NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Niet elke dag schone lakens

De toerismesector loop niet voorop als het om milieu- bewustzijn gaat. Maar er is een begin gemaakt. Het Duitse HTU heeft een eigen milieu- afdeling en sinds kort heeft HTU's Nederlandse dochter ook een milieudeskundige in dienst: Nico Visser. Wat doet hij daar?

Door Geert van Asbeck

Toeristen met een warm hart voor natuur en milieu doen er verstandig aan zowel de airconditioner als de plafondventilator aan te zetten als ze hun hotelkamer koeler willen krijgen. Wat op het eerste gezicht pure verspilling lijkt (twee koelsystemen tegelijk aanzetten), blijkt bij nader inzien juist milieuvriendelijk te zijn. "Als je de ventilator aanzet, hoeft de airco niet zo hard te loeien om toch de beoogde lage gevoelstemperatuur in de gehele kamer te krijgen", vertelt Nico Visser (49). , ,Dat scheelt een hoop energie."

Visser is 'manager duurzaam toerisme' bij Travel Unie Nederland, de grootste touroperator in Nederland met merken als Arke, Holland International en BTI Nederland.

Hij heeft de afgelopen vijftien jaar diverse functies bekleed op het broze raakvlak van toerisme en milieu, onder meer in Kenia, waar hij als landbouwraad voor Oost-Afrika Nederlandse ontwikkelingsprojecten begeleidde, en op de Nederlandse Antillen, waar hij een klein milieudepartement heeft helpen opzetten.

Sinds september helpt hij bij Travel Unie aan de ontwikkeling van duurzaam toerisme. Een vorm van toerisme die milieu, natuur en cultuur niet te veel aantast. Die, om in de terminologie van de deskundigen te spreken, 'culturele integriteit' niet aantast, noch 'essentiële ecologische processen', 'biologische diversiteit' en 'life support systemen'.

Bescherming van natuur en cultuur is puur eigenbelang voor de toeristensector, doceert Visser. "Wij verkopen schone stranden, schoon zwemwater en een ongerepte natuur. Als we het toerisme niet duurzaam weten te maken valt uiteindelijk de basis weg onder ons product." Travel Unie heeft meer dan 150 bestemmingen over de gehele wereld. "Als we op die bestemmingen de natuur en cultuur niet intact houden, gaan we op een gegeven moment als reisorganisatie zelf ten onder."

Visser geeft voorbeelden van bestemmingen waar die basis ernstig dreigt te worden aangetast. Als schoolvoorbeeld noemt hij Mallorca. "De kwaliteit van het leven was daar door al dat massatoerisme zo achteruitgegaan dat Mallorca op een gegeven moment alleen nog maar tweederangs toeristen trok - Engelse hooligans die zuipend door de straten trokken, alleen maar ellende veroorzaakten en geen geld in het laatje brachten." Van de traditionele cultuur was weinig meer te bespeuren. De zee werd vervuild door hotels die hun afvalwater direct op zee loosden. En de natuur stond onder grote druk.

Uit zelfbehoud besloot Mallorca tien jaar geleden tot een fikse sanering. Zo werden hotels afgebroken die te dicht bij zee stonden en niet meer milieuvriendelijk te managen waren. Visser gelooft dat de sanering niet ver genoeg is gegaan.

Hapag Touristik Union (HTU, voorheen TUI), de Duitse moedermaatschappij van Travel Unie Nederland, is volgens Visser de eerste grote touroperator in de wereld die de noodzaak inzag van het behoud van natuur en cultuur. HTU begon acht jaar geleden een eigen milieu- afdeling, waar inmiddels zo'n zes deskundigen werken.

Eerst werden de 160 eigen hotels aan strikte milieunormen onderworpen. Vervolgens waren de circa 10.000 hotels aan de beurt waar HTU zaken mee doet. Hotels die niet elk jaar een milieu-effectrapportage kunnen overhandigen, komen niet meer in het vakantiepakket van HTU voor, legt Visser uit. De hotels, maar ook de heen- en terugreis en de excursies ter plekke, worden steevast beoordeeld op de maatregelen die ze nemen om energie en water te besparen en om afval en afvalwater te reduceren.

