Uitgebracht op koopvideo door: RCV Sell Thru Entertainment. Adviesprijs: ƒ 29,95

Poitier te oud en te jong voor Mandela

Door DANA LINSSEN
Toen Nelson Mandela op 11 februari 1990 na 27 jaar gevangenschap op eenenzeventigjarige leeftijd werd vrijgelaten, was het een grote schok om de beeltenis van die stevige jonge ANC-leider die sinds 1964 als politiek gevangene geïnterneerd had gezeten met een vingerknip te zien veranderen in een broze oude man.

Jarenlang was er maar een foto van hem in omloop geweest, die vergroot, verkleind, gestencild, op T- shirts afgedrukt en in de geschiedenisboeken opgenomen het icoon was geworden van de anti-Apartheidsbeweging. Sidney Poitier is al oud als hij de jonge Nelson Mandela speelt in Mandela and De Klerk, een op koopvideo uitgebrachte Amerikaanse televisiefilm van Joseph Sargent. Maar als hij eenmaal zijn filmleeftijd heeft bereikt, met grijze krulletjes boven de slapen lijkt hij opeens veel te energiek om gestalte te geven aan het huidige staatshoofd van Zuid-Afrika. Die ongepaste vitaliteit wordt ondersteund door het scenario van deze film, die het midden houdt tussen een biopic, een docu-drama en een politiek- historische film en onomwonden stelt: Nelson Mandela is een held en daar vergoelijkend aan toevoegt: en De Klerk ook.

Ongetwijfeld is Mandela ook een held van hoofdrolspeler Poitier, die zich voor de hoes van de video naast de echte Nelson Mandela liet fotograferen en er verder werkelijk alles aan heeft gedaan om zich diens manier van spreken, lopen en kijken eigen te maken. De getrouwe personificatie van een historische figuur, de chronologische verslaggeving van het laatste decennium van de Zuid- Afrikaanse politieke situatie die de indruk wekt ook historisch zorgvuldig gedocumenteerd te zijn, het zijn juist die degelijke kenmerken van de film die een echt gedurfde of persoonlijke interpretatie van de contemporaine geschiedenis van Zuid-Afrika in de weg staan. Tekenend is dat de acteur die de rol van F.W. de Klerk speelt, Michael Caine, toch iemand die de meeste rollen ook zonder al te veel kunstgrepen kan spelen, een speciale hoofdprothese kreeg aangemeten, zodat zijn kale schedel zo goed als identiek werd met die van De Klerk. Maar het welslagen van een film is niet afhankelijk van dat soort fysieke futiliteiten.

Mandela and De Klerk concentreert zich op de periode waarin president F.W. de Klerk, de opvolger van de onverzettelijke P.W. Botha, toenadering zocht tot Mandela die uiteindelijk zou resulteren in zijn vrijlating, de inlossing van de slogan 'one man one vote', het einde van de Apartheid en hun gedeelde Nobelprijs voor de vrede.

Mandela and De Klerk lijkt in de verste verte niet op andere anti-Apartheidsfilms als Cry Freedom, A World Apart en A Dry White Season, het is hooguit een curiosum, interessant door zijn beide hoofdrolspelers en misschien niet helemaal toevallig uitgebracht in de maand waarin de beide 'hoofdpersonen' Nederland aandoen. Mandela was hier onlangs tijdens zijn rondreis langs landen die destijds het ANC hebben gesteund, De Klerk doet zondag het televisieprogramma Buitenhof aan voor zijn reflectie op een stukje hedendaagse geschiedenis, aan de vooravond van nieuwe Zuid-Afrikaanse verkiezingen.