NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS 
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Rector Sjamaar treedt af op verzoek van bestuur

Op aandringen van het schoolbestuur is Matthé Sjamaar teruggetreden als rector van het Niels Stensen College in Utrecht. Hij raakte in opspraak toen hij verzuchtte dat een zwarte school als de zijne maar beter kan sluiten.

Door onze redacteur WUBBY LUYENDIJK

UTRECHT, 6 APRIL. Alledaags was het afscheid allerminst. Bloemen ontbraken en de receptie moest plaatsmaken voor een besloten tte--tte met het schoolbestuur. Tijdens een copieuze lunch verzocht bestuursvoorzitter W. Sluijs de rector vriendelijk doch dringend op te stappen. En wel onmiddellijk. Waarna alle media het 'nieuws' in allerijl kregen toegefaxt. ,,De rector stapt zelf op'', vertelde Sluijs de pers in een toelichting. Sjamaar: ,,Het schoolbestuur heeft er een compleet circus van gemaakt. Kennelijk wilden ze een daad stellen door publiekelijk de rebel te lozen die maar niet politiek correct wilde worden.''

Matthé Sjamaar (60) is vanaf 1 mei geen rector meer. De school waar hij 33 jaar lang in de leiding zat, het Niels Stensen College in Utrecht, moet een nieuwe start maken, vindt het katholieke schoolbestuur Stivko. Zonder Sjamaar. Want een rector die weigert uit te dragen dat zijn zwarte school voor Mavo, Havo en VWO uitstekend is (,,dat vind ik nep'') voldoet niet als unique selling point.Aanleiding vormde zijn cri de coeur vorig jaar. Sjamaar voorzag sluiting van de steeds zwartere school (739 leerlingen, 80 procent in de brugklas is van allochtone komaf) met een almaar afkalvende Havo- en VWO-afdeling. Zijn redenering: een grote concentratie allochtonen ondermijnt de onderwijskwaliteit. Verdeel de leerlingen liever over de witte scholen zodat ze zich kunnen optrekken aan de leerlingen daar. Want als dertig procent van de witte kinderen Havo en VWO aankan, aldus Sjamaar, dan moeten drie op de tien Marokkanen dat ook kunnen.

Hebt u spijt van uw uitspraak vorig jaar?

,,Nee. Ik trek liever aan de bel met de boodschap 'mensen doe wat, het gaat mis' dan dat ik gelaten een hotemetotenafscheid afwacht. Het gaat faliekant mis in het voortgezet onderwijs. Er is een gigantisch lerarentekort, wat zijn weerslag heeft op de onderwijskwaliteit - zo staan de Nederlandse middelbare scholieren op het punt hun plek in de mondiale wiskunde-top 5 te verliezen. In de achterstandswijken lopen de Havo- en VWO-afdelingen leeg, terwijl Nederland zich wil onderscheiden als kennis- en informatiemaatschappij. En de segregatie slaat toe. 'Zolang de zwarte school goed is, is er niets aan de hand', reageert staatssecretaris Adelmund. Nou, er is wel wat aan de hand.'' Fel: ,,Al ben je als school nog zo goed, als er geen Havisten en VWO'ers zijn kun je de allochtonen niet omhoog slepen en uitdagen tot goede prestaties.''

Had u uw energie niet beter kunnen steken in het overtuigen van het schoolbestuur?

,,Ha, ha. Wat denk je dat ik al die jaren heb gedaan? Toen de wijk in de jaren vijftig werd volgeplempt met goedkope flats en huurwoningen waren we met een tiental scholen, nu zijn er nu nog twee over. Dat lot was eind jaren tachtig bezegeld: een grote concentratie van Marokkanen bevolkte Kanaleneiland. Het bestuur heeft dat genegeerd. Het zijn hardwerkende brave burgers hoor, maar zij denken: als die kinderen hun best doen, komt het allemaal goed. Op school hebben we van alles geprobeerd: cursussen Nederlands, theater, computerlessen - er is hier een computer voor elke zeven leerlingen. Maar de leegloop van blanke kinderen hield aan.''

