NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze redacteur LOLKE VAN DER HEIDE
JOHANNESBURG, 26 JUNI. Ndaweni Mahaangu, kersverse premier van de Zuid-Afrikaanse provincie Mpumalanga, was deze week zo eerlijk als goud: alle politici liegen wel eens zei hij en wat is daar mis mee? De leugen is het prerogatief van ambtsdragers. Nadat een hele natie de man had gekapitteld, maakte de premier een paar dagen later zijn excuses.

Halve en hele onwaarheden in de Zuid-Afrikaanse politiek zijn - in die zin heeft Mahaangu gelijk - een wijdverbreid verschijnsel. Vele leugens blijven onopgemerkt, andere zijn te evident om als waarheden te blijven voortbestaan. Zo bleef Parks Mankahlana, de woordvoerder van Nelson Mandela, vorig jaar juli tot het allerlaatste moment volhouden dat de toenmalige president niet zou trouwen met Graça Machel. Toen het huwelijk een feit was, gaf Parks ruiterlijk toe dat hij had gelogen. Thabo Mbeki kan het ook. Recentelijk publiceerde een krant in Durban een briefwisseling tussen Mbeki, de huidige president, en Zulu-leider Mangosuthu Buthelezi, waarin men onderhandelde over het vice- presidentschap. Toen Buthelezi deze post vorige week tot veler verrassing niet kreeg, ontkende Mbeki ijskoud dat er ooit over was gesproken.

Maar in Mpumalanga, "daar waar de zon opkomt", is de leugen nu officieel geoorloofd. Mahaangu hield afgelopen dinsdag zijn eerste toespraak als premier in de provinciale hoofdstad Nelspruit en zei daarbij: "Het is niets nieuws (de leugen). Veel politici ontkennen in het openbaar dat ze bepaalde dingen hebben gedaan om later toe te geven dat ze het tóch hebben gedaan. Het is algemeen geaccepteerd en niet ongebruikelijk, wereldwijd. Liegen leidde niet tot de val van Bill Clinton. Persoonlijk denk ik dat liegen niet zo slecht is."

Zoals kon worden verwacht, leidde zijn uitspraken tot furieuze reacties uit de samenleving. Het Nationale Forum van Religieuze Leiders wees erop dat alle politieke partijen vorig jaar na een symposium over moraliteit een gedragscode hadden ondertekend - namens het ANC tekende vice- president Thabo Mbeki. In de code beloven ambtsdragers in woord en gebaar "eerlijk en betrouwbaar te zijn" en te zullen bijdragen aan een "cultuur van waarheid en geloofwaardigheid."

President Mbeki, vorige week begonnen aan zijn nieuwe baan, heeft niet gereageerd op de uitspraak van partijgenoot Mahaangu, maar diens woorden moeten hebben gevoeld als ijsblokjes in zijn overhemd. Het ANC is in grote verlegenheid gebracht door de affaire. Want de vorige premier van Mpumalanga, Mathews Phosa, werd bij de verkiezingen van 2 juni door het ANC opzichtig aan de kant gezet om te worden vervangen door Mahaangu. Phosa stond bekend om zijn praktische aanpak, ontsloeg verscheidene leden van zijn uitvoerende raad wegens corruptie en moest daarvoor boeten: het ANC houdt niet van al te onafhankelijke partijleden. Het machtige partijbureau promoveerde Phosa weg naar het nationale parlement. De grondwet bepaalt dat de provinciale parlementen hun premier kiezen, maar de politieke partijen dragen de kandidaten voor. In de praktijk dansen de premiers als poppetjes aan het ANC-touwtje - de partij van Mbeki is verreweg de grootste in zeven van de negen provincies.

Waarom Ndaweni Mahaangu premier van Mpumalanga mocht worden, is een groot raadsel. De man werkte tijdens de apartheid als minister in een van de thuislanden, KwaNdebele, waar corruptie tot kunst was verheven. De afgelopen jaren zakte ook Mpumalanga af tot dit niveau; de enige politicus die erop uit was het tij te keren, premier Phosa, moest opstappen. De eerste daad van premier Mahaangu was vorige week het opnieuw aanstellen van drie bestuurders die door Phosa waren ontslagen. En dat terwijl tegen de drie nog een onderzoek gaande is van de Speciale Onderzoekseenheid, een landelijke commissie geleid door rechter Willem Heath, die alle gevallen van corruptie of vermeende corruptie onderzoekt. Het was in dit verband dat Mahaangu zijn gewraakte uitspraken deed. De premier sprak namelijk over een van zijn bestuurders, Jacques Modipane, die de portefeuille financiën beheert. Modipane wordt ervan verdacht drie illegale promesses te hebben getekend voor 340 miljoen rand (120 miljoen gulden). Mahaangu zei dat Modipane hem dit vergrijp onder vier ogen inderdaad had opgebiecht, hoewel de bestuurder dit publiekelijk bleef ontkennen. Maar de grootmoedige Mahaangu zei dat de fraude en leugens van Modipane geen reden waren om hem een openbaar ambt te weigeren. Modipane noemde Mahaangu daarna op zijn beurt weer een leugenaar.

"De kunst van het liegen," noemde de Johannesburgse krant The Star de affaire in Mpumalanga. "Wij zouden president Thabo Mbeki bijzonder dankbaar zijn als hij in zijn hoedanigheid van ANC-leider tijd zou kunnen vrijmaken om deze beweringen te bevestigen dan wel te ontkennen."

( a d v e r t e n t i e s )