Vorig jaar zette ook de Nederlandse dochter van HTU met de komst van Nico Visser de eerste stap op het in Nederland nog vrijwel onontgonnen pad van duurzaam toerisme. Een van de eerste wapenfeiten die de 'manager duurzaam toerisme' op zijn naam zette, was het inrichten van een Eco-kamer in het kleinere Lions Dive hotel op Curaçao (72 kamers). Daar experimenteert Travel Unie nu met allerlei vormen van besparing. Met minder overvloedig gebruik van handdoeken en lakens, met de waterbesparende douchekop en stortbak en met de zuinige lamp. Maar ook met minder voor de hand liggende besparingen, zoals de gecombineerde toepassing van airconditioner en plafondventilatoren. De maatregelen dragen niet alleen bij aan het behoud van natuur en milieu, ze leveren het hotel in sommige gevallen ook duidelijk financieel voordeel op, onderstreept Visser. Sprekend voorbeeld vormt het minder kwistig gebruik van lakens en handdoeken. In de Eco-kamer bepaalt de gast zelf wanneer het bad- en beddengoed mag worden vernieuwd en liggen er dus niet automatisch elke dag schoon gewassen lakens en handdoeken op de toerist te wachten. Het levert Hotel Lions Dive op Curaçao een besparing op van 40.000 gulden per jaar. Met dit geld heeft het hotel inmiddels milieuvriendelijkere airco's aangeschaft. Visser heeft binnen het eigen bedrijf nog een flink aantal hobbels te nemen voordat Travel Unie Nederland werkelijk duurzaam toerisme kan aanbieden. Belangrijke factor vormen de inkopers, die bijvoorbeld voor Arke en Holland International de reizen, de hotels, en de excursies uitzoeken. "De dertig inkopers vormen mijn targetgroup. De inkoop is helaas nog steeds een soort koehandel. Het gaat hun vooral om de prijs, niet om de kwaliteit van milieu, natuur en cultuur."

Een eerste stap op weg naar een duurzaam reisaanbod vormt de winterbrochure voor Cyprus die het merk Isropa van Travel Unie een dezer weken uitbrengt. Elk hotel krijgt een milieuscore waaruit de toerist zelf kan aflezen of voldaan wordt aan ondermeer afvalverwerking en energie- en waterbesparing.

"We gaan kijken hoe de consument hierop reageert." Visser verwacht dat er relatief meer vraag zal zijn naar duurzame hotels. De Nederlandse toerist hecht volgens hem steeds meer belang aan duurzaam toerisme.

Visser citeert de resultaten van een recent onderzoekje van de ANWB: een kleine 30 procent van de Nederlanders zegt bij de heen- en terugreis naar de vakantiebestemming rekening te willen houden met natuur en milieu. Veertig procent zegt bij de keuze van de accomodatie rekening te willen houden met natuur en milieu. En 43 procent zegt bij activiteiten op de vakantiebestemming zelf rekening te willen houden met natuur en milieu. Een opmerkelijk initiatief in het kader van duurzaam toerisme vormt de strijd die Travel Unie aanbindt met het seksueel misbruik van kinderen op vakantiebestemmingen. Visser laat op het ogenblik onderzoeken wat Travel Unie er concreet tegen kan uitrichten.

Vaststaat nu al dat Travel Unie het eigen personeel gericht gaat voorlichten over kindersekstoerisme. Niet alleen uit idealisme, maar ook hier weer mede uit eigenbelang. "Als je hier niet actief stelling tegen neemt kun je er als touroperator op aangesproken worden."

De driehonderd reisleiders in de gevoelige landen (zoals China, Filippijnen, Sri Lanka en enkele Latijns-Amerikaanse landen) krijgen binnenkort een cursus tegen kindersekstoerisme, legt Visser uit. Ze leren het te traceren en ze leren er op een juiste manier op te reageren. Door bijvoorbeeld aangifte te doen. Binnen anderhalf jaar moeten alle reisleiders zijn geïnstrueerd. Het uiteindelijke ideaal van Visser is een landelijk keurmerk voor duurzaam toerisme. Een variant op bijvoorbeeld het Eko-keurmerk (voor biologische producten), waarbij een onafhankelijke instelling controleert of de pretenties van de touroperators op het terrein van natuur en cultuurbehoud in de praktijk daadwerkelijk worden waargemaakt.

