn partijgenoot Brouwer-Korf tot burgemeester van Utrecht een uitgemaakte zaak zou zijn. Peper meende te beschikken over sterke argumenten: een ruime meerderheid van de Utrechtse vertrouwenscommissie had gekozen voor Brouwer, kandidaat nummer één was een vrouw (wat voorkeur geniet 'bij gelijke geschiktheid') en de PvdA vond dat ze met recht Utrecht kon 'claimen' nadat in Rotterdam de VVD'er Opstelten tot burgemeester was benoemd.

Dat D66 koos voor Kohnstamm, de nummer twee op de Utrechtse raadsvoordracht, werd door Peper vooral genegeerd. De minister van Binnenlandse Zaken beschouwde het als lippendienst dat D66 zo nadrukkelijk achter de eigen kandidaat ging staan. D66 is nota bene de partij die de gekozen burgemeester als 'kroonjuweel' koestert en meent dat gemeenteraden intussen meer te zeggen moeten hebben bij de benoeming van burgemeesters. Die partij zou toch niet met goed fatsoen amok kunnen maken als in Utrecht een burgemeester wordt benoemd die de voorkeur heeft van een ruime raadsmeerderheid?

VVD: PvdA te gretig

De politieke werkelijkheid werd een geheel andere - vooral door toedoen van de VVD. De benoeming van een burgemeester in Utrecht had bij alle crisissfeer geen prioriteit gehad. De fractieleiders Dijkstal (VVD) en De Graaf (D66) hadden bij coalitieoverleg wel aandacht gevraagd voor benoemingskwesties. Maar de PvdA had daarin geen spanningshaard herkend. De VVD had mooie posten in Rotterdam en Brussel gekregen. D66 had pech bij de benoeming van de Ombudsman en Utrecht was nu eenmaal voor de PvdA. In VVD-kring valt te vernemen dat de PvdA recentelijk te gretig zou zijn geweest bij het verdelen van de openbare functies: president van de Algemene Rekenkamer, een reeks burgemeestersposten en nu ook nog een 'linksige' professor als Nationale Ombudsman. In PvdA-kring wordt tegengeworpen dat de VVD vooral bezig is met praten achteraf. De VVD-ministers zouden hebben gezwegen toen minister Peper anderhalve week geleden zijn keuze voor Utrecht aan de ministerraad voorlegde. Pas een week later, bij hun bewindsliedenoverleg op donderdagavond, maakten de VVD'ers hun keuze. Het kabinetsberaad van vrijdag liep vervolgens uit op een keiharde confrontatie en het machtswoord van minister Peper.

De veiligste conclusie is dat het in de kwestie-Utrecht heeft ontbroken aan voorbereidend overleg in de coalitie, waarbij partners elkaar de schuld geven. Een algemene conclusie mag zijn dat ook in het kabinet de persoonlijke verhoudingen te kort schieten om gevoeligheden tijdig uit de weg te ruimen.

( a d v e r t e n t i e s )