Verwijt u uw bestuur dan geen laksheid?

,,Nee, dat vind ik niet fair. Ik kan mijn bestuur niet iets aanrekenen wat door de landelijke politiek is ontstaan. Die mooipraat en vaagpraat van Adelmund staat mijns inziens voor doorgeschoten sociaal-liberalisme. De eerste zorg van Den Haag is: op wiens bordje schuiven we dit probleem. Maar daarmee heb je een maatschappelijk probleem als onderwijssegregatie niet opgelost.''

En collega-schoolleiders? Vond u bij hen geen gehoor?

,,De andere scholen van dit schoolbestuur zijn wit en kennen het probleem niet. Daarnaast kom ik rectoren tegen die tegen me zeggen: knap dat je voor de troepen uitloopt, want je hebt gelijk. Maar ze voegen er onmiddellijk aan toe dat zij me niet openlijk zullen steunen. Dat past, vertellen ze, niet bij hun leiderschapsstijl: die van bedrijfsleider. Dan roep je niet dat het niet goed gaat met je school, want dan groei je niet groter. Die tijdgeest beheerst het onderwijs nu.''

Feitelijk hebt u met uw hartenkreet louter uw aftocht ingeluid.

,,Zo kan je het zien ja.'' Stilte. Dan: ,,Maar ik heb wel een taboe blootgelegd. Bovendien ben ik niet in het onderwijs gegaan om er zelf beter van te worden. Ik wist al op mijn vijftiende dat ik via het onderwijs wilde voortbouwen aan de wereld. Ik zie mezelf heus niet als beschavingsredder maar als kleinkind van een bouwvakker en kind van een boekhouder heb ik ervaren dat het onderwijs je de sociale ladder op helpt. Zelf ben ik op grond van hoogbegaafdheid naar het seminarie gestuurd. Op mijn zestiende deed ik examen gymnasium alfa, op mijn zeventiende haalde ik gym-bèta. Daarna ging ik wiskunde studeren in Utrecht.''

Hoe moet het verder met het Niels Stensen College?

,,Er is een trits adviesbureaus aan het werk. Hoofdaannemer is De Grote Arthur Andersen. Zij leverden onlangs een gemakzuchtig rapport af waarin ze de overheid nabalkten. Hun conclusie: als jullie je aan de markt aanpassen dan komt alles weer goed en waren de witte kinderen nooit weggelopen. Het bestuur heeft dat afgewezen. Voor de zomer moet er een nieuw 'Wenkend Perspectief' liggen. Ik vermoed met een forse sociale component. Onze school zal, met of zonder Havo en VWO, uitgroeien tot een tweede huiskamer. We willen ouders niet degraderen maar we moeten een deel van de opvoeding overnemen. Met een soos alleen voor leerlingen, met huiswerkbegeleiding, met veel informatica, met een sterke component uit de eigen Marokkaanse cultuur. Zo niet, dan blijft Nederland als kennismaatschappij een visioen. In de 45 grootste steden van Nederland komt de helft van de kinderen uit achterstandsgezinnen die leven in achterstandwijken.''

En u? Wat nu? ,,Ik hoop dat ik wat klussen kan doen. Lezingen houden zoals afgelopen jaar. En advieswerk in het onderwijs. Mocht niemand mij willen hebben dan ga ik een sleutelroman schrijven. Maar morgen moet ik naar school.''

Naar school?

,,Ja, er ligt nog een berg werk. Zo moeten voor 1 mei de banen en de financiën voor komend schooljaar rond zijn. En je denkt toch niet dat ik de collega's laat stikken?''

NRC Webpagina's
6 APRIL 1999

( a d v e r t e n t i e s )

Domicilie,
voor wie zich vestigt
in het buitenland.