Edgar Reitz gaat een nieuwe Heimat maken

Er werd lang op gehoopt, een nieuwe serie Heimat: zeven afleveringen over de Hunsrück na de Wende.

Door HANS BEEREKAMP

AMSTERDAM, 24 MAART. Het fictieve dorpje Schabbach in de Hunsrück werd in 1984 door regisseur Edgar Reitz uitgeroepen tot het centrum van de wereld. Daar situeerde Reitz zijn vijftienurige kroniek Heimat, waarin de roerige geschiedenis van Duitsland tussen 1900 en 1980 bezien werd door de ogen van de dorpssmid Simon, zijn vrouw Maria en hun nazaten. Heimat was meteen een fenomenaal succes, op de filmfestivals, als televisieserie en zelfs in enkele marathonvoorstellingen in bioscopen.

Het vervolg, Die zweite Heimat (1992) duurde nog langer, ruim 25 uur, en behandelde de wederwaardigheden van Hermann Simon als kunstenaar en romantisch wereldhervormer in München tussen de jaren vijftig en negentig. De wisselwerking tussen stad en land, tussen traditie en vernieuwing, sprak iets minder universeel tot de verbeelding, maar desondanks gaven toeschouwers die de hele film uitzagen tijdens het International Filmfestival Rotterdam de hoogst mogelijke waardering.

Sindsdien werd in de openbaarheid weinig meer van Reitz vernomen en regelmatig vroegen de bewonderaars van Heimat zich af of er nog een vervolg zou komen. Deze week maakte Rob Houwer - in 1962 met Reitz en 24 andere jonge Duitse filmers ondertekenaar van het Oberhausener Manifest - bekend dat hij de Nederlandse coproducent is van Heimat 2000: Chronik der nchsten Generation, zeven speelfilms van elk bijna anderhalf uur. Reitz legt op dit moment samen met de voormalig Oost-Duitse schrijver Thomas Brussig de laatste hand aan het scenario, de opnamen moeten deze zomer beginnen en het budget bedraagt 27 miljoen mark (bijna 31 miljoen gulden). Een deel daarvan wordt bijgedragen door de VPRO- televisie en mogelijk ook door verschillende Nederlandse film- en televisiefondsen; volgens Houwer heeft het Filmmuseum interesse in een bioscoopdistributie. De première wordt verwacht in de loop van het jaar 2000.

Houwer hoopt dat de minoritaire Nederlandse inbreng in de productie ook kan resulteren in een creatieve bijdrage, bij voorbeeld camera of decors. Dat zal niet eenvoudig zijn, omdat Reitz (Morbach in de Hunsrück, 1932) al achttien jaar lang met dezelfde staf bouwt aan zijn levenswerk. Reitz noch de harde kern van zijn filmteam heeft sinds het begin van de jaren tachtig aan andere projecten gewerkt.

De synopsis van Heimat 2000 maakt duidelijk dat het derde deel meer op het eerste zal lijken dan op het tweede. Het verhaal speelt zich af tussen 9 november 1989 (de dag dat de Berlijnse Muur viel) en 31 december 1999. Die avond komen Hermann en zijn voormalige liefde Clarissa (die de brug vormden tussen Heimat 1 en Heimat 2) elkaar toevallig weer tegen en besluiten samen een derde Heimat te bouwen, in een vervallen landhuis aan de Rijn, tegenover de Lorelei. Bouwvakarbeiders uit de voormalige DDR helpen bij de renovatie, een van hen gaat met Hermanns halfbroer Ernst, een antiquair, handelen in communistische parafernalia. De Amerikanen vertrekken met hun atoombasis uit de Hunsrück, en maken plaats voor Ossi's en uit de Sovjet-Unie afkomstige Volksduitsers. Wederom wordt de recente Duitse geschiedenis vervlochten met persoonlijke verhalen, onder meer van de jongste generatie uit de familie Simon.

De Heimat-trilogie is het omvangrijkste, meest ambitieuze en consequente project uit de filmgeschiedenis, en is bovendien de meest eigenzinnige vorm van samenwerking tussen film en televisie tot nu toe. Nog voor het begin van de opnamen kan het slotstuk al opgevat worden als het eerste grote filmevenement van de 21ste eeuw.