NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

BAS BLOKKER
Een van de raadselachtigste passages in het Oude Testament is het verhaal van Kaïn en Abel, Genesis 4. Zij zijn broers en de argeloze lezer van de Bijbel ziet weinig verschil tussen de twee.

Op hun beroep na: Abel werd schaapherder, Kaïn landbouwer. ,,Na verloop van tijd nu bracht Kaïn van de vruchten der aarde aan de Here een offer; ook Abel bracht er een van de eerstelingen zijner schapen (...); en de Here sloeg acht op Abel en zijn offer, maar op Kaïn en zijn offer sloeg Hij geen acht.'' Het eindigt ermee dat jaloerse Kaïn zijn broer doodt en naar Nod vlucht, een land ten oosten van Eden, buiten het aangezicht van de Here.

Wat had Kaïn de Here gedaan, dat Hij geen acht wilde slaan op zijn offer? Misschien moest het wel tot deze eeuw, dat wil zeggen tot na Freud, duren voor iemand durfde te opperen dat Kaïn niks had gedaan. Dat het gewoon niet boterde tussen Kaïn en God de Vader.

John Steinbeck baseerde zijn boek East of Eden (1952) op dat gegeven en een paar jaar later al maakte Elia Kazan daar weer een film van. Cal Trask is de Kaïn, tweelingbroer van Aron. Aron is goed, Cal is slecht. En vader Adam weet niet wat hij ermee aan moet.

Kazan, die gisteren de Oscar voor zijn gehele oeuvre ontving, werkte Steinbecks trage literaire epos om tot een explosief filmdrama. Hij filmde het in widescreen en dat is, mits de televisie vanavond die versie vertoont, reden genoeg om te kijken. Kazan benut de breedte van het filmformaat om ongekende diepte in zijn scènes te krijgen. Hij heeft ongetwijfeld goed naar Citizen Kane gekeken.

Maar de belangrijkste reden om East of Eden te zien is de aanwezigheid van de debuterende ster James Dean. Hij is Cal. Rent met zijn handen in zijn zakken, hoge schouders, op zoek naar zijn moeder, struikelt, is nog maar net puber-af. Hij is achteloos, brutaal, woedend. blij, bang, jaloers. Vooral gekweld. Vooral onbegrepen. Hij speelt in alle scènes van de film en overal werkt het. Hij is op zijn mooist als hij zijn broer Aron meevoert naar het bordeel dat hun doodgewaande moeder drijft (ja, het slechte heeft hij van háár). ,,Mother, this is your other son Aron. Aron is everything that's good. Aron, say hello to your Mother.''

Cal probeert de hele film zijn vaders liefde te winnen. Desnoods door die te kopen. Maar Adam slaat geen acht op zijn offer. ,,Ik wil je geld niet hebben, Cal. Ik zal het nooit aannemen.'' En dan zijn huilbui. De wenkbrauwen kruipen omhoog tegen de brug van zijn neus, eindeloos kinderverdriet. James Dean huilt zich de onsterfelijkheid in.

East of Eden (Elia Kazan, VS, 1955), RTL5, 20.30-22.35u.