NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze redacteur ROBERT MISSET
ROTTERDAM, 26 MAART. Harm Wiersma weigerde zijn Nederlandse damtitel te verdedigen, omdat het bestuur van de Koninklijke Nederlandse Dambond (KNDB) hem geen startgeld kon garanderen. Het bleek tevens vergeefse moeite Ton Sijbrands uit te nodigen, want de 49-jarige grootmeester bevindt zich momenteel in ,,een windstille fase'' van zijn carrière. De oud-wereldkampioen veroverde zijn eerste nationale titel reeds in 1967. De zesde en voorlopig laatste triomf boekte Sijbrands in 1988. ,,Terwijl ik in al die jaren slechts acht keer heb deelgenomen aan het nationale kampioenschap.''

Creëert Sijbrands zorgvuldig zijn eigen mythe door niet te spelen? Hij verdween al eerder vijftien jaar van het internationale podium, toen de felle kritieken op zijn 'Match van de Geeuw' met Andreiko in 1973 diepe wonden bij hem hadden geslagen. ,,Toen kon ik me niet voorstellen ooit nog een damsteen aan te raken.'' Na zijn terugkeer in 1988 verloor Sijbrands een WK-match van de Rus Tsjizjov en sinds 1995 heeft hij de confrontatie met de wereldtop gemeden. ,,Een tweede rentree lijkt me onwaarschijnlijk. Ik word in december 50 jaar en dat is behoorlijk oud voor een dammer. Schwarzmann is pas 30 en toch heeft hij er bijna tien jaar over gedaan om wereldkampioen te worden.''

Sijbrands damt nog slechts in de Nederlandse clubcompetitie. ,,Mijn prestaties wekken niet de indruk dat een mythe om mij heen hangt'', zegt hij met gevoel voor zelfspot. ,,Ik heb daar ooit mijn wekelijke rubriek in de Volkskrant aan gewijd onder de kop 'Elke winstpartij een geschenk uit de hemel'. Al geldt dat wellicht voor elk damtoernooi dat wordt gehouden. Ik kan mijn niveau momenteel moeilijk inschatten. Ik denk dat Wiersma en ik mondiaal nog tot de topvijf zouden kunnen behoren. Ik vond het in elk opmerkelijk dat Harm meteen kampioen werd, toen hij vorig jaar weer aan het NK deelnam.''

Sijbrands zegt geen speciale reden te hebben het NK te negeren. Zijn hardnekkige strijd met het bestuur van de KNDB is geluwd en zijn conflict met aartsvijand Rob Clerc, de favoriet op het NK, valt toch niet op te lossen. ,,Dat nemen we allebei ons graf in'', meent Sijbrands. Clerc zou in het verleden bewust partijen hebben verloren om zijn concurrent in de wielen te rijden, verklaarde Sijbrands enkele jaren geleden. Clerc noemde de 'Kasparov van de damsport' vervolgens ,,paranöide'' en sindsdien hebben beide dammers niet meer met elkaar gesproken. ,,Ik heb geen enkele neiging die uitspraak te herroepen, maar ik voel ook niet te behoefte het vuurtje weer aan te wakkeren'', zegt Sijbrands.

Hij is trouwens de eerste om te erkennen dat zijn gecompliceerde karakter moeilijk valt te doorgronden. ,,Ik ben wellicht de meest neurotische dammer van allemaal. Ik ben overgevoelig voor de omstandigheden waaronder ik moet spelen. De geringste onvolkomenheid kan mij uit balans brengen. Grote toernooien roepen bij mij zoveel emoties en stress op dat ik al bij voorbaat besluit van deelname af te zien.'' En hoe bespottelijk het ook klinkt, zelfs het geluid van schuivende stenen kan Sijbrands al uit zijn ritme halen. Ooit verliet hij een NK omdat de organisatie had verzuimd viltjes onder de stenen te plakken. ,,De schakers zijn niet anders gewend'', zegt Sijbrands.

Toch stelt Sijbrands minder eisen aan het materiaal als hij een schaakpartij speelt. ,,Mijn rating stelt geen reet voor, daarom stel ik me als schaker bescheiden op. Jannes van der Wal was een betere schaker dan ik. Maar ik speel graag met mooie stenen of schaakstukken. Laatst moest ik schaken op een plastic bord en met plastic stukken, dan hoeft het voor mij al niet meer. Ik neem graag mijn eigen materiaal mee. Mooie, houten stukken inspireren mij.'' Lachend: ,,Ik droom zelden van dammen. Maar als er damstenen in mijn dromen voorkomen, zitten er altijd viltjes onder.''

Sijbrands mag dan gelden als de schrik van elke organisator van damtoernooien; voor één evenement heeft hij slechts een houten schot en een kop koffie nodig. In 1993 bracht Sijbrands het wereldrecord blindsimultaan op 18 tegenstanders. Na dertienenhalf uur dammen liet hij 14 overwinningen en vier remises aantekenen. Het lijkt een absurde vorm van masochisme, een monsterlijke zelfkwelling die in Rusland ooit bij het schaken werd verboden omdat het tot krankzinnigheid zou leiden.

Maar Sijbrands wil zijn record graag scherper stellen. ,,Ik wil nu blind tegen 20 dammers spelen. Volgens mij kan ik er nog iets meer hebben. Het is fascinerend om op deze manier je grenzen af te tasten. Maar het probleem is zoveel mensen bereid te vinden bijna veertien uur achter het bord te zitten en al die tijd tegen een slechte stelling aan te kijken.'' Het is een bijna luguber beeld. Urenlang zit Sijbrands met het hoofd in de handen eenzaam achter een houten schot dat hem van zijn tegenstanders scheidt. Hij krijgt de zetten van zijn opponenten op een briefje doorgespeeld, meer hulp heeft hij niet. Bovendien is Sijbrands gedwongen een winstpercentage van 75 te boeken, anders telt de wereldrecordpoging niet.

Het menselijk brein kan blijkbaar veel verdragen. ,,Tijdens mijn eerste blindsimultaan in 1987 in IJmuiden ging ik onder begeleiding van de arbiter naar het toilet. Een nietsvermoedende toeschouwer schudde me uitgebreid de hand en begon tegen me te praten alsof ik niets anders te doen had. Toch kan ik al mijn partijen scherp voor de geest houden zonder de stellingen tot in details voor me te zien. Ik heb wel een week nodig om te herstellen van zo'n blindsimultaan, want de eerste dagen dansen de damstenen voor mijn ogen.''

( a d v e r t e n t i e s )

Domicilie,
voor wie zich vestigt
in het buitenland.