NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

Volgende maand gaat Maartje van Weegen met de koningin naar China. Ze stopt met NOVA en wordt 'correspondent koninklijk huis' bij de NOS. Portret van een vrouw die niet tegen kritiek kan. Ook al wordt ze honderd.

JAPKE-D. BOUMA

Eigenlijk wil ze helemaal niet geïnterviewd worden. En helemaal niet over haar privéleven. Ze vindt zichzelf daar niet bijzonder genoeg voor. Maartje van Weegen vertelt liever over haar werk. Over haar doorbraak in 1984 met het half zes journaal, over haar eerste tv- programma bij de KRO in 1971, over haar tijd bij Het Capitool, Buitenhof en NOVA, en over haar nieuwe baan per 1 april.

De rest houdt ze liever privé. Of ze praat er stroef over. Ze kan zich niet voorstellen dat iemand het interesseert waarom ze altijd in het openbaar de naam is blijven dragen van ex-man Rob van Weegen, ondanks haar 21-jarige huwelijk met Joop Daalmeijer. Of dat het interessant is te horen over familie, achtergrond en opleiding. Of over wat ze als protestantse heeft met de katholieke KRO, de omroep waarvoor ze jaren werkte. Ze is bang voor stigmatisering. ,,Je kan me heel gemakkelijk neerzetten als een arbeiderskind waarmee het toch nog redelijk afgelopen is'', zegt ze. ,,Want kijk eens, vader was bankwerker, opa timmerman en zijzelf gaat straks met de koningin naar China. Ook al is het de waarheid, ik vind dat niet zo'n leuk beeld. Niet dat ik me voor mijn afkomst schaam, maar moeten mensen zich dat straks realiseren, als ze me een interview zien doen?''

Met dezelfde tegenzin beantwoordt ze vragen over haar opleiding. ,,Als ik zeg dat ik niet heb gestudeerd, zeggen heel veel mensen: 'zie je wel, die Van Weegen, een MULO-meisje'. En bam! Daar heb je weer een etiket opgeplakt gekregen. Net zoals Jorritsma altijd afgerekend wordt op het feit dat ze zonder universitaire opleiding minister geworden is. Of Cristina Deutekom, die nota bene op wereldpodia stond, maar toch altijd 'het meisje van het kousenwinkeltje' is gebleven.''

Maartje van Weegen is vreselijk onzeker, zo zeggen mensen die haar kennen. Hoe geroutineerd en soepel ze ook op tv mag overkomen, ze is doodsbang voor kritiek. Ook al zit ze al sinds 1971 in het vak, ook al is ze nog zo goed, ook al wordt ze honderd. Vooral de kritiek uit 'de grachtengordel', waar de intellectuele voorhoede van programmamakers, journalisten en intellectuelen zetelt, kan haar nog altijd diep verwonden. Dat ze intellectueel tekort schiet voor het journalistieke métier; dat ze het niveau van Cijfers en Letters nooit ontstegen is; dat politici zich graag door haar laten interviewen omdat ze zo weinig weerwoord geeft; dat ze meer op het morele gefixeerd is, dan op feiten; en meer verontwaardigd dan confronterend. Als ze iets dergelijks hoort of leest, al is het maar één rotopmerking in een artikel, één woordje in een recensie; dan is ze dagenlang van haar stuk.

Onzin natuurlijk, zegt men. Want honderdduizenden kijkers dragen haar op handen en ook uit professionele hoek krijgt ze genoeg lof toegezwaaid. Dat ze 'een mevrouw is met hoofdletters'. Dat de kijker zich in haar kan verplaatsen juist doordat ze soms haar aarzeling durft te laten zien. Dat ze charisma heeft, warm en integer is. En dat ze, door haar nuchtere opstelling, dingen veel duidelijker maakt dan de slimste analyticus. Maar hoe ze daar ook op gewezen wordt, het is net of Van Weegen altijd alleen maar die stem hoort, die tegen haar is. In dat kader is het eigenlijk ironisch dat ze altijd ja heeft gezegd tegen gezaghebbende programma's als NOVA, Het Journaal, Buitenhof en Het Capitool. Programma's waarmee een presentator gemakkelijk onderuit kan gaan en waarover iedereen altijd een mening heeft. Programma's in het brandpunt van de maatschappij. Interviews met Bouterse over zijn mogelijke rechtsvervolging in Nederland. Met Frank de Grave en Joris Voorhoeve over het drama Srebrenica. Met prinses Juliana en prins Bernhard over hun vijftigjarig huwelijk. Maartje van Weegen is altijd in de storm blijven staan. Ze had de luwte kunnen kiezen.

Vanaf deze week steekt ze zich in het zoveelste wespennest. Ze wordt 'royalty correspondent' bij de NOS. Een beetje wat Jenny Bond is voor de BBC. Een persoon die in de NOS-journaals en achtergrondrubrieken op radio en televisie de ontwikkelingen rondom het koninklijk huis zal gaan duiden. En die het waarschijnlijk druk krijgt, in het nieuwe millennium. ,,De komende jaren gaat er rondom het koningshuis van alles gebeuren. Het trouwen, het rouwen. De NOS heeft gemeend dat we dat niet langer aan de roddelbladen kunnen overlaten. Het moet serieus aangepakt worden'', legt Van Weegen uit.

Anders dan de kijker van haar gewend is, zal zij geen vragen meer stellen, maar vragen gaan beantwoorden. Zo zal ze bijvoorbeeld uitleggen aan welke eisen een koninklijke begrafenis moet voldoen. Of hoe het zit met de ministeriële verantwoordelijkheid als Willem Alexander lid wordt van het IOC. ,,Over een aantal jaren moet het zo worden dat als je mij ziet, je dan weet dat er iets aan de hand is met het koningshuis'', aldus Van Weegen.

De critici trekken nu alvast hun wenkbrauwen op. Of ze wel de juiste persoon is om een dergelijk beladen functie te vervullen. Of het geen herhaling van zetten zal worden met het vraaggesprek uit 1987 waarin ze prinses Juliana en prins Bernhard geen strobreed in de weg legde. Toen waren thema's als de Greet Hofmans-affaire en het Lockheedschandaal taboe. Zal ze zich nu kritischer opstellen? En dan gaat ze ook vanaf aanstaande vrijdag een wekelijks nieuwsmagazine presenteren, samen met Mart Smeets, dat M2 zal gaan heten. Daarin zal Smeets haar waarschijnlijk gaan uitdagen zich losser te gedragen dan ze gewend is. Gaat ze breken met haar brave imago van de ideale schoondochter?

,,Soms had ik Maartje een plekje wat meer op de achtergrond gegund, ver weg van kritiek en media'', zegt haar hartsvriendin Ineke Hilhorst. ,,Maar als ze ergens voor gevraagd wordt, vindt ze het toch altijd weer voldoende uitdaging om niet te laten liggen. Bovendien stelt ze niet graag teleur. Zo is Maartje.''