Travel Unie verkent daarvoor op het ogenblik verschillende al bestaande systemen zoals het keurmerk Green Globe dat door het internationale certificeringsbedrijf SGS wordt gecontroleerd en dat tot nog toe uitsluitend op hotels van toepassing is.

Visser is er nog niet zeker van dat hij alle concurrererende touroperators warm kan krijgen voor een keurmerk. "Maar desnoods start Travel Unie alleen. En als onze klanten dat blijken te waarderen, zul je zien dat de concurrentie niet achterblijft. Ik hoop dat er binnen vijf jaar een goed functionerend keurmerk is voor duurzame vakanties."

Het vakblad Reisrevue schreef eerder dat 60 procent van de Nederlandse reisorganisatoren niets ziet in duurzaam toerisme. Visser heeft daar wel begrip voor. Touroperators zijn over het algemeen kleine ondernemingen. De winstmarges staan voortdurend onder druk, en het is een constante strijd om het hoofd boven water te houden, aldus Visser. "Dat staat haaks op duurzaamheid."

Het waren dan ook veelal grote touroperators die onlangs in New York onder de vleugels van het milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP) en de wereld toerisme organisatie (WTO) de aanzet gaven voor een wereldwijd platform voor duurzaam toerisme.

Visser meent dat touroperators als Travel Unie, de grootste in Nederland, meer hun gewicht in de schaal moeten leggen om toeleveranciers in de sector tot duurzaamheid te bewegen. "Travel Unie is bijvoorbeeld de grootste klant van Transavia. Wij zouden met Transavia moeten gaan praten over het nieuwe type vliegtuigen dat ze gaat aanschaffen, zuinigere en milieuvriendelijkere toestellen." Visser heeft daartoe al een eerste contact met Transavia gelegd.

Voor echt radicale oplossingen is er geen plaats binnen de wereld van de touroperators. Politici en milieu-activisten die bijvoorbeeld pleiten voor een beperking van het vliegverkeer, kunnen niet op de sympathie rekenen van het platform, zelfs niet op die van duurzaamheidsmanager Nico Visser. Visser kan bijvoorbeeld maar weinig begrip opbrengen voor de wens van minister Pronk (VROM) om vakantiecharters vanaf regionale luchthavens te verbieden. " Het enige dat Pronk hiermee wil bereiken is een rem op het toerisme. Pronk tast daarmee een fundamenteel grondrecht aan. Iedereen heeft recht op reizen. " In plaats van de aanval te openen op vakantiecharters, zou Pronk volgens Visser veel meer energie moeten steken in de uitbreiding van milieuvriendelijke alternatieven, zoals verbetering en uitbreiding van het vervoer per spoor. "De autowegen en de luchtwegen slibben dicht, het spoor heeft nog volop ruimte."

Duurzaamheid staat vaak haaks op de trend 'hoe verder, hoe gekker, hoe beter', erkent Visser. De bulk van de Nederlandse toeristen moge dan nog steeds jaarlijks naar Zuid-Europa en de Alpen op vakantie gaan, een toenemend aantal kiest voor het verre en het extreme. Voor bungee jumpen vanaf de brug over de Victoria Falls, voor crosscountry expedities door de Sahara, voor ballonvaren in wildparken. Deze activiteiten kunnen volgens Visser "als ze niet heel goed worden gemanaged heel veel schade aanrichten aan de natuur".

Hoe ga je als touroperator bijvoorbeeld om met het fenomeen helikopterskiën in de Alpen, met jetskiën in rustige kwetsbare Caraïbische baaien, met off the road safari's door ongerepte natuur? "Het zijn allemaal activiteiten die niet zomaar kunnen."

Het vakantie-aanbod van Travel Unie Nederland moet van Visser worden " doorgelicht" op dit soort "natuurgevaarlijke" activiteiten. Hij is daarover al in onderhandeling met de inkopers, de productmanagers en de marketeers. " Als bij de volgende skibrochure weer een helikopter op de cover staat weet ik dat ik mijn werk niet goed heb gedaan."

( a d v e r t e n t i e s )