NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS 
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Koningin Beatrix begint maandag een negendaags staatsbezoek aan China. In politiek opzicht is het evenement een pechbezoek, maar het kan hoe dan ook niet mislukken.

Door onze redacteur KEES VERSTEEGH

ROTTERDAM, 10 APRIL. De oorlog in Kosovo zal ook volgende week wel de voorpagina's blijven beheersen, maar in de categorie "overig nieuws' maakt koningin Beatrix een goede kans. Het negendaags staatsbezoek dat ze vanaf maandag met prins Claus, kroonprins Willem-Alexander alsmede meer dan veertig topondernemers aan China brengt, biedt precies die mengeling van Marco Polo-achtig avontuur, politieke gevoeligheid en commercieel belang die een mediaspektakel mogelijk maakt.

Bijna vijftig journalisten en fotografen reizen achter het koninklijk gezelschap aan, onder meer om Beatrix een Tibetaanse Lama-tempel te zien bezoeken en de gang naar de geboorteplaats van Confucius in Qufu te registreren. Bovendien gaat de kroonprins de Chinese Muur beklimmen, een waterseminar toespreken en een Nederlands bankkantoor openen. Willem-Alexander werkt daarmee een volwassener programma af dan hij meestal heeft bij staatsbezoeken.

In politiek opzicht is het koninklijk evenement een beetje een pechbezoek. Al in 1989 zou de koningin een bezoek aan China brengen, nadat andere gekroonde staatshoofden haar waren voorgegaan. Dit bezoek ging op het laatste moment niet door omdat het Plein van de Hemelse Vrede bezet werd door studenten. Nu China weer "mag', omdat het land sinds 1989 vooruitgang zou hebben geboekt bij de eerbiediging van de mensenrechten, is er juist een terugslag op datzelfde gebied. De inzakkende economische groei heeft geleid tot sit-ins van werklozen en ontevreden burgers en de Chinese autoriteiten prikkelbaar gemaakt. Bovendien werken twee komende herdenkingen, die van tien jaar studentenopstand in juni en vijftig jaar Volksrepubliek in oktober, op de zenuwen van de autoriteiten. En dan is er nog de oorlog in Kosovo. De standpunten van China en Nederland inzake de oorlog staan recht tegenover elkaar. En omdat minister Van Aartsen van Buitenlandse Zaken het te druk heeft met deze oorlog, moet niet hij, maar zijn collega van Ontwikkelingssamenwerking Herfkens het gesprek met de Chinezen over de mensenrechten voeren.

Al met al kan het thuisfront volgende week dus genoeg beelden, beschrijvingen en commentaren verwachten. Waar moet de kijker of lezer onder meer op letten?

- Let op welke hoed de koningin komende maandag draagt bij de ontvangst door gastheer Jiang Zemin, president van de Chinese Volksrepubliek, op het plein van de Hemelse Vrede. Een wit hoofddeksel zou door de Chinezen als een politiek gebaar geïnterpreteerd kunnen worden. Wit is de kleur van de rouw, en bovendien beladen sinds de studenten op datzelfde plein nu bijna tien jaar geleden witte kransen legden bij het monument van de "martelaren van de revolutie'. Dat zou het begin worden van hun bloedig onderdrukte opstand. Voorafgaand aan het bezoek aan China in 1998 van de Amerikaanse president Clinton en minister van Buitenlandse Zaken Albright heerste een verwoed debat in Amerika of Albright een witte hoed zou dragen als eerbetoon aan de gesneuvelde studenten. Ze droeg uiteindelijk een donkere hoed.

- Verwar de oranje-achtige afzettingen van het Plein van de Hemelse Vrede niet met een vriendelijk Chinees welkomstgebaar. Ze staan daar voor de verbouwing van het plein, officieel met het oog op de viering van vijftig jaar Volksrepubliek later dit jaar, officieus om demonstraties ter gelegenheid van tien jaar studentenopstand tegen te gaan.

- Verwondert u zich niet als Nederlanders tijdens het staatsbezoek de "Chinezen van Europa' worden genoemd. Zo stonden ze namelijk een tijdlang bij Duitsers en Fransen bekend, dit vanwege de Hollandse reislust, handelsgeest, ijver en spaarzin die andere Europeanen aan het Chinese volk deden denken. Het memoreren van zulke gelijkenissen doet het goed bij staatsbezoeken. Bedenk wel dat de Chinezen zelf lange tijd minder vleiende termen voor de Nederlanders reserveerden. Na de landing van twee Nederlandse schepen op de rede van Macao in 1601 noemden de Mandarijnen de Hollandse zeelui "roodharige duivels', vanwege hun rode haren en ronde ogen.

- De vraag is of de koningin zondag over een week tijdens haar rustweekeinde in Xiamen naar de kerk gaat. Clinton deed dat in elk geval wel tijdens zijn bezoek vorig jaar, en bedoelde dat als steun in de rug van de - vaak onderdrukte - christelijke gemeenschappen in China. De GPV-fractie in de Tweede Kamer vroeg vorige maand de koningin om hetzelfde te doen.

- Verbaast u zich niet als u maandag talloze captains of industry zoals Boonstra (Philips), Dik (KPN), Burgmans (Unilever), Van Wijk (KLM), Storm (AEGON), Van Lede (AKZO) en Rinnooy Kan (ING) als makke lammeren een bus ziet binnengaan, om door het drukke verkeer van Peking gemanoeuvreerd te worden. Zij komen niet voor het tekenen van lucratieve contracten. Dat zou ook zonder hun aanwezigheid wel zijn gebeurd; bovendien is de vraag of de contracten wel zo lucratief zijn. Belangrijker is het om samen te worden gezien met de koningin in de grote keizerlijke tempel in Peking waar dinsdag die contracten getekend worden. Voor de status van het bedrijf in China is dat niet slecht, voor de banden met het koninklijk huis ook niet. Met name ABN/AMRO lijkt een streepje voor te hebben. Tijdens het staatsbezoek aan Japan in 1991 sprak Willem-Alexander personeelsleden van een net geopende vestiging in Tokio toe. Overmorgen opent hij een kantoor van de bank in Peking. Daarmee blijft ABN/AMRO haar concurrenten, zoals de ING van Rinnooy Kan, ruim voor in koninklijke aandacht.

- Vraag niet te veel naar het resultaat van het staatsbezoek. Dergelijke gebeurtenissen bezegelen eerder iets - namelijk "goede betrekkingen' - dan dat ze iets voortbrengen. De meeste "serieuze' gebeurtenissen tijdens staatsbezoeken, zoals het tekenen van culturele verdragen of commerciële contracten, kunnen ook zonder koninklijk ceremonieel. Ze laten dan hoogstens langer op zich wachten. Staatsbezoeken zijn net dure vakanties: ze slagen altijd. Want erkenning van een mislukking kan terugslaan op het staatshoofd en de "goede betrekkingen'. Zelfs na het met incidenten bezaaide staatbezoek aan Indonesië in 1995 noemde de toenmalige minister van Buitenlandse Zaken Van Mierlo het bezoek ,,emotioneel, politiek en economisch bevredigend verlopen''.

NRC Webpagina's
10 APRIL 1999

( a d v e r t e n t i e s )

Domicilie,
voor wie zich vestigt
in het buitenland.